The Periodization of European Medieval History in Russian Historiography in the 20th Century

Yıl 2024, , 125 - 144, 26.06.2024

Yegane Çağlayan

https://doi.org/10.48120/oad.1380284

Öz

The history of medieval Europe may not initially appear to be a field that could provoke significant ideological debates. However, the characteristics of ethnic and political development of the European continent, the social foundations of medieval societies, their economic features, and the question of whether feudalism was universal or not, as well as the impact of historical events during the Middle Ages on the Early Modern Age, have led to extensive discussions among historians on various levels, in symposia and conferences. These discussions have been continued through articles, monographs, and textbooks.
Despite the common perception that some of the most significant conceptual issues of European history during this grand era have been almost resolved by European medievalists, certain topics, including the temporal framework of medieval history, remain open to debate in Russia. It should be acknowledged that during the Soviet era, extensive research in medieval history was conducted in Russia, contributing significantly to the field. However, on the other hand, associating all periods of the Middle Ages with feudalism, exaggerating the class essence of feudal institutions, and using bourgeois revolutions as the main criterion for periodization made this field an object of ideological struggle in the USSR.
After the collapse of the Soviet Union, the theoretical and methodological issues faced by the field of history in Russia, along with the desire to permanently break free from the remnants of Marxist theory, did not lead to resolving these questions. Instead, they prolonged the process of resolution, causing clashes between alternative perspectives and previous conservative theories and viewpoints. The study aims to analyze the criteria and methodology that Russian historians have employed in defining and periodizing the temporal framework of medieval European history. The primary focus is on the theoretical aspects of medieval studies in Russia during the Soviet era and the research conducted in this field. To delve deeply into these topics, particular attention has been given to the works of Russian historians, especially renowned medievalists, concerning European history.

Anahtar Kelimeler

Russian Science of History, Medieval Studies, Temporal Framework, Periodization, Chronology, Historical Methodology

XX. Yüzyılda Rusya Tarih Yazımında Avrupa’nın Ortaçağ Tarihinin Dönemselleştirme Algısı

Öz

Avrupa’nın Orta Çağ tarihi, ilk bakışta büyük ideolojik tartışmalara neden olabilecek bir alan gibi görünmese de kıtanın etnik ve siyasi gelişiminin özellikleri, Orta Çağ toplumlarının sosyal temelleri, ekonomik özellikleri, feodalizmin evrensel olup olmaması, Orta Çağ’da yaşanan tarihi olayların Yeni Çağ’a etkisi gibi meseleler tarihçiler arasında çok çeşitli düzeylerde, sempozyumlar ve konferanslarda büyük tartışmalara yol açmıştır. Bu tartışmaların müzakereleri makaleler, monografiler ve ders kitaplarıyla sürdürülmüştür.
Avrupa tarihinin bu büyük devrinin en önemli kavramsal sorunlarının Avrupalı ortaçağcılar tarafından neredeyse çözülmüş olduğu düşünülse de, Orta Çağ tarihinin zamansal çerçevesi de dâhil olmak üzere bazı konular Rusya’da hâlâ tartışmaya açıktır. Kabul etmek gerekir ki Sovyet döneminde Rusya’da Orta Çağ tarihi araştırmaları geniş çapta sürdürülmüş ve bu alana büyük katkılar sağlamıştır. Ama öte yandan Orta Çağ’ın tüm dönemlerini feodalizm ile özdeşleştirmek, feodal kurumların sınıfsal özünü fazlasıyla abartmak, dönemselleştirme konusunda burjuva devrimlerini ana kriter olarak görmek vb. SSCB’de bu alanı ideolojik mücadele nesnesi haline getirmiştir. Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra Rusya’da tarih biliminin yaşadığı teorik ve metodolojik sorunlar ve Marksist teorinin kalıntılarından kalıcı olarak kurtulma isteği bu soruları çözmek yerine sürecin daha da uzamasına, alternatif bakış açıları ile önceki muhafazakâr teorilerin ve görüşlerin çarpışmasını beraberinde getirmiştir.
Makalede; Rusya tarihçilerinin Avrupa’nın Orta Çağ tarihinin zamansal çerçevesinin tanımında ve dönemselleştirilmesinde temel aldıkları kriterler ve metodoloji tahlil edilmiştir. Ana odak noktası, Sovyet döneminde Rusya’daki Orta Çağ çalışmalarının teorik yönleri ve bu alanda yapılan araştırmalardır. Bu konuların derinden öğrenilmesi için Rusya tarihçilerinin özellikle de meşhur Ortaçağcıların Avrupa tarihi ile ilgili çalışmalarına büyük yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rusya Tarih Bilimi, Orta Çağ Araştırmaları, Zamansal Çerçeve, Dönemselleştirme, Kronoloji, Tarih Metodolojisi

