Nazım Hikmet Ran’ın Memleketimden İnsan Manzaraları Başlıklı Eserinde Marksist Estetiğin İzdüşümü

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 3, 837 - 851, 25.11.2020

Gülten Bulduker

https://doi.org/10.48146/odusobiad.755817

Cited By: 2

Öz

Nâzım Hikmet Ran (1902-1963), yeni Türk şiirinin isminden çok söz ettiren şairlerindendir. Onun şair kimliğini,
İstanbul’da yetişmesine rağmen Anadolu gerçeklerine duyarlı olması belirler. Türk edebiyatında memleket
gerçeklerini, ondan önce Tevfik Fikret, Ziya Gökalp, Mehmet Âkif Ersoy gibi şairler, farklı perspektiften ele almıştır.
Onu diğer sanatçılardan farklı kılan, toplum sorunlarına Marksist ideoloji ile yaklaşmış olmasıdır. Şair, eserlerinde bu
ideolojinin de kurulu dünya düzeninde birer sorun olarak gördüğü “yoksulluk, baskı, esaret, emperyalizm, sömürü,
faşizm ve adaletsizlik” gibi konularını dile getirmiştir. Sosyal ve siyasî sorunların edebî eserlerde ele alınması,
özellikle Marksist sanat kuramı ile bağdaştırılır. Sanatını bu ideoloji üzerine kuran Nâzım Hikmet, Memleketimden
İnsan Manzaraları başlıklı eserinde, toplumsal şartları “alt ve üst yapı karşıtlığı veya sınıf çatışması” olarak öne
çıkarmıştır. Eserin içeriğinin yanı sıra biçimsel yapısına da ciddî bir emek harcamıştır. İçerikle biçimin kaynaşmış
olması, bu çalışmada her iki unsurdan da söz etmeyi gerekli kılmıştır. Burada söz konusu eser, Marksist eleştiri
kuramının tespit edilen kategorileriyle alt başlıklar altında değerlendirilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Marksiszm, Sosyoloji, Memleket, İnsan

The Representation Of Marxist Aesthetic in Nazım Hikmet Ran's Work Of Art Titled “Human Landscapes From My Country”

Öz

Nazım Hikmet Ran is one of the poets, who is mentioned most often, of the new Turkish poetry. Although he grew up
in İstanbul, his sensitivity to the realities of Anatolia determines his identity as a poet. Before him, poets like Tevfik
Fikret, Ziya Gökalp, Mehmet Akif Ersoy, handled country realities in Turkish literature from different perspectives.
What makes him different from other artists is, his approach to social problems with Marxist ideology. The poet,
mentioned issues, which also this ideology saw as a problem in established world system, such as “poverty, pressure,
captivity, imperialism, exploitation, fascism and injustice” in his works. Handling of social and political problems in
literary works, is associated with especially the “socialist realism” approach known as the art theory of Marxism.
Nazım Hikmet, who established his art on this ideology, in his work of art titled Human Landscapes from My Country,
put forward social conditions as “lower and upper construction opposition and class conflict”. As well as content
of the work, he also endeavored to its formal structure. Being coherent of content and form made it essential to be
mentioned both factors. Here, the work in question is tried to evaluated under the title of the identified categories of
Marxist critical theory

Anahtar Kelimeler

Literature,, Marxism,, Revolution,, Hope,, Home country,

Kaynakça

• Akpınar, S. (2014). “Toplum-Sanat ve İdeoloji Üçgeninde Toplumcu Gerçekçiliğin Edebiyat ve Siyaset İlişkisine Yaklaşımı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 7 Sayı: 30, s.7-26.
• Andaç, F. (2002). “Nâzım Hikmet’in Düz Yazı ve Düşünce Dünyasından İzler”, 100. Doğum Yıldönümünde Nâzım Hikmet’e Armağan, (Ed.: Alper Kabacalı), Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Aymaz, G. (2007). Sanat Üretiminin Toplumsal Oluşumu, Marmara Ün. Sos. Bil. Enstitüsü, İletişim Bilimleri Anabilim Dalı, (Basılmamış Doktora Tezi).
• Babayev, E. (1997). Ustam ve Ağabeyim Nâzım Hikmet, (Çev.: A. Behramoğlu), İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Belge, M. (1989). Marksist Estetik Christopher Caudwell Üzerine Bir İnceleme, İstanbul: BFS Yayınları.
• Çetişli, İ. (2004). Batı Edebiyatında Edebî Akımlar, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Eagleton, T. (2015). Marksizm ve Edebiyat Eleştirisi, (Çev. Utku Özmakas), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Fevralski, A. (1997). Nâzım’dan Anılar, (Çev.: A. Behramoğlu), İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1952). Sosyalizm 2. Kitap, İstanbul: İstanbul Ün. Yayınları.
• Fişekçi, T. (2002). “Nâzım Hikmet’in Şiir Evreleri”, 100. Doğum Yıldönümünde Nâzım
• Hikmet’e Armağan, Editör: Alper Kabacalı, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. Gülendam, R. (2003). “Marksist (Toplumcu) Edebiyat Eleştirisi”, Hece Eleştiri Özel Sayısı, s. 252-259.
• Gürsel, N. (2002). Doğumunun Yüzüncü Yılında Dünya Şairi Nâzım Hikmet, İstanbul: Can Yayınları.
• Gürsel, Y. (2016). “Memleketimden İnsan Manzaraları”, Edebiyatta Mimarlık, İstanbul: Yem Yayınları.
• Kacıroğlu, M. (2016). “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında (1923–1940) Toplumcu- Gerçekçi Edebiyat Tartışmaları”, ETÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, I/2, s. 27-71.
• Kaplan, M. (2011). Şiir Tahlilleri 2, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaplan, R. (1998). Bilgi ve Kuramları, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Karaca, E. (2010). Tepeden Tırnağa Nâzım Hikmet, İstanbul: Destek Yayınevi.
• Kemal, O. (1996). Nazım Hikmet’le Üç Buçuk Yıl, İstanbul: Milliyet Yayıncılık.
• Levend, A. S. (1998). Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Moran, B. (2003). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nurettin Şazi Kösemihal, (1964-1966),“Edebiyat Sosyolojisine Giriş”, Sosyoloji Dergisi, S:19-20, s.1-36, İstanbul.
• Oktay, A. (2003). Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, İstanbul: Everest Yayınları.
• Ran, N. H. (1996). Kemal Tahir’e Mapusane’den Mektuplar, İstanbul: Boyut Matbaacılık. …………… (2002). Memleketimden İnsan Manzaraları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sertel, Z. (1996). Nâzım Hikmet’in Son Yılları, İstanbul: Milliyet Yayıncılık.
• Şenyurt, O. (2016). “20. Yüzyıl Batı Sanatındaki Akımların Mimarlık ve Kent Mekânlarıyla Etkileşimi”, Edebiyatta Mimarlık, İstanbul: Yem Yayınları.
• Tunalı, İ. (1976). Marksist Estetik, İstanbul: Altın Kitaplar Matbaası.
• Ülken, Hilmi Ziya (2013). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Wellek, R. ve Warren, A. (1983). Edebiyat Biliminin Temelleri, (Çev.: A. E. Uysal) Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. ………… (2001). Edebiyat Teorisi, (Çev.: Ö. F. Huyugüzel), İzmir: Akademi Kitabevi.