Dünya ve Türkiye’de şirketleşme: 2015-2021 yılları arası karşılaştırmalı analiz

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 213 - 234, 08.03.2024

Hakan Aliusta

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1203850

Öz

Kurumsallaşmanın önemli bir adımı olan şirketleşme, faaliyet alanını genişletmek, vergisel avantajlardan yararlanmak, daha fazla fon kaynağı sağlayabilmek ve uluslararası markalaşmak gibi sebeplerden dolayı işletmeler için daha fazla önemli hale gelmektedir. Bu çalışmanın amacı 2015-2021 yılları arası istatistiki verilerden yararlanarak dünya ve Türkiye’deki şirketleşmeye ilişkin değişimi karşılaştırmalı analiz yöntemi kullanarak incelemektir. Veriler OECD Statistics, Eurostat, Statista, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve diğer kuruluşlardan elde edilmiştir. Dünyada şirketleşme ve şirket sayıları 2020 yılı hariç son yirmi yılda artarak devam etmektedir. KOBİ’lerde en hızlı yükseliş Polonya, büyük şirketlerde ise İsveç ’te meydana gelmiştir. Türkiye’de şirket sayısında son yedi yıldır kesintisiz bir artış vardır. Büyüklerine göre en fazla artış mikro ölçekli şirketlerde, türüne göre ise Anonim Şirketlerde gerçekleşmiştir. Kurulan şirket oranları ortalamasında Portekiz, kapanan şirket oranları ortalamasında ise Bulgaristan ilk sırada yer alırken Türkiye listedeki 30 ülke arasında kuruluşta 5. sırada, kapanmada ise 4. sıradadır. 1. ve 2. yılında şirket sağkalım oranlarında İsveç birinci sırada yer almaktadır. Türkiye listedeki 25 ülke arasında sırasıyla 14.ve 18. sıradadır. Türkiye’de en çok şirket sırasıyla toptan ve perakende ticaret, imalat ve inşaat faaliyetlerinde yer almaktadır. Türkiye’nin ciro ile ölçülen ve %10’dan fazla büyüme gösteren şirket sayısı azalma eğilimindedir. AB’de Türkiye’deki şirket tarafından kontrol edilen şirket sayısı artmaktadır. Türkiye’de en çok kurulan ve kapanan şirket türü sırasıyla limited ve anonim şirkettir. Kurulan yabancı sermayeli şirketlerde yabancı sermaye oranının genelde azalma eğiliminde olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şirketleşme, Analiz, İstatistik, Sermaye, Şirket

Incorporation In The World And Turkey: Comparative Analysis Between

Öz

Incorporation, which is an important step of institutionalization, becomes more important for businesses due to reasons such as expanding its field of activity, benefiting from tax advantages, providing more funding sources and international branding. The aim of this study is to examine the change in corporatization in the world and in Turkey using the comparative analysis method by using statistical data between the years 2015-2021. Data were obtained from OECD Statistics, Eurostat, Statista, Turkish Statistical Institute (TSI), Union of Chambers and Commodity Exchanges of Turkey(UCCET) and other institutions. Incorporation and the number of companies in the world continue to increase in the last twenty years, except for 2020. The fastest increase in SMEs occurred in Poland, and in large companies in Sweden. There has been an uninterrupted increase in the number of companies in Turkey for the last seven years. The highest increase was realized in micro-scale companies compared to the big ones, and in Joint-Stock Company according to their type. Portugal ranks first in the ratio of companies established and Bulgaria in average of ratios of companies closed, while Turkey ranks 5th in establishment and 4th in closing among 30 countries in the list. Sweden ranks first in terms of company survival rates in the 1st and 2nd year. Turkey ranks 14th and 18th, respectively, among the 25 countries on the list. Most of the companies in Turkey are involved in wholesale and retail trade, manufacturing and construction activities, respectively. The number of companies in Turkey, measured by turnover and growing by more than 10%, tends to decrease. The number of companies controlled by the company in Turkey is increasing in the EU. The most frequently established and closed company types in Turkey are limited liability and joint stock companies, respectively. It has been determined that the foreign capital ratio generally tends to decrease in the established foreign capital companies.