Kaynakça

• Alkan Necmettin. “Tarihin Çağlara Ayrılmasında “Üçlü” sistem ve “Avrupa Merkezci” Tarih Kurgusu”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 2/9 (2009): 23-42.
• “Annotasiya Raboçih Programm Disiplin. Disiplinı Obrzovatelnoy Programmı İstoriçeskogo Fakulteta Moskovskogo Gosudarstvennogo Universiteta imeni M. V. Lomonosova”. 24 Ağustos 2023 tarihinde erişildi, http://hist.msu.ru/upload/iblock/2d7/55048_RPDa_DO.pdf (Rusça).
• Barg, Mihail. Epohi i İdeii. Stanovleniye İstorizma. Moskova: Mısl, 1987 (Rusça).
• Boytsov, Mihail, ve Rustam Şükürov. İstoria Srednih Vekov. Zapadnaya Yevropa, Vizantiya i Ranniy İslam. Yekaterinburg: Artefakt, 2019.
• Blok, Mark. Apologiya İstorii ili Remeslo İstorika. Çev. Yevgeniya Lısenko. Moskova: Nauka, 1973. Breisach, Ernst. Tarih Yazımı, çev. Hülya Kocaoluk. İstanbul: YKY, 2006.
• Davies, Norman. Europe: A History. Oxford: Oxford University Press, 1996.
• Dimitriyeva, Olga, Şükürov, Rustam, ve Lyudmila Pimenova. Ot Srednevekovya k Novomu Vremeni. Moskova: Miros, 1997.
• Durgun, Fatih. “Avrupa Tarihçiliğinde Feodalizm Kavramı Üzerine Tartışmalar: Bir Değerlendirme ve Öneri”. Uluslararası Prof. Dr. Halil İnalcık Tarih ve Tarihçilik Sempozyumu’nda bildiri olarak sunulmuştur, Ankara, Nisan 10-13 2017.
• Durgun, Fatih. “Rönesans’tan 19. yüzyıla Avrupa tarih yazımında ilerleme fikri, dönemselleştirme ve Orta Çağ Avrupa tarihi algısı”, İnsan ve Toplum, S. 3(6) (2013): 283-304.
• Fokin, Аleksandr. “Konferensiya “Vremya v Koordinatah İstorii” i Problema İzuçeniya Vremeni v Sovremennoy Rossiyskoy İstoriçeskoy Nauke”, Vestnik Çelyabinskogo Gosudarstvennogo Universiteta 6 (144), S. 30 (2009): 149-151. (Rusça).
• Fryde, Edmund. “The Beginnings of Italian Humanist Historiography: The “New Cicero” of Leonardo Bruni”, The English Historical Review 95, No 376 (July 1980): 533-552.
• Gerye, Vladimir. Novaya İstoriya. Leksionnıy Kurs. Moskova: Litografiya, 1881.
• Gerye, Vladimir.Vvedeniye v Novuyu İstoriyu. Moskova: Litografiya Aleksandrovskoy, 1892.
• Gogolev, Anatoliy. “K Probleme Periodizasii Srednih Vekov”, Nauka i Obrazovaniye, S. 3 (2010): 50-55.
• Granovski, Timofey. Soçineniya. Moskova: Tipografiya Mamontova, 1900.
• Grinin, Leonid. “Teoriya, Metodologiya i Filosofiya İstorii: Oçerki Razvitiya İstoriçeskoy Mısli ot Drevnosti do Seredinı XIX Veka”, Fisolofiya i Obşestvo, S. 3 (İyul – Sentyabr 2010): 162-199.
