Bursa Ve Çevresinde Osmanlı Dönemi Ortodoks Kiliseleri

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 261 - 288, 27.07.2018

Emel Yıldız

Öz

öz

Anadolu’nun zengin
tarihi coğrafyasında önemli yer tutan Bursa’da tarihi eserlerin çokluğu dikkat
çekmektedir. Bu tarihi mimari eserlerin başında dini yapılar gelmektedir.
Bunlar arasında insanların inançları doğrultusunda dini vazifelerini yerine
getirebilmeleri için gerek müstakil gerekse kompleks halinde çeşitli mabetler
(tapınak, kilise, camii, havra, manastır, külliye gibi) inşa edilmiştir. Bu
noktada Hıristiyanların yapmış olduğu dini yapılar arasında kilise yapıları ön
plana çıkmaktadır. Konumuz açısından bakılınca Bursa İli,  XIX. yüzyılda, Osmanlı imparatorluğu
topraklarında yaşayan gayrimüslim vatandaşların inşa ettiği dini yapıları
bünyesinde barındırarak hala ayakta olan yapılarla bize, o dönemim mimari
özellikleri hakkında bilgi edinmemizi sağlamaktadır. Ancak söz konusu mimari eserlere
yönelik detaylı bir çalışmanın henüz yapılmadığı görülmektedir.

Osmanlı İmparatorluğu
için XIX. yüzyıl büyük değişimlerin yaşandığı bir süreç olmuş; XVIII. yüzyılın
sonu XIX. yüzyılın başında değişen düzen ile birlikte, 1839 Tanzimat ve 1856
Islahat Fermanı ile gayrimüslim vatandaşlara yeni ve geniş haklar tanınmıştır.
Bu yüzyıllarda ekonomik açıdan da güçlenen özellikle Rum Ortodokslar
Anadolu’nun hemen her yerinde çok sayıda yeni dini yapılar inşa etmişlerdir.

Bu çalışmamızda Bursa ve
çevresinde XIX. yüzyılda inşa edilmiş on bir Ortodoks Kilisesi mimari
özellikleriyle tanıtılmaya çalışılmıştır.

 

 

Anahtar Kelimeler

Bursa, Osmanlı Dönemi ( XIX. yy), Ortodoks, Gayrimüslim, Kilise

Kaynakça

• Bozkurt, G. (1996). Alman – İngiliz Belgelerinin ve Siyasi Gelişmelerin Işığı Altında Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu (1839-1914). Ankara: TTK.
• Çadırcı, M. (1997). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal Ve Ekonomik Yapısı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Dostoğlu. H. ve T. Dostoğlu. N. (2011). Bursa Kültür Varlıkları Envanteri: Anıtsal Eserler. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi.
• Düzdağ, M. E. (1972). Şeyhülislam Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında 16. Asır Türk Hayatı. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Ekin. C. (2005). Kayseri, Kayabağ Osmanlı Dönemi Rum Kiliseleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ercan, Y. (1990). “ Osmanlı İmparatorlunda Gayrimüslimlerin Giyim, Mesken ve Davranış Hukuku”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi I, (ss.117-125). Ankara.
• Gerlach. S. (2010). Türkiye Günlüğü (1573 – 1576) I. Cilt. Türkish Noyan (Çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Kandes. V. I. (2009). Kuruluşundan XIX. Yüzyıl Sonlarına Kadar Bursa. İbrahim Kelağa Ahmet (Çev.). Bursa: Gaye Kitabevi.
• Karaca. Z. (1992). İstanbul’da 1453 Sonrası İnşa Edilen Kiliseler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karaca. Z. (2008). İstanbul’da Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks Kiliseleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kılıçbay, M. A. (2000). Şehir ve Kentler. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kosifoğlu, M. H. (2001). Geçmişten Günümüze Bursa Tarihi - Bursa’da Yunan Mezalimi ve Bursa’nın Manevi Mimarları. Bursa: Zikir Yayınları.
• Kuruyazıcı, H. (1997). “Bursa”. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, I. (ss.304 - 307). İstanbul.
• Mevsim, H. (2009). Bulgar Gözüyle Bursa. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Ortaylı, i. (1974). Tanzimattan Sonra Mahalli İdareler (1840 – 1878). Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Öksüz, H.(2006). Batı Trakya Türkleri. Çorum: Karadeniz Araştırmaları Merkezi (KaraM) Yayınları.
• Ötüken. S., Acun. H., Durukan. A. ve Pekak. M.S. (DÖPA). (1986), Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler IV. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Özendes, E. (1999). Osmanlı’nın İlk Başkenti Bursa. İstanbul: Yapı – Endüstri Merkezi (YEM) Yayınları.
• Pekak. S. (2008). “Mustafapaşa (Sinasos) ve Aziz Nikolaus Manastırı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 25 (1), (ss. 1999 – 217). Ankara.
• Şenyurt, O. (2002). 1800 – 1950 Yılları Arasında İstanbul’da Faaliyet Gösteren Rum Mimarlar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Yıldız Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Türkoğlu, S. (2002). Formatıon And Transformatıon Of Urban Fabric İn The 19th Century Bursa (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Yıldız. E. (2014). Bursa’daki Bizans Sonrası Hıristiyan Dini Mimarisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• URL: https://www.bursa.bel.tr/karakoca-daki-150-yillik-rum-kilisesi-restore.../20297. Erişim Tarihi: 30.04.2018.
• URL:http://www.yenicaggazetesi.com.tr/cami-olarak-kullanilan-eski-kilise-kultur-merkezi-oluyor-141381h.htm Erişim Tarihi: 30.04.2018.