Anahtar Kelimeler

Incorporation, Analysis, Statistics, Capital, Company

Kaynakça

• Ayanoğlu, A. & Türedi, H. (2022). Şirketlerde kurumsal yönetimin tarihsel gelişimi ve ortaya çıkış nedenleri. Vergi Raporu, 275, 11-29.
• Bahar, B. (2019). Kurumsal itibar ve kuramsal temelleri. Journal of Yasar University, 14(55), 226-236.
• Berge, D. M., & Torsteinsen, H. (2021). Corporatization in local government: Promoting cultural differentiation and hybridity? Public Administration, 100(2), 273-290. https://doi.org/10.1111/padm.12737.
• Bozec, R. & Breton, G. (2003). The impact of the corporatization process on the financial performance of Canadian state-owned enterprises. International Journal of Public Sector Management, 16(1), 27–47. https://doi.org/10.1108/09513550310456409.
• Brainkart (t.y.). Types of companies. Retrieved July 3, 2022, from https://www.brainkart.com/article/Types-of-Companies_34853/.
• Ertaş, F. C. & Çetin, A. (2009). Türkiye’de şirketleşme ve ekonomik değişkenlerle olan etkileşimi: 1995-2008 . Muhasebe ve Finansman Dergisi, 43, 85-96.
• Eurostat (2022). Statistics. Eurostat. Retrieved July 12, 2022, from https://ec.europa.eu/eurostat.
• Güdü, O. (2016). Yerel hizmet üretiminde şirketleşen belediyeler: İstanbul Büyükşehir Belediyesi örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Gürbüz, İ. B. & Özkan, G. (2018). Türkiye tarımında şirketleşme çabaları. Turkish Studies Social Sciences, 13(26), 693-712. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14260.
• Han, O & Ala, S. (2010). Şirket yapıları ve kuruluş aşamaları. KOSGEB. https://avesis.erciyes.edu.tr/resume/downloadfile/aturan?key=0c2c1aca-14d7-4471-97de-e5b79012f6ed.
• Karaarslan, M.H. (2021). Yeni kurulan girişimlerin uluslararasılaşması: Nasıl? ve Neden? Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 16(1), 61 – 75.
• Köse, M. (2012). Tarihi süreçte şirketler ve fonksiyonları. Ekev Akademi Dergisi, 16(50), 273-284.
• OECD Stat (2022) Statistics. Retrieved March 18, 2022, from https://stats.oecd.org.
• OED (2023). Company and incorporation. Online Etymology Dictionary. Retrieved January 21, 2023, from https://www.etymonline.com/search?q=incorporation.
• Özdemir, S., Ersöz, H. & Sarıoğlu, H. (2007). Küçük girişimciliğin artan önemi ve KOBİ'lerin Türkiye ekonomisindeki yeri. Journal of Social Policy Conferences, 53, 173-230.
• Sahu, M.K. (2012). Classification of companies. SSRN, 1-21. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2191869
• Savcı, M. (2013). Şirketler muhasebesi (6. baskı). Ekin Yayınları.
• Sever, M. (2021). İhtiyaçlar ve tüketim kültürü. Kültür Araştırmaları Dergisi, 8, 265-274.
• Statista (2022). Estimated number of companies worldwide. Retrieved April 21, 2022, fromhttps://www.statista.com.
• Statista (2023a). Oldest 20 companies still operating worldwide in 2021. Retrieved March 25, 2023, fromhttps://www.statista.com/statistics/1259761/oldest-companies-worldwide/.
• Statista (2023b). The 100 largest companies in the world by market capitalization in 2023. Retrieved March 25, 2023, fromhttps://www.statista.com/statistics/263264/top-companies-in-the-world-by-market-capitalization/.
• TOBB (2022). İstatistik. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği. Retrieved October 13, 2022, fromhttps://www.tobb.org.tr.
• Topal, N. (2019). Sermaye şirketlerinde birleşme ve bölünme işlemlerinin 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu kapsamında incelenmesi ve muhasebeleştirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• TSI (2022). Statistic. Turkish Statistical Institute. Retrieved June 11, 2022, from https://www.tuik.gov.tr/.
• Uzun, A. K. (2017, April). Family business review. Deloitte. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/risk/family-business-review-april.pdf.
• WTO (2023). Evolution of trade under the WTO: Handy statistics. World Trade Organization. Retrieved January 09, 2023, from https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/trade_evolution_e/evolution_trade_wto_e.htm.