Batı Ülkelerinde Arı Zehirinin İnsan Sağlığı Açısından Kullanımının Kronolojik Olarak İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 6, 31.10.2021

Recep Sıralı

Öz

Arıcılık, ülke ekonomisine katkı sağlayan önemli bir yetiştiricilik alanıdır ve arıcılıktan elde edilen ürünler insan sağlığı açısından büyük bir öneme sahiptir. Arı ürünleri geçmişten günümüze besin maddesi olarak değerlendirildiği gibi, biyolojik olarak etkin maddeler içerdiğinden tedavi amacıyla da kullanılmıştır. Apiterapi diye de nitelendirilen bu uygulama alanı incelendiğinde, arı zehrinin ayrı bir öneme sahip olduğu dikkati çeker. Apitoksin olarak da bilinen arı zehri; arının karın boşluğunda yer alan zehir bezlerinde üretilen ve biyolojik olarak birçok etkisi bulunan bir maddedir. Arı zehiri çok karmaşık bir kimyasal yapıya sahiptir. Ana bileşenleri çeşitli enzimler, proteinler ve peptitlerden oluşur. Apiterapinin kökeni, insanlık medeniyetlerinin başlangıcı kadar eskidir ve 6000 yıldan uzun bir süre önce geriye uzanır. Bal ve diğer arı ürünlerinin İnsan tedavilerinde kullanımı binlerce yıl öncesine dayanmakta ve iyileştirici özellikleri İncil ve Kur'an dâhil birçok dini metinde yer almaktadır. Arı zehiri tedavisi, artrit, romatoid artrit, multipl skleroz (MS), lupus, siyatik, bel ağrısı gibi çeşitli hastalıkları tedavi etmek için canlı arı sokmalarının veya enjekte edilebilir zehirin kullanılmasıdır. Günümüzde apiterapi yeniden önem kazanmış ve apiterapi merkezleri son yıllarda hızla yayılmaya başlamıştır. Hazırlanan bu derleme makale kapsamında; batı ülkelerinde arı zehrinin geçmişten günümüze insan sağlığına ilişkin kullanımına yönelik bazı özet bilgilerin kronolojik olarak verilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Apitoksin, Arı zehri tedavisi, Tıbbi kullanım, Kronoloji

A Chronological Investigation of the Use of Bee venom in Terms of Human Health in Western Countries

