Politik gerilim sinemasından bir portre: ‘Z’ filmi bağlamında bir Costa Gavras analizi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 623 - 634, 19.06.2024

İpek Elif Atayman

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1169684

Öz

Politika, toplumsal ilişkilerde önemli bir dağıtım mekanizmasıdır. Ancak tek başına, soyut bir olgu da değildir. Yöneten-yönetilen unsurlarının yanı sıra bu iki unsura etki eden faktör ve aktörlerin de sürece dahil olduğu gözlemlenmektedir. Bu temel karakterlerle ortaya konulan politik iletişim faaliyeti son yarım asırda çok çeşitli kaynaklarla yürütülmektedir. Söz konusu iletişim faaliyeti, politik sinema ile de yüzünü göstermektedir. Nasıl ki politika tüm yaşamları yakından etkileme kapasitesini bünyesinde barındırmaktadır; sinema da benzer şekilde aslında gündelik hayatın temel bir parçasıdır. Bu yüzden iki temel insan faaliyeti kimi zaman kolkola da yürümektedir.
Politik iletişim ve sinema ilişkisi içinde bir alt tür olarak politik gerilim de kendisine önemli bir yer bulmaktadır. Bu alt türün önemli temsilcilerinden birisi Constantinos (Costa) Gavras’tır. Gavras, çeşitli politik gerilim filmleriyle, yöneten-yönetilen ilişkisinde söylenilmeyi söylemeyi, eleştirilemeyeni eleştirmeyi uhdesine almış bir senarist ve yönetmen olmuştur. Bu makalede Gavras, 1969 yılında yönettiği ‘Z’ filmi örneğinde derinlemesine incelenmektedir. Gavras sineması, ‘Z’ filmi de olmak üzere tipik ürünlerinde, popüler kitle kültürünün algılarını dikkate alarak, bu seyirci algısının temel niteliklerini yok saymadan politik kaygılar dahilinde mesajını sinemalaştırmaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Politik İletişim, Politik Gerilim, Costa Gavras, Z, Sinema

A Portrait from Political Thriller Cinema: An Analysis of Costa Gavras in the Context of the Movie 'Z'

Öz

Politics is a significant mechanism of distribution in social relations. However, on its own, it is not an abstract phenomenon. In addition to the elements of the ruler and the ruled, it is observed that factors and actors affecting these two elements are also involved in the process. The activity of political communication, which is characterized by these basic characters, has been carried out with a wide variety of sources in the last half century. This activity of communication also shows its face through political cinema. Just as politics has the capacity to intimately affect all lives, cinema is similarly a fundamental part of everyday life. This is why two fundamental human activities sometimes go hand in hand.
Political thriller as a sub-genre also finds an important place in the relationship between political communication and cinema. One of the important representatives of this sub-genre is Constantinos (Costa) Gavras. With his various political thrillers, Gavras has been a screenwriter and director who has taken it upon himself to say the unsayable and criticize the unimpugnable in the relationship between the ruler and the ruled. Gavras is analyzed in depth in this article through the example of the movie 'Z', which he directed in 1969. In his typical products, including 'Z', Gavras has tried to cinematize his message within political concerns, taking into account the perceptions of popular mass culture, without ignoring the basic qualities of this audience perception.

Anahtar Kelimeler

Political Communication, Political Tension, Z, Costa Gavras, Cinema

Kaynakça

• Anık, C. (2000). Siyasal İkna, 2.bs, Vadi Yayınları, Ankara.
• Atayman, İ. E. (2012). Politik Sinema ve Costa Gavras, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Sabri Özaydın, Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sinema ve Televizyon Ana Sanat Dalı, İstanbul.
• Aziz, A. (2011). Siyasal İletişim, 3.bs., Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Balcı, Ş. (2005). Medya ve Siyaset İlişkilerinde Siyasal Reklam, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Baldini, M. (2000). İletişim Tarihi, Çev. Gül Baltuş, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
• Eroğlu, Ç. (2019). Kuşlar Döndüğünde: Jorge Semprun’un Büyük Yolculuk ve Yazmak ya da Yaşamak başlıklı yapıtlarında doğa. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (15), 470-478.
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve Zaman, Çev. Kaan H. Ökten, İstanbul, Agora Kitaplığı Yayıncılık.
• Irmak, Y. I. (2014). “Bir Ulusun Doğuşu ya da Bir Sanatın Doğuşu”, Film Arası, Sayı: 38, Şubat, İstanbul, ss.28-29.
• Kruttschnitt, E. (1993). Bloch ve Hıristiyanlık Üzerine, Grünewald.
• Schaefer H. ve Schwarzer, W. (1991). Von “Che” bis “Z”, Frankfurt am Main: Fischer Cinema, Nisan.
• Uslu, Z. K. (1996). “Siyasal İletişim ve 24 Aralık 1995 Genel Seçimleri”, Yeni Türkiye Dergisi, Sayı:11, Ankara.
• Yavaşgel, E. (2004). Siyasal İletişim: Kavramlar ve Ardındakiler, Babil Yayıncılık, Ankara.
• Z (Ölümsüz) Filmi (1969). Yönetmen: Costa Gavras, DVD, As Sanat Tanıtım, 127 dk.Yayın Tarihi: 2015.