Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına İlişkin Bilgi Düzeylerinin ve Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 30 - 41, 09.12.2016

Gökhan Uyanık

Öz

Bu
araştırmanı amacı, farklı lisans programlarında öğrenim gören öğretmen
adaylarının çevre sorunlarına ilişkin bilgi düzeylerini ve çevre sorunlarına
yönelik tutumlarını incelemektir. Araştırma tarama modelinde
gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi, Kastamonu Üniversitesi Eğitim
Fakültesi’nde Sınıf Öğretmenliği, Fen Bilgisi Öğretmenliği, Okul Öncesi
Öğretmenliği ve İlköğretim Matematik Öğretmenliği lisans programlarında
dördüncü sınıfta öğrenim gören 309 öğretmen adayından oluşmaktadır. Öğretmen
adaylarının çevre sorunları bilgisi başarı düzeyleri, Çimen  (2013) tarafından geliştirilen başarı testi
ile belirlenmiştir. Çevre sorunlarına yönelik tutumlarını belirlemek için ise Şama
(2003) tarafından geliştirilen tutum ölçeği kullanılmıştır. Veriler, SPSS 21.0
istatistik paket programı üzerinde tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve çoklu
karşılaştırma testlerinden Dunnett’s T3 testi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma
bulgularına göre, çevre eğitimi dersi alan ve almayan öğretmen adaylarının
çevre sorunları bilgisi başarı testi puanları arasında, çevre eğitimi dersi
alan öğretmen adaylarının lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu
tespit edilmiştir. Bununla birlikte, çevre eğitimi dersi alan öğretmen
adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının daha olumlu olduğu
belirlenmiştir. Bu bulgular ışığında, Çevre Eğitimi dersine eğitim
fakültelerinin bütün lisans programlarında zorunlu veya seçmeli ders olarak yer
verilmesi önerilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Çevre eğitimi, çevre sorunları, tutum

Kaynakça

• Aksay, S. C., Ketenoğlu O. & Kurt, L. (2005). Küresel ısınma iklim değişikliği. Selçuk Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, 29-41.
• Aksoy, B. & Karatekin, K. (2011). Farklı programlardaki lisans öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal eğilimleri. TSA, 15(3), 23-36.
• Alp, E., Ertepınar, H., Tekkaya, C. & Yılmaz, A. (2006). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutum ve bilgileri üzerine bir çalışma. VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 7-9 Eylül, Ankara.
• Altınöz, N. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Azapagic, A., Perdan, S., & Shallcross, D. (2005). How much do engineering students know about sustainable development? The findings of an international survey and possible implications for the engineering curriculum. New Perspectives and New Methods in Engineering Education, 4(1) 1-20.
• Baş, G. (2011). Çoklu zekâ kuramında bir adım daha: Ekolojik zekâ. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 134, 7-10.
• Çabuk, B. & Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36 (1-2), 189-198.
• Çimen, O. (2013). Dönüşümsel öğrenme kuramına dayalı çevre eğitiminin biyoloji öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik algılarına etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Deniş, H. & Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 20-26.
• Erol, G. H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Erol, G. H. & Gezer, K. (2006). Prospective of elementary school teachers’ attitudes toward environment and environmental problems. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 65 – 77.
• Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 91-100.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. (6. Baskı). New York: McGraw-Hill International Edition.
• Jeffries, H., Stanisstreet, M., & Boyes, E. (2001). Knowledge about the “greenhouse effect”: have college students improved? Research in Science and Technology Education, 19(2), 205-221.
• Kahyaoğlu, M., Daban, Ş., & Yangın, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 42-52.
• Kayalı, H. (2010). Sosyal bilgiler, Türkçe ve sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Marmara Coğrafya Dergisi, (21), 258-268.
• Makki, M. H., Khalick, F. A. E., & Boujaoude, S. (2003). Lebanese secondary school students' environmental knowledge and attitudes. Environmental Education Research, 9(1), 21-33.
• Milton, B., Cleveland, E., & Bennett-Gates, D. (1995). Changing perceptions of nature, self, and others: A report on a park/school program. Journal of Environmental Education, 26(3), 32-42.
• Monetle, D. R., Sullivan, T. J., & De Jong C. R. (1990). Applied social research. New York: Harcourt Broce Jovanovich, Inc.
• Oweini, A., & Houri, A. (2006). Factors affecting environmental knowledge and attitudes among lebanese college students. Applied Environmental Education and Communication, 5, 95-105.
• Owens, M. A. (2000). The environmental literacy of urban middle school teachers. Unpublished Doctoral Dissertation. Faculty of the Graduate School of Emory University, USA.
• Sam, N., Gürsakal, S. & Sam, R. (2010). Üniversite öğrencilerinin çevresel risk algısı ve çevresel tutumlarının belirlenmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler e-Dergisi, (20).
• Şahin, K. & Gül, S. (2009). Ortaöğretim öğrencilerinin çevre bilgisi, davranış ve duyarlılıklarının araştırılması: Samsun örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 541-556.
• Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 83-92.
• Teksöz, G., Şahin, E., & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320.
• Thomas, I. (2009). Critical thinking, transformative learning, sustainable education, and problem-based learning in universities. Journal of Transformative Education, 7(3), 245-264.
• UNESCO (1977). Final report: Intergovernmental conference on environmental education. UNESCO: Paris.
• Uyanık, G. (2016). Farklı lisans programlarındaki öğretmen adaylarının hava kirliliğine ilişkin algılarının ve duyarlılıklarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1571-1588.
• Yener, D. & Kalıpcı, E. (2007). A survey study on environmental knowledge of education faculty students. Journal of International Environmental Application and Science, 2(6), 71-78.