TEMELLERİN YOKLUĞUNDA DEMOKRASİYİ SAVUNMAK: RICHARD RORTY’DE FELSEFE VE DEMOKRASİ İLİŞKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 289 - 313, 31.12.2022

Selen Tunç

https://doi.org/10.51562/nkuhukuk.2022322

Öz

Çağdaş yönetim sistemleri içinde hegemonyasını sürdüren demokrasinin tarih dışı ilkeler yoluyla savunulması giderek zorlaşmıştır. Richard Rorty'nin pragmatizmi, demokrasiyi savunurken özcülüğü ve temelciliği reddedenler veya bu anlayışlara şüpheyle yaklaşanlar için oldukça etkili bir yaklaşım sunar. Rorty külliyatı, toplumsal umutlarını tarih dışı ilkeler yoluyla haklı çıkarma ihtiyacı duymayan bir toplum hayaline adanmıştır. Varoluşumuzu dilin, benliğin ve cemaatin olumsallığı ile tarif eder. Olumsallık olgusunun, toplumsal ve politik kanaatlere yönelik temelcilik karşıtı bir anlayış geliştirmeyi makul ve tercihe şayan kıldığını düşünür. Aşkın temellere dayanmadan demokratik inançlarımızı nasıl savunabileceğimizi göstermek için Amerikan pragmatizmi ile postmodern felsefe arasında bir diyalog kurar. Bu etkileşimden çıkardığı sonuç, gerçekliğin ve kurucu unsurlarının içkin bir doğası olduğunu varsayıp bu doğanın doğru bilgisine sahip olabileceğimizde ısrar etmenin demokrasiye değer vermekle ilgisiz olduğudur. Felsefe ile demokrasi arasındaki ilişki de aynı anlayışın bir diğer sonucudur. Rorty'de Kantçı ilkeler toplumsal umutları ne olursa olsun haklı çıkaran ebedi hakikatler değil, bu umutları özetleyen retorik araçlardır.

Anahtar Kelimeler

Felsefe-demokrasi ilişkisi, Olumsallık, Pragmatizm, Temelcilik karşıtlığı, Demokrasinin felsefeye önceliği

