A Group of Glass Vessels From Aydın Museum

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 2515 - 2550, 30.11.2022

Özkan Özbilgin Akın Temür

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1181275

Öz

Glass has functioned as an important raw material since the day it was discovered. Glass, which was a commodity used mostly by the wealthy class to show off at the beginning, has become appealing to all segments of the society with the development of different manufacture techniques and the acceleration of manufacture. Glass containers, especially in different container forms such as bowls, glasses and bottles, have become an important part of social life and have been used extensively. There are also many glass vessels in the inventory of Aydın Museum. Despite the fact that the vessels discussed in this study were brought to the museum through purchase, donation or confiscation, they were mostly found intact, suggesting that the vessels are grave finds. A general evaluation of the vessels in question has not been made before and has not been brought to the literature. Evaluation of vessels is very important in terms of determining both the period in which they were used and in which geographies similar samples spread. In addition, it also allows us to obtain data in a general framework about the manufacture place or manufacture tradition of the vessels in the museum inventory. When examined in this context, it was understood that 40 glass artifacts in different forms such as amphoriskos, alabastron, oinochoe, bowl, bottle, glass and miniature bottle in Aydın Museum were produced in similar forms in accordance with the typology discussed in previous studies on the region. In addition to these, it can be thought that the region interacts with the Eastern Mediterranean cultures as in other regions of Anatolia or that the Eastern Mediterranean culture follows an expansionist policy. Therefore, even if no definite information can be given about the manufacture site of the vessels, the findings regarding glass furnaces or glass manufacture previously unearthed in the region suggest that the vessels may have been produced within the region and possibly in cities such as Tralleis, Alabanda, Nysa, Magnesia, etc.

Anahtar Kelimeler

Glass, Glass Manufacture, Aydın, Aydın Museum, Ancient Glass

Aydın Müzesi’nden Bir Grup Cam Eser

Öz

Cam, keşfedildiği günden beri işlevsel olarak önemli bir hammadde konumundadır. Keşif sürecinde zengin sınıfının gösteriş için kullandığı bir meta olan cam, farklı yapım tekniklerinin gelişmesi ve seri üretimle birlikte her kesime hitap etmeye başlamıştır. Genellikle kâse, bardak ve şişe gibi vb. çeşitli formlarda bulunan cam eserler, yoğun olarak kullanılmış ve gündelik yaşamda önemli bir yer edinmiştir. Aydın Müzesi’nde pek çok cam eser yer almaktadır. Bu çalışmada ele alınan eserlerin satın alma, hibe ya da müsadere yoluyla müzeye kazandırılmasına karşın, genellikle sağlam olması, mezar buluntusu olduklarını düşündürmektedir. Bu eserler daha önce incelenmemiş ve literatüre kazandırılmamıştır. Dolayısıyla eserlerin hem kullanıldıkları dönemin hem de nasıl bir yayılım gösterdiğinin belirlenebilmesi oldukça önem arz etmektedir. Bununla birlikte, eserlerin incelenmesi üretim yeri veya üretim geleneğine dair de veri elde edebilmemize olanak verir. Bu kapsamda Aydın Müzesi’nde bulunan amphoriskos, alabastron, oinochoe, kâse, şişe, bardak ve minyatür şişe gibi farklı formlardaki 40 adet cam eserin, daha önce bölge üzerine yapılan çalışmalarda ele alınan tipolojiye uygun olarak benzer formlarda üretildiği anlaşılmıştır. Ayrıca bölgenin, Anadolu’nun diğer bölgelerinde olduğu gibi Doğu Akdeniz kültürleriyle etkileşim içinde olduğu veya Doğu Akdeniz kültürünün yayılımcı bir politika izlediği düşünülebilir. Dolayısıyla eserlerin nerede üretildiği kesin olarak saptanamasa bile, bölgede daha önce ortaya çıkarılan cam fırınları ya da cam üretimine dair bulgular, kapların bölge içinde ve olasılıkla da Tralleis, Alabanda, Nysa, Magnesia vb. gibi kentlerde üretilmiş olabileceğini düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cam, Cam Üretimi, Aydın, Aydın Müzesi, Antik Camlar