Öz

Kaynakça

• Altıntaş, L., Bektaş, N. (2019). Apiterapi: 1. Arı Zehri. Uludağ Arıcılık Dergisi. 19 (1): 82-95. Bursa.
• Anonymous, (2014). History of Bee Venom Therapy. Bee Venom Therapy. [http://www.bterfoundation.org/b vt]. Erişim tarihi: 05.11.2014
• Anonymous, (2020a). History of Bee Venom Therapy. Bee Venom Therapy. http://www.bterfoundation.org/bee-venom-therapy/ Erişim tarihi: 23.03.2020.
• Anonymous, (2020b). Website of American Apitherapy Society: http://www.apitherapy.org/. Erişim tarihi: 08.04.2020.
• El-Banby M. A. (1994). Honeybees in The Koran and in Medicine. Al-Ahram Centre for Translation and Publication, Cairo, Egypt; 268 pp, (In Arabic).
• Beck, B. F. (1935). Bee Venom Therapy: Bee Venom, Its Nature, and Its Effect on Arthritic and Rheumatoid Condition. D. Appleton-Century Company, New York and London.
• Berenbaum, May R. (1995). Bugs in the System: Insects and Their Impact on Human Affairs. Helix Books. p. 175. ISBN 978-0-201-62499-1.
• Bogdanov, S. (2017). Bee Venom: Composition, Health, Medicine: A Review. Erişim adresi: http://www.bee-hexagon.net/venom/. Erişim tarihi: 07.05.2018.
• Bulut, S., Lenger, D. S. (2015). Antik Dönemde Arı Ürünlerinin Kullanımı. Arı Ürünleri ve Sağlık (Apiterapi). Ed.: Akçiçek, E., Yücel, B. Sidas. Sayfa 7-16. İzmir.
• Caldwell, J. (1999). Venoms, Copper, and Zinc in The Treatment of Arthritis. Rheumatic diseases clinics of North America. 25. 919-28, viiiix. 10.1016/S0889-857X(05)70110-1.
• Campbell, N. A. (1993). Biology. Inc California: The Benjamin/Cummings Publishing Company, 1190 pp.
• Castro, H. J., Omidvar, B., Mendez-Lnocencio, J., Omidvar, J. (2005). A Phase I Study of The Safety of Honeybee Venom Extract As a Possible Treatment for Patients With Progressive Forms of Multiple Sclerosis. Allergy and Asthma Proceedings. 26 (6):470-476.
• Chen, Y. (1993). Apiculture in China. Agricultural Publishing House, Beijing. 180 pp.
• Chen, J., Lariviere, W. R. (2010). The Nociceptive and Anti-Nociceptive Effects of Bee Venom Injection and Therapy: A Double-Edged sword. Progress in Neurobiology, 92(2):151-183. doi:10.1016/j.pneurobio. 2010.06.006.
• Clark, C; Gordon, R; Harris, B; Helvie, C. (1999). Encyclopedia of Complementary Health Practice. Springer. 635 pp.
• Denk, B., Fidan, A. F. (2015). Apis Venomunun Diabetes Mellitus ve Pankreas Üzerine Etkileri. Kocatepe Veterinary Journal. (2): 46-58.
• Engel, M. S., Schultz, T. R. (1997). Phylogeny and Behavior in Honey Bees (Hymenoptera: Apidae). Annals of the Entomological Society of America. 90 (1): 43-53. https://doi.org/10.1093/aesa/90.1.43
• Hellner R, M; Winter R, D; Von Georgi, R; Münstedt, K. (2008). Apitherapy: Usage and Experience In German Beekeepers. Evid Based Complement Alternat Med. 5 (4): 475–479. https://doi: 10.1093/ecam/nem052.
• Kelle, I. (2007). Apiterapi. Dicle Tıp Dergisi, 34 (4): 311-315. Diyarbakır.
• Kumova, U., Korkmaz, A. (2000). Arı Zehirinde Bilmedikleriniz. Bilim Teknik. Sayı 397. Sayfa 88- 92. Ankara.
• Lee, J. H., Kwon, Y. B., Han, H. J., Mar, W. C., Lee, H. J., Yang, I. S., Beitz, A. J., Kang, S. K. (2001). Bee Venom Pretreatment Has Both an Anti-Nociceptive and Anti-Inflammatory Effect on Carrageenan-Induced Inflammation. J. Vet. Med. Sci. 63, 251-259.
• Mraz, C. (1995). Health and The Honeybee. Queen City Publications Burlington, VT, USA.
• Palmer, D. J. (1964). Collecting Bee Venom for Research. New Scientist. Vol. 21 no. 380. London. pp. 546–547. ISSN 0262-4079.
• Park, H. J; Son, D. J; Lee S. H; Oh, K.W. (2004). Antiarthritic Effect of Bee Venom: Inhibition of Inflammation Mediator Generation by Suppression of NF‐κB Through Interaction With The p50 Subunit. Arthritis & Rheumatology. 50 (11): 3504-3515. https://doi.org/10.1002/art.20626
• Piek, T. (1986). Venoms of The Hymenoptera. Academic Press, London, U.K, pp. 580.
• Rose, A. (1994). Bee In Balance: A Guide To Healing The Whole Person With Honeybees, Oriental Medicine, & Common Sense. Starboint Enterprises, Ltd, Bethesda, Maryland.
• Sorucu, A. (2019). Arı Zehri, Bileşenleri ve Biyolojik Etkinliği. Uludağ Arıcılık Bülteni. Sayı 7. Sayfa 14-19. Bursa.
• Terc, P. (1888) Ueber eine merkwürdige Beziehung des Bienenstichs zum Rheuma (Report About a Peculiar Connection Between The Bee Stings and Rheumatism). Wiener Medizinische Presse (in German). 29 (35): 1261–1263. Lay summary – Berlin Veterinary Weekly.
• Urtubey, N. (2005). Apitoxin: From Bee Venom to Apitoxin for Medical Use. Termas de Rio Grande Santiago del Estero, Argentina.