Gastronomi öğrencilerinde kariyer uyum yetenekleri ve kariyer stresi

Yıl 2024, , 1404 - 1423, 21.12.2024

Berk Uslu , Kardelen Devrim Doruköz , Aydın Çivilidağ , Şerife Durmaz , Akın Demirbaş

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1402516

Öz

Gastronomi yiyecek ve içeceklerin damak lezzetine uygun bir şekilde hijyen koşullarına uygun olarak, düzen içinde sunulmasını ifade etmektedir. Gastronomi, ilk çağlardan günümüze gelen ve antik dönemden beri eğitimleri verilen bir bilim dalıdır. Günümüzde de Gastronomi öne çıkan mesleklerden biridir ve bu alanda çalışmak üzere eğitim alan öğrencilerin kariyerlerine yönelik bakış açıları alanın geleceği açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada bu bakış açısı kariyer uyum yetenekleri ve kariyer stresi değişkenleri üzerinden tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu araştırmanın örneklemi, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezine (ÖSYM) tarafından yapılan üniversite yerleştirme sınavı ile kayıt olunan fakültelerden Antalya’daki bir devlet üniversitesinin Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları bölümü öğrencilerinden oluşturulmuştur. Araştırmanın amacı doğrultusunda hem nitel hem nicel yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutu 64, nitel boyutu ise 11 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada korelasyon, t-testi, ANOVA ve içerik analiz yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre kariyer uyum yetenekleri ile kariyer stresi arasında negatif yönlü, yüksek düzeyli anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Ayrıca kadınların kariyer stresinin erkeklerden daha yüksek olduğu bulunmuştur. Araştırmanın nitel boyutlarında ise çalışma koşullarının zorluğu, mesleğin cazip yönleri, meslek ve kişilik uyumu, akademik eğitim, kariyer stresi ve kariyer uyumu olmak üzere toplamda 6 temada katılımcı cevapları toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre eğitimde uygulamaların artırılması, rekabet edilebilirliğin adil algılanması üzerine uygulamaların geliştirilmesi ve mentorluk yöntemlerinin çeşitlendirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

gastronomi, kariyer stresi, kariyer uyum yetenekleri

Career adaptability and career stress in gastronomy students

Öz

Gastronomy refers to the presentation of food and beverages in an orderly manner in accordance with hygiene conditions in accordance with the taste of the palate. Gastronomy is a science that has come to the present day from ancient times and also has been taught since ancient times. Nowadays, gastronomy is one of the prominent professions, and the career perspectives of students trained to work in this field are essential for its future. In this study, this perspective was determined through the variables of career adaptability and career stress. The sample of this research consisted of students from the Gastronomy and Culinary Arts Department of the Faculty of Tourism of a state university in the center of Antalya, which is one of the faculties with the highest success ranking in the university placement exam conducted by the Student Selection and Placement Center (ÖSYM). In line with the purpose of the study, both qualitative and quantitative methods were used. The quantitative dimension of the research was carried out with 64 participants and the qualitative dimension with 11 participants. Correlation, t-test, ANOVA, and thematic analysis methods were used in the research. According to the research results, it was found that there was a negative, high-level significant relationship between career adaptability and career stress. It has also been found that women's career stress is higher than men's. In the qualitative dimensions of the research, participant responses were collected under six themes: the difficulty of working conditions, attractive aspects of the profession, profession and personality compatibility, academic education, career stress, and career adaptation. According to the research results, it is recommended to increase the practices in education, develop practices based on the fair perception of competitiveness, and diversify mentoring methods.