• https://cyberleninka.ru/article/n/teoriya-metodologiya-i-filosofiya-istorii-ocherki-razvitiya-istoricheskoy-mysli-ot-drevnosti-do-serediny-xix-veka-lektsiya-5-period (erişim tarihi 07.12.2023) (Rusça).
• Grosul, Vladislav. “O Periodizasii Vsemirnoy i Oteçestvennoy İstorii”, Rossiyskaya İstoriya, S. 3 (2007): 122-139. (Rusça).
• Gureviç, Aron, ve Dimitriy Haritonoviç. İstoriya Srednih Vekov. Uçebnik. Moskova: İnterpraks: 1995. (Rusça).
• Gutnova, Yevgeniya. İstoriografiya İstorii Srednih Vekov. Moskova: Vısşaya Şkola, 1974. (Rusça).
• Haritonoviç, Dimitriy. “Fenomen Fomenko”, Novıy Mir 3 (1998), 22 Ağustos 2023 tarihinde erişildi, https://magazines.gorky.media/novyi_mi/1998/3/fenomen-fomenko.html (Rusça).
• Haritonoviç, Dimitriy. “Novaya İstoriya Novoy Yevropı (Vmesto Poslesloviya)”, Koenigsberger, H. H. Yevropa Rannego Novogo Vremeni, ed. Dimitriy Haritonoviç, 294-314. Moskova: Ves Mir, 2006. (Rusça).
• Hut, Lyudmila. “Problema Periodizasii İstorii Novogo Vremeni: Opıt Sovetskoy İstoriografii”, Nauka i Şkola, S. 6 (2009): 52-55. (Rusça).
• Hut, Lyudmila. “Problema Periodizasii İstorii Novogo Vremeni v Oteçestvennoy İstoriografii Rubeja XX-XXI Vekov”, Novaya i Noveyşaya İstoriya, S. 6 (2009): 80-95. (Rusça).
• İvanova, Tatyana. “Problema Kriteriyev Periodizasii Vseobşey İstorii v Nauçnom Nasledii V. İ. Gerye”, Uçonıye Zapiski Kazanskogo Gosudarstvennogo Universiteta, Gumanitarnıye Nauki 153, Kniga 3, S. 1 (2010): 150-157. (Rusça).
• İvonin, Yuriy. “Pozdneye Srednevekovye ili Rannyaya Novaya İstoriya”, Voprosy İstorii, S. 1 (1987): 67-77. (Rusça).
• Kamen, Henry. Spain 1469-1714: a Society of Conflict. London-New York: Longman, 2005.
• Karamzin, Nikolay. İstoriya Gosudarstva Rossiyskogo. Kniga 1-4. Moskova: Kniga, 1988-1989 (Rusça).
• Kareyev, Nikolay. Pamyati Dvuh İstorikov, Annalı, S. 1 (1922): 154-174 (Rusça).
• Karpov, Sergey. İstoriya Srednih Vekov. V 2 Tomah. Tom I. Moskova: İzdatelstvo MGU, 2000. (Rusça).
• Karpov, Sergey. İstoriya Srednih Vekov. V 2 Tomah. Tom II. Ranneye Novoye Vremya. Moskova: İzdatelstvo MGU, 2000. (Rusça).
• Karpov, Sergey. İstoriya Srednih Vekov. V 2 Tomah. Tom I-II. 7-e İzdaniye, Dorabotannoye. Moskova: İzdatelstvo MGU, 2010. (Rusça).
• Klyuyev, Artyom, ve Anton Sveşnikov. “Osnovnıye Podhodı k İzuçeniyu İstorii Oteçestvennoy Mediyevistiki 1920-1940 qq.”, Vestnik Omskogo Universiteta, S. 3 (2013): 57-62. (Rusça).
• Koenigsberger, Helmut. Yevropa Rannego Novogo Vremeni. Çev. Dimitriy Haritonoviç. Moskova: Ves Mir, 2006. (Rusça).
