1455 Tarihli İstanbul Tahrir Defteri’nin Kayıp Sayfaları

Yıl 2020, , 287 - 317, 03.12.2020

Feridun M. Emecen

https://doi.org/10.18589/oa.862805

Cited By: 1

Öz

İstanbul’un fetihten hemen sonra yapıldığı bilinen 1455 tarihli tahririne ait defterin Halil İnalcık tarafından yayımlanması, İstanbul tarihi üzerinde çalışacaklar için çok kıymetli yeni bilgilerin ortaya çıkışına vesile teşkil etmiştir. Bu tahrir Os- manlı fethi öncesi İstanbul’u hakkında olduğu kadar, fetih sırasında tahribata uğra- dığı belirtilen şehrin durumu hakkında da son derece müdellel bilgiler vermektedir. H. İnalcık, defteri yayımlarken kendisine ulaşan fotokopi nüshadan hareket etmiş ve arşivlerde yaptığı tahkikata rağmen söz konusu defterin asıl nüshasına erişemediğini beyan etmişti. Öncelikle bu defterin aslının bir araştırmaya da konu olarak Topkapı Sarayı Arşivi’nde dağınık kayıtların yer aldığı bir derleme defterin içinde bulunduğu tesbiti yapılmıştı. Bu tesbitten hareketle tarafımdan yapılan inceleme sonucu ya- yımlanan defterin bir sayfasının fotokopi nüshada bulunmadığı, ayrıca daha önce dikkati çekmeyen bir başka Galata/Karaköy mahalleleri tahririnin daha mevcut bu- lunduğu görüldü. Bu araştırma notunda konuyla alakalı değerlendirmenin ardından eksik sayfaların metinleri okunarak bugünkü harflere aktarımı yapıldığı gibi yeni tes- bit edilen ve Karaköy mahallerini içine alan tam bir defterin tanıtımı, ne gibi katkılar sağlayacağı üzerinde duruldu. Ayrıca defterdeki kayıp sayfalar ile Karaköy mahalleri kayıtlarının orijinal görüntüleri de yazının sonuna eklendi. Böylece söz konusu def- ter parçaları, üzerinde yapılacak yeni çalışmalar için daha tam ve eksiklikleri nispeten giderilmiş halde istifadeye sunulmuş oldu.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, Tahrir Defteri, 1455 Tahriri, İstanbul Topografyası, Galata Tahriri, Karaköy Mahalleleri

Kaynakça

• Halil İnalcık, The Survey of İstanbul 1455: The Text, English Translation, Analysis of the Text, Documents, ed. Emre Yalcın (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012). Mehmet Öz, “1455 Tahriri ve İstanbul’un İskân Tarihi Bakımından Önemi”, Os- manlı İstanbulu, I, ed. F.M. Emecen-E.S. Gürkan (İstanbul: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, 2017), s. 107-125.