Anahtar Kelimeler

gastronomy, career stress, career adaptability skills

Kaynakça

• Kaynakça için stiller Akbaba, A. & Kendirci, P. (2016). Gastronomi turizmi ve coğrafi işaretlemeli ürünler. (O. N. Özdoğan Ed.). Yiyecek İçecek Endüstrisinde Trendler 2. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Aşık, G. & Akgül H. (2022). Üniversite öğrencilerinin kariyer stresleri, kariyer kararında ailenin etkisi ve kariyer kararı verme yetkinlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 192-212.
• Bekar, A. & Belpınar, A. (2015). Turistlerin gastronomi turizmine ilişkin görüşlerinin milliyetlerine göre değerlendirilmesi. Journal of Yasar University, 10(38), 6519– 6530.
• Bober, P. (1999). Art, culture, and cuisine: Ancient and medieval gastronomy, Chicago: University Chicago Press Ltd.
• Bozyiğit, E., & Gökbaraz, N. (2020). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinde kariyer stresinin belirleyicileri. Journal of Computer and Education Research, 8(15), 181-200.
• Creed, P. A., Fallon, T., & Hood, M. (2009). The relationship between career adaptability, person and situation variables, and career concerns in young adults. Journal of Vocational Behavior, 74(2), 219-229.
• Creed, P. A., Hood, M., Praskova, A., & Makransky, G. (2016). The career distress scale: Using Rasch measurement theory to evaluate a brief measure of career distress. Journal of Career Assessment, 24(4), 732-746.
• Dilsiz, B. (2010). Türkiye’de gastronomi ve turizm (İstanbul örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı.
• Deveci, B., Türkmen, S., & AVCIKURT, C. (2013). Kırsal turizm ile gastronomi turizmi ilişkisi: Bigadiç örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 3(2), 29-34.
• Dong, C., Xia, L., Zhao, C., Zhang, X., He, J., Zhang, G., & Zhang, J. (2023). Prospective association between perceived stress and anxiety among nursing college students: The moderating roles of career adaptability and professional commitment. BMC psychiatry, 23(1), 388-398.
• Duffy, R. D., Douglass, R. P. & Autin, K. L. (2015). Career adaptability and academic satisfaction: Examining work volition and self efficacy as mediators. Journal of Vocational Behavior, 90, 46–54.
• Duru, H. & Gültekin, F. (2020). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kariyer stresleri, kariyer uyum yetenekleri ve mentörlük arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 28(1), 328-337.
• Eren, S. (2007, 4-5 Mayıs). Türk mutfağı ve HACCP sistemi; mutfak profesyonellerinin HACCP bilgilerinin ölçülmesi [Sepmozyum Yazılı Tam Metni]. 1. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler Antalya, 4(5), 79-83.
• Esen, D. (2019). Kariyer stresi ile özyeterlilik inancı ilişkisinin demografik değişkenlerin farklılaştırıcı rolü bağlamında incelenmesi: İzmir Meslek Yüksek Okulu İktisadi ve İdari Programlar örneği. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi 100 İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 217-232.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Gerçek, M. (2018). Mesleki kaygı ve kariyer uyumluluğu arasındaki ilişkiler: Öğretmen adayları açısından bir inceleme. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 297-312. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.401010
• Gillespie, C. & Cousins, J. A. (2001). European gastronomy into the 21st century, Burlington (USA): Butterworth- Heinemann.
• Gizir, C. A. (2005). Orta Doğu Teknik Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin problemleri üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 196-213.
• Gökdeniz, A., Erdem, B., Din., Y., & Uğuz, S. Ç. (2015). Gastronomi turizmi: Ayvalık’ta yerli turistler üzerinde görgül bir araştırma. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 3(1), 14-29.
• Gümüstekin, G. E. & Gültekin, F. (2009). Stres kaynaklarinin kariyer yönetimine etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4765/65489
• Güngör, N., Soyer, A., Kurtipek, S., & Soyer, F. (2022). Kariyer stresinin yordanmasında bilinçli farkındalığın rolü. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(3), 306-314.
• Günay, Ö. & Çarıkçı, İ. H. (2018). Eleştirel düşünme becerileri ile kariyer uyum yetenekleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17. UİK Özel Sayısı , 427-440 . https://doi.org/10.18092/ulikidince.439336
• Günay, A. & Çelik, R. (2019). Kariyer stresinin psikolojik iyi oluş ve iyimserlik değişkenleriyle yordanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(33), 205-218.
• Gürpınar, A. C. , Emül, B. & Siyez, D. (2021). Öğretmen adaylarında kariyer yetkinlik beklentisi ve mesleki sonuç beklentisi: Kariyer stresinin aracı rolü. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 220-237. https://doi.org/10.21733/ibad.852211.