Kaynakça

• Akat, Y., Fıratlı N. ve Kocabaş, H. (1984). Hüseyin Kocabaş Koleksiyonu Cam Eserler Kataloğu. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Akkurnaz, F. B. (2016). Eski Yunan ve Roma Kaplar-İşlevler. Nezih Başgelen (Ed.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Atila, C. (2015). Roman Glass Vessels in Sivas Museum. Arkeoloji Dergisi, XX, 161-179.
• Atila, C. ve Gürler, B. (2009). Bergama Müzesi Cam Eserleri. İzmir: Berksav.
• Canav, Ü. (1985). Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Cam Eserler Koleksiyonu. İstanbul: Çağdaş Yayıncılık ve Basın Sanayi.
• Bass, G. (1986a). A Bronze Age Shipwreck at Ulu Burun (Kaş): 1984 Campaign. American Journal of Archaeology, 90(3), 269-296.
• Bass, G. (1986b) Underwater Excavation of the Uluburun Shipwreck. KST, 8(2), 291-302.
• Bass, George, v.d. (1967) Cape Gelidonya: A Bronze Age Shipwreck. Transactions of the American Philosophical Society, 57(8), Philadelphia, 1-177.
• Canav Özgümüş, Ü. (2013). Çağlar Boyu Cam Tasarımı. (N. Başgelen, Ed.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Çakmaklı, Ö. D. (2012). Karia Bölgesi Roma Dönemi Cam Kap Tipolojisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Eker, F. (2014) Kahramanmaraş Müzesi’ndeki Cam Eserler (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Erten Yağcı, E. (1990). Hatay Müzesi’ndeki Bir Grup Cam Eser. I. Uluslararası Anadolu Cam Sanatı Sempozyumu (26-27 Nisan 1988) İstanbul, 30-36.
• Erten Yağcı, E. (1993) Başlangıcından Geç Antik Dönem Sonuna Kadar Anadolu’da Cam (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erten, E. (2018). Silifke Müzesi Cam Kataloğu. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Grose, D. F. (1989). The Toledo Museum of Art: Early Ancient Glass. New York: Hudson Hills Press.
• Gürler, B. (2000). Tire Müzesi Cam Eserleri, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
• Harden, B. D. (1936). Roman Glass from Karanis. Humanistic Series, XLI, Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Harden, B. D. (1968) Ancient Glass I. Pre Roman. The Archaeology Journal, CXXV, 46-72.
• Harden, B. D. (1981) Catalogue of Greek and Roman Glass in the British Museum, Core and Rod-Formed Vessels and Pendants nad Mycenaean Glass Objects. 1, London.
• Harden, B. D. v.d. (1968). Masterpieces of Glass. London: The Trustees of The British Museum.
• Hayes, J. W. (1975). Roman and Pre-Roman Glass in the Royal Ontario Museum. Toronto.
• Isings, C. (1957). Roman Glass From Dated Finds. Groningen/Djakarta: Archaelogia Traiectina II.
• Isings, C. (1971). Roman Glass in Limburg. Groningen: Wolters-Nordhoff.
• Kunina, N. (1997). Ancient Glass in the Hermitage Collection. St. Petersburg: ARS Publiser.
• Küçükerman, Ö. (2008). Türkiye’nin Kültür Mirası 100 Cam. İstanbul: NTV Yayınları.
• Lightfoot, S. C. (1989). Afyon Müzesindeki Cam Eserler Kataloğu. Great Britain: BAR International Series 530, No. 10.
• Lightfoot, S. C. ve Arslan, M. (1992). Anadolu Antik Camları: Yüksel Erimtan Koleksiyonu. Ankara: Ünal Offset.
• Morin-Jean (1922-23). La Verrerie en Gaule Sous L’empire Romain. Paris.
• Nicholson, T. P. v.d. (1997). The Ulu Burun Glass Ingots, Cylindrical Vessels and Egyptian Glass. JEA, 83, 143-153.
• Nicholson, T. P. v.d. (1998). Glassmaking at Tell-el Amarna: An Inergrated Approach. Journal of glass Studies, 40, 11-24.
• Oliver, Jr. A. (1980). Ancient Glass in the Carnegie Museum of Natural History, Pittshburg.
• Özet, A. (1987). Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesindeki Cam Örnekleri ile Antik Çağda Cam Yapımı. Belleten, LI(200), 587-609.
• Özet, A. (1998). Dipten Gelen Parıltı, Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Cam Eserleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
• Özgümüş, Ü. (2000). Anadolu Camcılığı. İstanbul: Pera Yayıncılık.
• Pulak, C. (1988). The Bronze Age Shipwreck at Ulu Burun, Turkey: 1985 Campaign. American Journal of Archaeology, 92, 1-37.
• Pulak, C. (1998). The Uluburun Shipwreck: An Overview. The International Journal of Nautical Archaeology, 27(3), 188-224.
• Sparkes, B. A. v.d. (1970). Black and Plain Pottery of the 6th, 5th and 4th Centuries B.C. Part 1. The Athenian Agora, 12, Princeton: The American School of Classical Studies at Athens.
• Tait, H. (1995). Five Thousand Years of Glass. London: British Museum Press.
• Taştemür, E. ve Şahin, I. (2008). Glass Bowls from Sanctuary of Apollon Klarios Excavations in Western Anatolia, Anatolia Antiqua, XVI, 95-106.
• Tek, A. T. (2005). Antik Dönem’de Anadolu’da Cam Üretimi. Seres, III. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri (2005) Eskişehir, 108-123.
• Tekçam, T. (2011). Arkeoloji Sözlüğü. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Temür, A. (2018). Sinop Müzesi Erken Bizans Dönemi Cam Kandilleri. Tarih Okulu Dergisi (TOD), XXXIII, İzmir, 227-267.
• Temür, A. ve Eker, F. (2019). Sinop Müzesi Cam Eserler Kataloğu. Ankara: Akademisyen Kitapevi.
• Weinberg, G. D. (1961). Hellenistic Glass Vessels from the Athenian Agora. Hesperia, 30(4), 380-392.
• Weinberg, G. D. (1965). The Glass From Antikythera Shipwreck Reconsidered: The Glass Vessels From The Antıkythera Wreck. Transactions of the American Philosophical Society, 55(3), 30-39.
• Weinberg, G. D. and McClellan, C. M. (1992). Glass Vessels in Ancient Greece. 47, Athens: Publications of the Archaeologikon Deltion.
• Weinberg, G. D. and Stern, E. M. (2009). The Athenian Agora, Vessel Glass. XXXIV, New Jersey: American School of Classical Studies at Athens.
• Whitehouse, D. (1997). Roman Glass in the Corning Museum of Glass. 1, New York.