• Kosminski, Yevgeniy. İstoriografia Srednih Vekov. Leksii. Moskova: İzdatelstvo Moskovskogo Universiteta, 1963. (Rusça).
• Kuş, Tatyana. “O Fransii i Frankovedenii. Beseda s P. Y. Uvarovım (K 65-letiyu so Dnya Rojdeniya)”, Fransuzskiy Yejeqodnik 2021: Epidemii v İstorii Fransii, S. 54 (2021): 448-474. DOI 10.32608/0235-4349-2021-1-54-448-474 (Rusça).
• Le Goff, Jacques. Sivilizasiya Srednevekovogo Zapada. çev. Vladimir Babinsev. Yekaterinburg: U – Faktoriya, 2005. (Rusça).
• Le Goff, Jacques. Stoit Li Rezat İstoriyu Na Kuski, çev. M. Y. Nekrasov (Sankt-Peterburg: Yevrazia, 2018.
• Leyn, Devid. “Teoriya Sosialistiçeskoy Revolyusii Vladimira Lenina”, Mir Rossii 29, Sayı 4 (2020): 112-133. DOI: 10.17323/1811-038X-2020-29-4-112-133 (Rusça).
• Marks, Karl ve Engels, Friedrich. “Kapital”, Marks, Karl., ve Engels, Friedrich. Soçineniya, XXIII, 725-773.
• Moskova: Gosudarstvennoye İzdatelstvo Politiçeskoy Literaturı, 1960. (Rusça).
• Mekhanik, Aleksandr. Zaverit u Klio, https://expert.ru/expert/2011/11/zaverit-u-klio (erişim tarihi 16.07.2023). (Rusça).
• Obyasnitelnaya Zapiska k Proyektu Postanovleniya Ob Organizasii İstoriçeskoy Gruppı v Sostave Otdeleniya Obşestvennıh Nauk i ob İnstitute İstorii Akademii Nauk, Arhiv Rossiyskoy Akademii Nauk, Fond 1577, Opis 5, Yed. Khr. 20, List 21-25, Tarih: 28 Şubat 1936 (Rusça).
• Pikov, Gennadiy. Oçerki Sivilizasionnoy İstorii Yevropı. Moskova-Berlin: Direkt-Medya, 2020. (Rusça).
• Plehanov, Georgi. Oçerki po İstorii Materializma. Moskova: Gospolitizdat, 1938. (Rusça).
• Postanovleniye Politbyuro SK VKP (b) “O Postanovke Prepodavaniya Grajdanskoy İstorii v Şkolah”, Rossiyskiy Gosudarstevennıy Arhiv Sosialno-Politiçeskoy İstorii (eski adı Sentralnıy Partiynıy Arhiv İnsituta Marksizma-Leninizma), Fond 17, Opis 3, Delo 940, List 1, Tarih: 5 Mart 1934 (Rusça).
• Postanovleniye Politbyuro SK VKP (b) “O Vosstanovlenii İstoriçeskih Fakultetov v Sostave Universitetov”, Rossiyskiy Gosudarstevennıy Arhiv Sosialno-Politiçeskoy İstorii, Fond 17, Opis 163, Delo 1017, List 61-61 ob., Tarih: 29 Mart 1934 (Rusça).
• Pronin, Aleksey.“Filosofsko-Metodologiçeskiye Paradigmı Periodizasii İstorii”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Moskova Devlet Vilayet Üniversitesi, 2013 (Rusça).
