Father-Son Conflict in Folk Narrative: An Analysis of the Folktale of Hesen, Şêrhesen and Gulperî

Yıl 2025, Sayı: 23, 123 - 138, 30.06.2025

Sami Çeliktaş

https://doi.org/10.55253/2025.nubihar.1691601

Öz

One of the basic themes of folktales is the father-son conflict, which we encounter in genres such as myth, epic, legend and folktale. As two opposing characters, the father and son compete for a conflict and tension within the narrative of the work. As a result of this problem, the obstacle created by the father is somehow removed and the son matures and takes the father's place. The problem between father and son has also found its way into the theories and definitions of mythologists, and people such as Otto Rank, Lord Raglan and Joseph Campbell have used this theme in their interpretations of the hero. There are also epics and stories that deal with this theme in Kurdish folk tales; the story of Hesen, Şerhesen and Gulperî is an example of this. In this study, we analysed the story in question on the basis of the views of the mythologists concerned and explained the father-son relationship in the story. As a result, it became clear to us that there is a content equivalence between Kurdish and world narratives in the context of the theme of father-son conflict, and that the story of Hesen, Şerhesen and Gulperî is one of the examples that reflect this equivalence.

Anahtar Kelimeler

Folk narrative , Father-son conflict , Otto Rank , Lord Raglan , Joseph Campbell , The folktale of Hesen , Şêrhesen and Gulperî

Halk Anlatılarında Baba-oğul Çatışması: Hesen, Şêrhesen ve Gulperî hikâyesinin Analizi

Öz

Halk hikâyelerinin başlıca temalarından biri de mit, destan, efsane ve halk hikâyesi gibi türlerde karşımıza çıkan baba-oğul çatışmasıdır. Baba ve oğul, birbirine zıt iki karakter olarak eserin anlatısı içinde bir çatışma ve gerilim içinde rekabet ederler. Bu çatışma sonucunda babanın yarattığı engel bir şekilde ortadan kalkar ve oğul olgunlaşarak babanın yerini alır. Baba-oğul arasındaki sorun mitolologların teori ve tanımlarına da girmiş, Otto Rank, Lord Raglan ve Joseph Campbell gibi kişiler kahramanın yorumlarında bu temayı kullanmışlardır. Kürt halk hikâyelerinde de bu temayı işleyen destanlar ve hikâyeler bulunmaktadır; Hesen, Şêrhesen ve Gulperî hikâyesi buna bir örnektir. Bu çalışmamızda söz konusu hikâyeyi ilgili mitologların görüşlerinden yola çıkarak inceledik ve hikâyedeki baba-oğul ilişkisini açıkladık. Sonuç olarak, baba-oğul çatışması teması bağlamında Kürt ve dünya anlatıları arasında bir içerik eşdeğerliğinin olduğu ve Hesen, Şêrhesen ve Gulperî hikâyesinin bu eşdeğerliği yansıtan örneklerden biri olduğu açıkça ortaya çıktı.

Anahtar Kelimeler

Halk anlatıları , Baba-oğul çatışması , Otto Rank , Lord Raglan , Joseph Campbell , Hesen , Şêrhesen ve Gulperî hikayesi

Arîşeya Navbera Bav û Kur di Vegêrana Gelêrî de: Analîzek li ser Çîroka Hesen, Şêrhesen û Gulperîyê

Öz

Yek ji temayên bingehîn ên vegêranên gelêrî arîşeya navbera bav û kur e ku di cureyên mîna mîtos, destan, efsane û çîrokên gelêrî de xuya dibe. Bav û kur wekî du karakterên dijber li ser nakokî û tengejeyekê di nav çîroksaziya berhemê de dikevin nav rikberiyê. Di encama vê arîşeyê de astengiya ku bav çê dike bi awayekî ji holê radibe û kur dikemile û şûna bav digire. Arîşeya navbera bav û kur di nav teorî û pênaseyên mîtologan de jî cih girtiye, û kesên mîna Otto Rank, Lord Raglan û Joseph Campbell ev tema di şiroveyên xwe yên derbarê leheng de bi kar anîne. Di nav vegêranên gelêrî yên Kurdî de destan û çîrokên ku li dora vê temayê hatine honandin hene û çîroka Hesen, Şêrhesen û Gulperî jî nimûneyek ji wan çîrokan e. Di vê xebatê de me analîza vê çîrokê li dor nêrînên mîtologên navborî pêk anî û arîşeya bav û kur a di çîrokê de şirove kir. Di encamê de ji me re diyar bû ku di nav vegêranên Kurdî û yên cîhanê de ji hêla temaya arîşeya bav û kur ve hevsengiyeke naverokî heye û çîroka Hesen, Şêrhesen û Gulperî jî kêliyeke vê hevsengiyê ye.