Kaynakça

• Bernstein RJ, ‘One Step Forward, Two Steps Backward: Richard Rorty on Liberal Democracy and Philosophy’ (1987) 15(4) Political Theory, 538-563.
• Delacampagne C, 20. Yüzyıl Felsefe Tarihi (Devrim Çetinkasap tr, 1st edn, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 2010).
• Elshtain JB, ‘Don’t Be Cruel: Reflections on Rortyan Liberalism’ in Charles Guignon and David R. Hiley (eds), Richard Rorty (1st edn, Cambridge University Press 2003), 139-157.
• Gander Eric, The Last Conceptual Revolution: A Critique of Richard Rorty’s Political Philosophy (1st edn, State University of New York Press1999).
• Günsoy Kaya F, ‘Richard Rorty’ye Giriş’ in Richard Rorty, Felsefe ve Doğanın Aynası (Funda Günsoy Kaya tr, 1st edn, Paradigma Yayıncılık 2006) XVII-XLVIII.
• Gray J, Enlightenment’s Wake: Politics and Culture at the Close of the Modern Age (1st edn, Routledge Publishing 2007). Habermas J, ‘‘… And to Define America, Her Athletic Democracy’: The Philosopher and the Language Shaper; In Memory of Richard Rorty’ (2008) 39(1) New Literary History 3-12.
• Harvey D, Postmodernliğin Durumu: Kültürel Değişimin Kökenleri (Sungur Savran tr, 1st edn, Metis Yayınları 1997).
• Hirsch Jr ED, ‘Rorty and the Priority of Democracy to Philosophy’ (2008) 39(1) New Literary History 35-52.
• James W, Pragmatizm: Kimi Eski Düşünme Biçimleri İçin Yeni Bir İsim (Tahir Karakaş tr, 2nd edn, İletişim Yayınları 2017).
• Kumar K, Sanayi Sonrası Toplumdan Post-Modern Topluma: Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları (Mehmet Küçük tr, 4th edn, Dost Kitabevi Yayınları 2013).
• Laclau E, ‘Yapıbozum, Pragmatizm, Hegemonya’ in Chantal Mouffe (ed), Yapıbozum ve Pragmatizm (Tuncay Birkan tr, 1st edn, İletişim Yayınları 2016) 79-112.
• Malachowski A, Richard Rorty (1st edn, Acumen Publishing 2002).
• May L, ‘Philosophers and Political Responsibility’ (1989) 56(4) Social Research, Philosophy and Politics 877-901.
• Mouffe C, ‘Yapıbozum, Pragmatizm ve Demokrasinin Siyaseti’ in Chantal Mouffe (ed), Yapıbozum ve Pragmatizm (Tuncay Birkan tr, 1st edn, İletişim Yayınları 2016) 7-24.
• Rorty R, ‘Philosophy as a Kind of Writing: An Essay on Derrida’ (1978) 10(1) New Literary History 141-160.
• Rorty R, ‘From Logic to Language to Play a Plenary Address to the InterAmerican Congress’ (1986) 59(5) Proceedings and Addresses of the American Philosophical Association 747-753.
• Rorty R, Feminism and Pragmatism (The Tanner Lectures on Human Values, December, 7 1990) <https://tannerlectures.utah.edu/_resources/documents/a-to-z/r/rorty92.pdf> erişim tarihi 10 Ekim 2022.
• Rorty R, Objectivity, Relativism and Truth: Philosophical Papers (1) (1st edn, Cambridge University Press 1991).
• Rorty R, Consequences of Pragmatism (Essays: 1972-1980) (6th edn, University of Minnesota Press 1994).
• Rorty R, ‘Taylor on Truth’ in James Tully (ed), Philosophy in An Age of Pluralism: The Philosophy of Charles Taylor in Question (1st edn, Cambridge University Press 1994) 20-33.
• Rorty R, Olumsallık, İroni ve Dayanışma, (Mehmet Küçük and Alev Türker trs, 1st edn, Ayrıntı Yayınları 1995).
• Rorty R, ‘Philosophy and The Future’ in Herman J. Saatkamp Jr (ed), Rorty and Pragmatism: The Philosopher Responds to His Critics (1st edn, Vanderbilt University Press 1995) 197-205.
• Rorty R, ‘Response to Simon Critchley’ in Chantal Mouffe (ed), Deconstruction and Pragmatism (1st edn, Routledge 1996) 43-48.
• Rorty R, Philosophy and Social Hope (1st edn, Penguin Books 1999).
• Rorty R, Felsefe ve Doğanın Aynası (Funda Günsoy Kaya tr, 1st edn, Paradigma Yayıncılık 2006).
• Rorty R, ‘Demokrasi ve Felsefe’ (Şeyda Öztürk tr) (2008) (54) Cogito <https://www.eurozine.com/demokrasi-ve-felsefe/> erişim tarihi 30 Ekim 2022.
• Rorty R, ‘Ernesto Laclau’ya Cevap’ in Chantal Mouffe (ed), Yapıbozum ve Pragmatizm (Tuncay Birkan tr, 1st edn, İletişim Yayınları 2016) 113-124.
• Rorty R, ‘Simon Critchley’ye Cevap’ in Chantal Mouffe (ed), Yapıbozum ve Pragmatizm (Tuncay Birkan tr, 1st edn, İletişim Yayınları 2016) 69-78.
• Schulenberg Ulf, ‘Wanting Lovers Rather Than Knowers- Richard Rorty’s Neopragmatism’ (2003) 48(4) Amerikastudien/ American Studies 577-608.
• Taylor C, ‘Rorty and Philosophy’ in Charles Guignon and David R. Hiley (eds), Richard Rorty (1st edn, Cambridge University Press 2003) 158-180.
• Taylor C, ‘Tanınma Politikası’ in Amy Gutmann (ed), Çokkültürcülük: Tanınma Politikası (Yurdanur Salman tr, 4th edn, Yapı Kredi Yayınları 2014) 46-93.
• Tunç S, ‘Richard Rorty’de Toplumsal Dayanışma Metaforu Olarak Aile Kavramı’, (2021) (387/388) Birikim 147-154.
• Waters L, Akademinin Düşmanları, (Müge Özbek tr, 2nd edn, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi 2009).
• Williams M, ‘Rorty on Knowledge and Truth’, in Charles Guignon and David R. Hiley (eds), Richard Rorty (1st edn, Cambridge University Press 2003) 61-80.