Göstergelerarasılık Bağlamında Sinema, Tiyatro, Edebiyat ve Fotoğraf

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 528 - 548, 17.07.2020

Ufuk Uğur

Öz

Sinema karma yapısı sayesinde diğer bütün sanat disiplinleri ile ilişki içerisindedir. Senaryo yazımı edebiyat ile oyunculuk tiyatro, çerçeveleme kompozisyon ve ışık fotoğrafla ilintilidir. En genç disiplin olmasına rağmen kitleleri en çok etkileyen aktarım aracı olmasının nedeni belki de bütün sanat türlerinden yararlanabilmesidir. Anlatım dili olarak çeşitli evreler geçirmekle beraber sinema günümüzde postmodern yapıyı kullanmaktadır. İzleyiciyi büyülemeye hizmet eden klasik aksiyonel yapının aksine postmodern anlatı parçalı ve yabancılaştırma efektine dayalıdır. Postmodern anlatı okuma yöntemi olarak metinlerarasılık yöntem ve tekniklerini kullanır. Bu anlatı biçimine göre yeni olan bir şey yoktur ve her şey eskiye dayalıdır. Sinema alanında da önceki anlatılar birbirinden etkilenir ve yeni biçimler ortaya çıkar. Bütün sanat biçimlerinden yararlanarak üretim yapan sinema, edebiyat tiyatro resim ve diğerleri ile sürekli ilişki içerisindedir. Farklı gösterge dizgelerinin birbirleriyle olan ilişkileri zengin anlatı biçimleri oluşturur. İki ya da daha fazla gösterge dizgesi arasında eski metinler yeni anlatı olanakları sağlar. Bu yaklaşıma en uygun anlatı biçimi sinemadır. Işık kompozisyon oyunculuk ve diğer sinematografik unsurlar postmodern dönem filmlerinde metinlerarasılık örnekleri olarak ortaya çıkmaktadır. Sinemanın farklı sanatsal disiplinler ile olan ilişkilerini incelemek özellikle Türk Sinemasında Sinema-Edebiyat, Sinema-Fotoğraf ve Sinema-Tiyatro gibi farklı gösterge dizgeleri arasındaki dönüştürüm işlemlerini ele almak çalışmanın amacıdır. Farklı gösterge dizgeleri arasındaki alışveriş işlemleri ve sinema merkez alınarak diğer sanat biçimleriyle kurulan dönüştürüm işlemlerini göstergelerarasılık bağlamında ele almak mümkün görünmektedir. Bu çalışma sinemanın özellikle edebiyat tiyatro ve fotoğraf sanatı ile olan göstergeler arası ilişkileri incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Edebiyat, Tiyatro, Fotoğraf

Cinema Theater Literature And Photography in The Context Of Interior

Öz

Cinema has a relationship with all other art disciplines thanks to its mixed structure. Script writing is about literature and acting theater, framing composition and light photography. Although it is the youngest discipline, it is perhaps the reason that it is the means of transfer that affects the masses the most and that it can benefit from all types of art. Although it has various phases as a language of expression, cinema uses postmodern structure today. Unlike the classic action structure that serves to enchant the viewer, the postmodern narrative is based on a fragmented and alienating effect. Uses intertextuality methods and techniques as postmodern narrative reading method. According to this narrative form, there is nothing new and everything is based on the past. In the field of cinema, previous narratives are influenced by each other and new forms emerge. It is in constant relationship with cinema, literature, theater painting and others that make production by making use of all forms of art. The relationships between different indicator strings form rich narrative forms. Old texts between two or more indicator strings provide new narrative possibilities. The most appropriate narrative form for this approach is cinema. Light composition acting and other cinematographic elements emerge as examples of intertextuality in postmodern period films. The aim of this study is to examine the relations between cinema with different artistic disciplines, especially to deal with the conversion processes between different indicator systems such as Cinema-Literature, Cinema-Photography and Cinema-Theater in Turkish Cinema. It seems possible to deal with the transformation process between different indicator systems, and the transformation processes established with other art forms by taking the center of cinema in the context of inter-seminality. This study examines the relationship between cinema, especially literature, and the art of photography.

Anahtar Kelimeler

Cinema, Literature, Theater, Photography, Intertextuality

Kaynakça

• Adorno, T.W. (2004). Edebiyat Yazıları, Sabir Yücesoy-Orhan Koçak (çev.), Metis Aktulum, K. (2010). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık, Öteki yay. Ankara. Armes, A. Sinema ve Gerçeklik, 2011, İstanbul, Doruk. Aytaç, G. (2005). Edebiyat ve Medya (Kitaptan Ekrana Edebiyat, Hece Yay. Ankara. Barthes, Roland Yazı Üzerine Çeşitlemeler/Metnin Hazzı Çev. Şule Demirkol, YKY, İstanbul, 2006. Bazin, Andre Çagdas Sinemanın Sorunları, Çev. Nijat Özön, Ankara, Bilgi Yayınları, 1966. Biryıldız, E. (1998). Sinemada Akımlar, İletişim Yay. İstanbul. Bozkurt Bülent R., Güneş Çarkında Gölgeler Shakeasper’den Alıntılar, (Ankara: Meteksan Yayınları, 1990). Chion, Michel,Bir Senaryo Yazmak, Afa, Çev. Nedret Tanyolaç, İst. Çapan, S. Bir Filmi Fotoromanda İzlemek, Gelişim Sinema, 1985, İde yay. Gökberk, 1997, Macit Kant ile Heder’in Tarih Anlayışı, Dost. 1997. Güngör, Şefik Sinemada Görüntü Yönetimi, Kitle Yayınları. Monaco, J. Bir Film Nasıl Okunur? Sinema Dili, Tarihi ve Kuramı, Oğlak Yayıncılık ve Reklamcılık, İst, 2001. Orr, John Sinema ve Modernlik, Çeviren: Ayşegül Bahçıvan, Bilim ve Sanat Yayınları/Ark, Ankara, 1997. Özön, Nijat, Sinema Sanatı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1984. Saraç, T. Türk Dili Aylık Dil ve Edebiyat Dergisi, Sinema Özel Sayısı, Sayı 196, Yıl 1968. Çev. Tahsin Saraç Sontag, Susan Fotoğraf Üzerine, Altıkırkbeş, 1993. Özdemir, Figen Roman Dili, Sinema Dili, Düs Dili… Varlık, S.1184, Mayıs 2006 Özen, Zeynep, Hece Dergisi Şubat 2008 Parçalanmış Sanat: Sanat Etkinliklerinin Küresel Kapitalizmin Postmodern Kültür Koşullarındaki Genel Durumu Üzerine Bir Deneme Scognamillo, Giovanni, Türk Sinema Tarihi, Kabalcı, İstanbul.