Özerklik ve İlişkisellik Spektrumu: Eş Seçim Görüşleri Üzerine Nitel bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 765 - 781, 31.12.2024

Ayşe Yıldırır Gürcüoğlu

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1548710

Öz

Bu çalışma, eş seçimi ve evlilik kararları konusunu ele almakta ve bu süreçlerdeki özerklik ve ilişkisellik gibi kültürel normların rolüne odaklanmaktadır. Araştırmada, evlilik kararlarında özerklik ve ilişkisellik kavramlarının nasıl ortaya çıktığı incelenmiş ve eş seçiminde belirgin olan örüntüler ile eğilimler kültürel psikolojik bir perspektiften, nitel bir araştırma yoluyla analiz edilmiştir. Görüşmeler ise bire bir problem odaklı yönteme dayandıralarak yapılandırılmıştır. Katılımcıların (N=22) eş seçme stratejilerine ilişkin tutumları, gelenekselden moderne bir spektrum üzerinde gösterilmiş ve bu spektrum, tutumların dağılımını ve iki uç arasındaki geçişleri transparan bir şekilde ortaya koymaktadır. Eş seçiminde benzerlik, yakınlık (mahremiyet) ve çekicilik ön plana çıkmakta, ancak aileler de bu süreçte önemli bir rol oynamıştır. Katılımcıların ambivalens kararları ve düşünce örüntülerinin ortaya çıktığı bu örneklemde, Kağıtçıbaşı'nın savunduğu gibi, Türkiye gibi ülkelerde modernleşmenin yalnızca Batılılaşma şablonuyla ilerlemediği, kendine özgü bir gelişim gösterdiği bu çalışma ile vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eş seçimi, özerklik-ilişkisellik, evlilik kararı

Teşekkür

Bu çalışmanın gerçekleştirilmesinde değerli destekleri ve katkıları için sayın doktora danışmanlarım Prof. Dr. Anna Sieben ve Prof. Dr. Jürgen Straub’a, ayrıca Dr. Pradeep Chakkaratha’ya içten teşekkürlerimi sunarım. Bu süreçteki rehberlikleri ve değerli önerileri, bu çalışmanın şekillenmesinde büyük rol oynamıştır.

Between Autonomy and Relationality: A Qualitative Study on Spouse Choice Strategies and Perspectives

Öz

The article examines specific cultural norms, such as ideas of relatedness and autonomy, which contribute to spouse selection processes and marriage decision-making. A cultural psychological perspective was used to analyze how the concepts of autonomy and relatedness show themselves in the decision to marry. And the specific patterns and tendencies in the choice of a partner were analyzed through a qualitative study. The study indicates that participants' strategies for selecting a spouse in the process leading to marriage vary, highlighting the importance of individual preference. It also demonstrates that all participants (N=21) families are involved in the marriage process. In partner choice, similarities, intimacy (mahremiyet) and physical attractiveness are prioritized, but family also plays an important role. This study shows that marriages need to go through a transition from dating and romantic relationships to the idea of family. Detailed analyses reveal participants' ambivalent decisions and thought patterns, reflecting an understanding of the social structure's differences and similarities between Western-oriented societies. Modernization in countries like Turkey has not simply followed a Westernization pattern, as Kağıtçıbaşı (2005) suggested.

Anahtar Kelimeler

Spouse choice, autonomy-relatedness, marriage decision-making.

Kaynakça

• Ahmed, L. (1992). Women and Gender in Islam: Historical Roots of a Modern Debate. Yale University Press.
• Akyıl, Y., Üstünel, A. Ö., Alkan, S. & Aydın, H. (2015). Türkiye’de Çift ve Ailelerle Çalışan Uzmanlar: Demografik Özellikler, Eğitim ve Klinik Uygulamalar. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 35(1), 57–84.
• Beck, U. ve Beck -Gernsheim, E. (2012). Aşkın normal kaosu. İmge Kitabevi.
• Berger, P. L. & Kellner, H. (1965): Die Ehe und die Konstruktion der Wirklichkeit. Eine Abhandlung zur Mikrosoziologie des Wissens. Soziale Welt, 19, 220–235.
• Beşpınar, F. U. & Beşpınar, L. Z. (2017). Türkiye’de hane halkı yapıları ve evlilik pratiklerinde ikili resim: Geleneklerin yani sıra değişimin yansımaları. Nüfusbilim Dergisi, 39(1), 109–149.
• Bhabha, H. K. (1994). The location of culture. Routledge.
• Bohnsack, R. (2014). Rekonstruktive Sozialforschung. Einführung in qualitative Methoden. (9. überarbeitete Auflage). Budrich Verlag.
• Bolak Boratav, H. (2021). Feminizm ve Psikoloji: Sıkıntılı bir İlişki. REFLEKTİF. Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 143–163. https://doi.org/10.47613/reflektif.2021.19
• Boratav, H. (2011). Searching for Feminism in Psychology in Turkey. Rutherford, A., Capdevila, R., Undurti, V. & Palmary, I. (Ed.) içinde, Handbook of International Feminisms. International and Cultural Psychology. (ss. ##). Springer, https://doi.org/10.1007/978-1-4419-9869-9_2.
• Bowlby, J. (1980). Attachment and loss. Basic Books.
• Chakkarath, P. & Straub, J. (2020). Kulturpsychologie. G. Mey & K. Mruck (Ed.) içinde, Handbuch Qualitative Forschung in der Psychologie (1. Baskı) (ss. 284-304). Springer.
• Chakkarath, P. (2023). Die indigen-psychologische Perspektive. U. Wolfradt, L. Allolio-Näcke & P. S. Ruppel (Ed.) içinde, Kulturpsychologie. Eine Einführung (ss. 83-92). Springer.
• Deci, E.L. & Ryan, R.M. (2014). Autonomy and Need Satisfaction in Close Relationships: Relationships Motivation Theory. Weinstein, N. (Ed.) içinde, Human Motivation and Interpersonal Relationships. (ss. ##). Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-017-8542-6_3.