Kişisel verilerin korunması kapsamında iş başvurusunda bulunan kişinin psikolojik testlere tabi tutulması

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 23. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölüm Kongresi Özel Sayısı, 1841 - 1848, 26.12.2024

Fatih Gültekin

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1525121

Öz

ÖZET
İşveren, iş başvurusunda bulunan kişinin belirli bir pozisyon ve amaçlanan iş için uygun olup olmadığını öğrenmek isteyebilir. Dolayısıyla işverenin bir işçiyi işe alma kararını, sağlık kriterine dayandırma hakkına sahip olduğu söylenebilir. Kişilerin ruhsal uygunluğunu belirlemek için yapılan tıbbi muayene kapsamına psikolojik testler de girmekte ve test sonuçlarının işveren tarafından öğrenilmesi ve işlenmesi kişilik hakkına müdahale oluşturabilmektedir. Psikolojik testler, geniş anlamda kişinin içsel süreçlerini veya özelliklerini belirlemeye yönelik prosedürler olarak anlaşılabilir. Psikolojik testlere, iş başvurusunda bulunanlar hakkında doldurulacak belirli pozisyon ve bunun sonucunda ortaya çıkan iş gereksinimleri ile ilgili bilgi üretme amaçlanıyorsa izin verilir. Ayrıca işverenin test sonucunda bilgiye sahip olma konusundaki menfaatinin, başvuru sahibinin menfaatine karşı tartılması gereklidir. Çalışma kapsamında işveren tarafından uygulanan psikolojik testlerin iş başvurusunda bulunan kişilerin kişilik haklarına ne ölçüde müdahale ettiği tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kişisel veriler, psikolojik testler, iş başvurusu

Subjecting the job applicant to psychological tests within the scope of protection of personal data

Öz

The employer may want to know whether the job applicant is suitable for a particular position and intended job. Therefore, it can be said that the employer has the right to base the decision to hire an employee on health criteria. Psychological tests are also included in the scope of medical examination to determine the mental fitness of people and the learning and processing of the test results by the employer may constitute an interference with personal rights. Psychological tests can be broadly understood as procedures for determining a person’s internal processes or characteristics. Psychological testing is permitted if it is intended to produce information about job applicants that is relevant to the specific position to be filled and the resulting job requirements. Additionally, the employer’s interest in having information as a result of the test must be balanced against the applicant's interest. Within the scope of the study, it will be attempted to determine to what extent the psychological tests applied by the employer interfere with the personal rights of job applicants.

Anahtar Kelimeler

Personal data, psychological tests, job application

Kaynakça

• Alpagut, G. (2022). İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Fesheden Tarafın Tazminat Talep Hakkı. Çalışma ve Toplum Dergisi, 74, 1733-1768.
• Benecke, M. (2021). § 33 Faktische Bindung des Arbeitgebers durch Begrenzung seiner Informationsmöglichkeiten („Grenzen des Fragerechts”). Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht, Band 1: Individualarbeitsrecht I. 5. Auflage. München: C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung.
• Ekmekçi, Ö. & Köme Akpulat, A. & Akdeniz, A. L. (2022). İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. (2. b.) İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Franzen, M. (2013). Rechtliche Rahmenbedingungen psychologischer Eignungstests. NZA, 1-5.
• Günay, A. & Çarıkçı, İ. H. (2019). İnsan Kaynakları İşe Alım Süreçlerinde Kullanılan Psikoteknik Testlere İlişkin Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi. 10(23). 178-194.
• Gürsel, İ. (2016). Kişisel Verilerin Korunması Hakkının İşçi ve İşveren İlişkisine Etkileri. Legal İSGHD. 13(50), 763-848.
• Joussen, J. (2022). BGB § 611a Arbeitsvertrag. BeckOK Arbeitsrecht, 63. Auflage. München: C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung.
• Keller, U. (1988). Die ärztliche Untersuchung des Arbeitnehmers im Rahmen des Arbeitsverhältnisses. NZA, 561-568.
• Kılkış, İ. (2022). İş Sağlığı ve Güvenliği, (4.b.) Bursa: Dora Yayıncılık.
• Koç, N. (1985). Personel Seçiminde Psikolojik Testler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 18(1). 19-30.
• Linck, R. (2021). § 26. Vertragsanbahnung und Fragerecht des Arbeitgebers. Arbeitsrechts-Handbuch Systematische Darstellung und Nachschlagewerk für die Praxis. 19. Auflage. München: C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung.
• Michel, L. & Wiese G. (1986). Zur rechtlichen und psychologischen Problematik graphologischer Gutachten. NZA, 505-510.
• Oğuz, Ö. (2018). Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun Çalışma Hayatına Yansımaları. Legal İSGHD. 15(60), 1329-1350.
• Özer Deniz, M. & Özer, M. T. (2022). Biyometrik Verilerin İşlenmesinin Yargı Kararları Işığında Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 92-110.
• Preis, U. & Bender, W. (2005). Recht und Zwang zur Lüge - Zwischen List, Tücke und Wohlwollen im Arbeitsleben. NZA, 1321-1328.
• Preis, U. (2022). BGB § 611a Arbeitsvertrag. Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht. 22.Auflage. München: C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung.
• Rehbinder, M. (1982). İşverenin Hizmetine Girmek Üzere Başvuran Kişilerle İlgili Hukuki Sorunlar. İÜHFM. (Ömer Teoman, Trans.). 45(1-4), 745-759.
• Scholz, T. (1981). Schweigepflicht der Berufspsychologen und Mitbestimmung des Betriebsrates bei psychologischen Einstellungsuntersuchungen. NJW, 1987-1991.
• Süzek, S. (2022). İş Hukuku. (22. b.) İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Thüsing, G. & Lambrich, T. (2002). Das Fragerecht des Arbeitgebers - aktuelle Probleme zu einem klassischen Thema, BB, 1146-1153.
• Wisskirchen, G., &, Bissels, A. (2007). Das Fragerecht des Arbeitgebers bei Einstellung unter Berücksichtigung des AGG. NZA, 169-174.
• Yurteri Çetin, D. (2022). 6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu Kapsamında Çalışanlara ve Çalışan Adaylarına Yapılabilecek Testler. Kişisel Verileri Koruma Dergisi. 4(1), 14-24.
• Yürekli, S. (2014). İş Hukukunda Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluk (Culpa in Contrahendo). İÜHFM.72(2), 541-580.
• Alman Federal İş Mahkemesi Kararları
• BAG, 20.12.1963- BVerwG VII C 103/62, NJW, 1964: 60.
• BAG, 13.02.1964- 2 AZR 286/63, AP GG Art. 1 Nr. 1.
• BAG, 16.09.1982- 2 AZR 228/80, NJW, 1984: 446.