Anahtar Kelimeler

Vegêrana gelêrî , Arîşeye navbera bav û kur , Otto Rank , Lord Raglan , Joseph Campbell , Çîroka Hesen , Şêrhesen û Gulperî

Kaynakça

• Akyol. H. (2000). Çîrokên Kurdî, Senem Xanim. Stenbol: Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê.
• Alakom. R. (2002). Folklor û jinên Kurd. Stockholm: Weşanên Nefel.
• Aldatmaz, N. G. (2021). Varyantê qral Oîdîpusî yê kirmanckî û sînorê nasnameyê kulturî. Folklor û Ziman, 2(1). 9-28.
• Aslan, M. (2020). Analîz û berawirdkirina varyanta kurdî ya çîroka Odîpusî ligel çend varyantên din. Folklor û Ziman, 1(1). 9-34.
• Atlı, H. (2025). Kurdish Epics In Terms of Topical and Thematic Features. International Journal of Kurdish Studies, 11(1), 399-422. https://doi.org/10.21600/ijoks.1595895
• Binbir Gece Masalları / II. Cild. (2004). Fransızcadan Çeviren: Alim Şerif Onaran. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bulfinch, T. (1993), The Golden Age of Myth & Legend. Wordsworth Reference, Hertfordshire.
• Campbell, J. (1949). The Hero with a Thousand Faces. Princeton And Oxford: Princeton University Press.
• Cindî, H. (2005). Hikyatêd Cimeta Kurda. Kitêba VI. Yêrêvan: Weşanxana Asoxîk.
• Cirlot, J. E. (1962). A Dictionary of Symbols. Translated from Spanish by Jack Sage. Routledge & Kegan Paul. London.
• Csapo, E. (2005). Theories of Mythology. Blackwell Publishing.
• Destanên Kurdî Ji Zargotina Kurdî. (1996). Tekst: Reşo Zîlan, Serdar Roşan. Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê.
• Dorson, Richard M. (2017). Folklor û Teoriyên Folklorê yên Îroyîn. Wergera ji Îngilîzî: Necat Keskin. Stenbol: Weşanxaneya Avesta.
• Dundes, A. (2007). The Meaning of Folklore. Utah: Utah State University Press.
• Ferdowsi. (2000). The Epic of Kings or Shahname. Translated by Helen Zimmerman. Ames, Iowa: Omphaloskepsis.
• Freud, S. (1913/2005). The Interpretation of Dreams. Transated by A. A. Brill. New York :Barnes & Noble Classics.
• Gwara, S. (2008). Heroic Identity in the World of Beowulf. Leiden, Boston: Brill Publication.
• Hîkmet, B. (2005). Teorîyên Folklorê. Amed: Weşanxaneya Lîs.
• İşler, Î. (2014). Mîrza Mihemed û Çavreşa Qîza Mîrê Ereban. Wan: Weşanxaneya Sîtav.
• Johnson, A. W.; Williams, R. P. (1996). The Family Complex in World Folk Literature. Stanford, California: Stanford Unibersity Press.
• Keskin, N. (2019). Folklor û Edebiyata Gelêrî. Stenbol: Weşanxaneya Avesta.
• Lescot, R. (1996). Memê Alan. Stenbol: Weşanxaneya Orfeus.
• Raglan, L. (1956). The Hero, A Study in Myth, Tradition and Drama. New York: Vintage Books.
• Rajagopalachari, C. (2005). Mahabharata. Edited by Jay Mazo, International Gita Society.
• Rank, O. (1914). The Myth of The Birth of The Hero. Translated by Drs. F. Robbins and Smith Ely Jelliffe. New York: The Journal of Nervous and Mental Disease Publishing Company.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya Mitolojisi, Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Solhdoost, M. (2010). Father-Son Conflict From Mythological and Archetypal Perspectives in Rostam and Sohrab and Oedipus Rex. Submitted to the School of Graduate Studies, Universiti Putra Malaysia for the degree of Master of Arts, October 2010.
• Sophocles. (2010). Antigone. Forgotten Books. www.forgottenbooks.org.
• Subaşı, K. (2022a). Kesayetên Mîtolojîk û Rengvedanên Wan di Edebiyata Gelêrî ya Kurdî de. Li nav Mîtos û Edebiyat: Mîtên Kurdo-Îranî di Edebiyata Kurdî de. Edîtor: Shahab Vali & Kenan Subaşı. Stenbol: Weşanxaneya Nûbihar. r. 83-164.
• Subaşı, K. (2022b). Dêw û Formên Wan di Folklora Kurdî de. Nubihar Akademi, 5(17), 71-100. https://doi.org/10.55253/2022.nubihar.1100092
• Subaşı, K. (2023). Fesad û Bêbext di Trajediya Evînê da: Weku Nimûne Destanên Evîna Mêjûyî. Mukaddime, 14(1), 148-176. https://doi.org/10.19059/mukaddime.1243035.
• Thompson, S. (1955). Motif-Index of Folk-Literature, Revised and Enlarged Edition (A to Z). USA: Indiana University Press.
• Vali, S. (2022). Şahnameya Kurdî: Rustemê Zal û Heft Xana Wî. Stenbol: Weşanxaneya Avesta.