• Proyekt Postanovleniya Ob Organizasii İstoriçeskoy Gruppı v Sostave Otdeleniya Obşestvennıh Nauk i ob İnstitute İstorii Akademii Nauk, Arhiv Rossiyskoy Akademii Nauk (eski adı Arhiv Akademii Nauk SSSR), Fond 1577, Opis 5, Yed. Khr. 20, List 1-6, Tarih: 28 Şubat 1936 (Rusça).
• Revunenkov, Vladimir. “O Periodizasii Novoy i Noveyşey İstorii”, Metodologiçeskiye Voprosı Obşestvennıh Nauk, Sbornik Statey, ed. Vasiliy Tugarinov, Anton Drozdov, 170-197. Leningrad: İzdatelstvo Leningradskogo Universiteta, 1968. (Rusça).
• Rıbakov, Sergey. “V. N. Tatişev v Zerkale Russkoy İstoriografii”, Voprosy İstorii 4 (Aprel 2007): 161-167 (Rusça).
• Rudkovskaya, İrina. “Hronologiya i Periodizasiya v İstoriografiçeskoy Tradisii Pozdnego Prosveşeniya”, Dialog so Vremenem 56 (2016): 126-150 (Rusça).
• Rutenburg, Viktor. “Ranniye Burjuaznıye Revolyusii: K Voprosy o Naçale Kapitalistiçeskoy Erı v Zapadnoy Yevrope”, Voprosy İstorii, S. 3 (1984): 72-81. (Rusça).
• Skazkin, Sergey. İstoriya Srednih Vekov. V 2 Tomah. İzdaniye Vtoroye. Moskova: Vısşaya Şkola, 1977. (Rusça).
• Stalin, İosif. “O Nekotorıh Voprosah İstorii Bolşevizma. Pismo v Redaksiyu Jurnala “Proletarskaya Revolyusiya”, Stalin, İ. V. Soçineniya, XIII, 84-102. Moskova: Gosudarstvennoye İzdatelstvo Politiçeskoy Literaturı, 1951. (Rusça).
• Stalin, İosif. “O Dialektiçeskom i İstoriçeskom Materializme”, Stalin, İ. V. Soçineniya, XIV, 253-282. Moskova: Pisatel, 1997. (Rusça).
• Subbotina, Nadejda. “Problema Periodizasii İstorii: Yediniçnoye, Osobennoye i Obşeye”, Gumanitarnıy Vektor 13, S. 4 (2018): 6-16 (Rusça).
• Tihonov, Vitaliy, ve Çernobayev, Аnatoliy. “Sentrom İstoriçeskoy Nauki v SSSR doljen bıt İnstitut İstorii Akademii Nauk. Proyekt Direktora İnstituta Akademika N. M. Lukina. 1936 God”, İstoriçeskiy Arhiv, S. 2 (2021): 71-80. (Rusça).
• Udalsov, Aleksandr, Kosminski, Yevgeni ve Оsip Vainşteyn. İstoriya Srednih Vekov. 2-ye İzdaniye. Tom I. Moskova: OGİZ, 1941. (Rusça).
• Udalsova, Zinaida, ve Sergey Karpov. İstoriya Srednih Vekov. Tom I. Moskova: Vısşaya Şkola, 1990. (Rusça).
• Udalsova, Zinaida, ve Sergey Karpov. İstoriya Srednikh Vekov. Tom II. Moskova: Vısşaya Şkola, 1991. (Rusça).
• Vasser, Mihail. Spravoçnıy Tom k Polnomu Sobraniyu Soçineniy V. İ. Lenina. Çast I, Moskova: İzdatelstvo Politiçeskoy Literaturı, 1978. (Rusça).
• Yesakov, Vladimir. “O Likvidasii Kommunistiçeskoy Akademii Nauk SSSR”, Akademiya Nauk v Reşeniyakh Politbyuro SK RKP (b) – VKP (b) – KPSS,1922-1991, I, ed. Vladimir Yesakov, 216-224. Moskova: ROSSPEN, 2000. (Rusça).