• Hall, C. M., Sharples, L., Mitchell, R., Macionis, N., & Cambourne, B. (Eds.). (2004). Food tourism around the world. Routledge. https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=WGgABAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=Hall,+C.+M.,+Sharples,+L.,+Mitchell,+R.,+Macionis,+N.,+%26+Cambourne,+B.+(Eds.).+(2004).+Food+tourism+around+the+world.+Routledge.&ots=NSN53PRRCC&sig=EJ7aeCvdU1yycP42U1NkbrDiBQc&redir_esc=y#v=onepage&q=Hall%2C%20C.%20M.%2C%20Sharples%2C%20L.%2C%20Mitchell%2C%20R.%2C%20Macionis%2C%20N.%2C%20%26%20Cambourne%2C%20B.%20(Eds.).%20(2004).%20Food%20tourism%20around%20the%20world.%20Routledge.&f=false
• Harrington, R. J., & Ottenbacher, M. C. (2010). Culinary tourism—a case study of the gastronomic capital. Journal of Culinary Science & Technology, 8(1), 14–32. https://doi.org/10.1080/15428052.2010.490765
• Hegarty, J. A., & O’Mahony, G. B. (2001). Gastronomy: A phenomenon of cultural expressionism and an aesthetic for living. International Journal of Hospitality Management, 20(1), 3-13.
• Hou, Z.-J., Leung, S. A., Li, X., Li, X., & Xu, H. (2012). Career adapt-abilities scale—china form: construction and initial validation. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 686–691.
• Judge, T.A., Cable, D.M., Boudreau, J.W. & Bretz, R.D. (1995). An empirical investigation of the predictors of executive career success. Personnel Psychology, 48(3), 485-519.
• Kanten, S. (2012). Kariyer uyum yetenekleri ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 191-205.
• Karatepe, O. M., & Olugbade, O. A. (2017). The effects of work social support and career adaptability on career satisfaction and turnover intentions. Journal of Management & Organization, 23(3), 337–355.
• Kılıçaslan, İ. (2023). Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Danışmanlığını Almalarına Göre Kariyer Farkındalıklarının, Kariyer Streslerinin ve Kariyer Uyumlarının İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi: İstanbul.
• Küçükkömürler, S., Şırvan, N. B., & Sezgin, A. C. (2018). Dünyada ve Türkiye’de gastronomi turizmi. Uluslararası Turizm Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 2(2), 78-85.
• Liu, X., Zhang, X., Dang, Y., & Gao, W. (2023). Career education skills and career adaptability among college students in China: The mediating role of career decision-making self-efficacy. Behavioral Sciences, 13(9), 780.
• Ömeroğlu, S. (2014). Polis Akademisi öğrencilerine yönelik kariyer uyumu programının etkinliğinin değerlendirilmesi (Yayın No. 354785) [Yüksek Lisans Tezi], Ankara Üniversitesi.
• Öncü Glaue, Ş., (2021). Gastronomide coğrafi işaretli ürünler ve kültürel miras içinde (s. 33-49). (Akcan, T., Güçlütürk Baran, G., Özoğul, G., Ed.). Gastronomide güncel eğilimler. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Özdemir, G. & Dülger Altıner, D. (2019). Gastronomi kavramları ve gastronomi turizmi üzerine bir inceleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 12(1) , 1-14.
• Özden, K. & Sertel-berk, Ö. (2017). Kariyer Stresi Ölçeği’nin (KSÖ) Türkçe'ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin sınanması. Psikoloji Çalışmaları, 37(1) , 35-51.
• Rottinghaus, P. J., Day, S. X., & Borgen, F. H. (2005). The career futures inventory: A measure of career-related adaptability and optimism. Journal of Career Assessment, 13(1), 3-24.
• Savickas, M. L., & Porfeli, E. J. (2012). Career adapt-abilities scale: Construction, reliability, and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 661–673.
• Savickas, M. L. (1997). Career Adaptability: An integrative construct for life-span, life-space theory. The Career Development Quarterly, 45(3), 247–259.
• Seibert, S.E. & Kraimer, M.L. (2001). The five-factor model of personality and career success. Journal of Vocational Behavior, 58, 1-21.
• Sio, K. P., Fraser, B., & Fredline, L. (2021). A contemporary systematic literature review of gastronomy tourism and destination image. Tourism Recreation Research, 1-17.
• Turak Kaplan, B. (2019). İnsan kaynaklarında mücadele ruhu: Kariyer uyum yetenekleri. International Journal Of Social Humanities Sciences Research, 6(38), 1566–1572. https://doi.org/10.26450/jshsr.1257
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü, (2023). Erişim Tarihi: 26 Ağustos 2023. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/
• UNWTO (2023). Tourism on track for full recovery as new data shows strong start to 2023. Retrieved 26 August 2023 from: https://www.unwto.org/news/tourism-on-track-for-full-recovery-as-new-data-shows-strong-start-to-2023#:~:text=Tourism%20has%20continued%20to%20show,pre%2Dpandemic%20numbers%20were%20recovered.
• Yılmaz, A. (2019). Öğretmen adaylarının kariyer streslerinin karma araştırma yaklaşımı ile incelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 93-105.
• Zacher, H. (2014). Career adaptability predicts subjective career success above and beyond personality traits and core self-evaluations. Journal of Vocational Behavior, 84(1), 21–30.
• Zhuang, J., Jiang, Y., & Chen, H. (2021). Stress and career adaptability during COVID-19: A serial multiple mediation model. Social Behavior and Personality: an International Journal, 49(8), 1-11.