Anadolu kestanesi’nde (Castanea sativa Mill.) farklı aşı yöntemlerinin fidan üretim başarısına etkileri

Yıl 2023, , 140 - 151, 14.12.2023

Hülya Turna , İbrahim Turna , Arzu Aygün , Fahrettin Atar

https://doi.org/10.17568/ogmoad.1283673

Öz

Kestanenin ıslahına yönelik çalışmalar; özellikle önemli bazı hastalık ve zararlıların bu türün varlığını tehdit etmesi ile yoğunluk kazanmıştır. Bunun yanında kestanenin meyve verimi ve bal ormanlarının tesisinde ıslah edilmiş bireylerin kullanılması önemlidir. Gerek hastalıklara dayanıklılık gerekse çok amaçlı fonksiyonlara cevap verecek özelliklerde kestane fidanı yetiştiriciliği Türkiye ormancılığı açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada Doğu Karadeniz Bölgesindeki doğal kestane ormanlarından seçilen en iyi bireylerden alınan aşı materyalleri ile en uygun aşı yöntemi ve zamanının belirlenmesi amaçlanmıştır. Aşı yöntemleri olarak durgun aşı döneminde (ağustos ve eylül) yongalı göz, yama göz ve ters T göz aşıları, sürgün aşı döneminde de (mart ve nisan) dilcikli ve yongalı göz olmak üzere dört farklı aşı yöntemi uygulanmıştır. Çalışma sonucunda en yüksek tutma başarısı %90,8 ile ağustos ayının sonu ile eylül ayının ilk haftasında uygulanan yama göz aşısında elde edilmiştir. Bunu yine ağustos-eylül aylarında ters T göz aşısı yöntemi %81,7 başarı oranı ile takip etmiştir. Yongalı göz aşısı uygulanacaksa en uygun zamanın nisan ayı (%73,0) olduğu tespit edilmiştir. Gerçekleştirilen çalışma sonrası bir yandan Doğu Karadeniz Bölgesindeki mevcut kestane ormanlarının ex-situ yöntemlerle muhafazasına, diğer yandan ise gerek odun üretimi gerekse odun dışı orman ürünü (meyve ve bal üretimi) amaçlı sağlıklı bireylerin yetiştirilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yongalı göz aşısı, ters T aşısı, yarma aşı, dilcikli aşı, anaç

Destekleyen Kurum

Orman Genel Müdürlüğü Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Numarası

03.1717/ 2015- 2018

Teşekkür

Bu çalışma Orman Genel Müdürlüğü Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından desteklenmiştir (Proje No: 03.1717/ 2015- 2018).

The effects of different grafting methods on seedling production success in sweet chestnut (Castanea sativa Mill.)

Öz

Studies on breeding chestnut have intensified, especially after some important diseases and pests threaten the existence of this species. In addition, it is important to use improved individuals in chestnut fruit yield and the establishment of honey forests. Chestnut seedling cultivation that is disease resistant and capable of responding to multi-purpose functions is of great importance for Turkish forestry. This study aims to determine the most suitable grafting method and timing using superior individuals selected from natural chestnut forests within the Eastern Black Sea Region. As for the grafting methods, four methods were tried to be used including chip-budding, patch-budding and inverted T-budding in the dormancy grafting period (March and April), and chip-budding and whip grafting in the vegetation grafting period (August and September). As a result of the study, the highest success was achieved by patch-budding as 90.8% at the end of August and the first week of September. This was followed by the inverted T-budding in August-September with a success rate of 81.7%. Also, if the chip-budding is to be applied, it is determined that the best time is April (73.0%). With the project, on the one hand, recommendations were made for ex-situ conservation of the chestnut forests in the Eastern Black Sea Region, and on the other hand, for growing healthy individuals for the production of wood and non-wood forest products (fruit and honey).

Anahtar Kelimeler

Chip-budding, inverted T-budding, cleft grafting, wipe grafting, rootstock

Proje Numarası

03.1717/ 2015- 2018

Kaynakça

• Açıkgöz, S., Döken, T., Özdemir, Z., Değirmenci, F., 2007. Determination of Mating Types of Chestnut Blight Causal Agent Cryphonectria parasitica (Murill) Barr; by Multiplex PCR in Aydın Province. 2. Bitki Koruma Kongresi, 27-29 Ağustos 2007, Isparta.
• Aksoy, M., Serdar, Ü., Soylu, A., 2005. Kestane fidanlarında kestane Cryphonectria parasitica (Murrill) Barr karşı yapılan uygulamalar. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 20(1): 24- 29.
• Akıllı, S., Katırcıoğlu, Y.Z., Maden, S., 2009. Vegetative compatibility types of Cryphonectria parasitica, causal agent of Chestnut Blight, in the Black Sea Region. Turkey. Forest Pathology 39: 390- 396.
• Akıllı, S., Katırcıoğlu, Y.K., Maden, S., 2011. Biological control of chestnut canker, caused by Cryphonectria parasitica, by antagonistic organisms and hypovirulent isolates. The Turkish Journal of Agriculture and Forestry 35(5): 515-523.
• Akıllı, S., Ulubaş Serçe, Ç., Katırcıoğlu, Y.Z., Maden, S., Rigling, D., 2013. Characterization of hypovirulent isolates of the chestnut blight fungus, Cryphonectria parasitica from the Marmara and Black Sea regions of Turkey. European Journal of Plant Pathology 135: 323–334.
• Allen, A.D., 1980. Propagation of chestnuts. Agnote, Agdex 246/24, June, Order No. 1170/80. ISSN 0155-0217.
• Anonim, 2013. Kestane Eylem Planı (2013-2017), Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Anonim, 2018. The Plant List http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=Castanea
• Atar, F., 2020. Stand Dynamics of the Sweet Chestnut (Castanea sativa Mill.) Forests in Turkey. II. International Agricultural, Biological & Life Science Conference, 1-3 September, 2020, Edirne
• Atar, F., Turna, I., 2018a. Fruit and seedling diversity among sweet chestnut (Castanea sativa Mill.) populations in Turkey. Šumarski list 142(11-12): 611-619.
• Atar, F., Turna, İ., 2018b. The Effects of Different Cutting Treatments on The Sprouting Ability in Anatolian Chestnut (Castanea sativa Mill.). Ecology 2018, 19-23 June 2018, Kastamonu.
• Bazzigher, G., Lawrenz, K.P., Ritter, F., 1984. Propagation and growing chestnut. Annual Report of the Northern Nut Growers Association (USA) 75: 119-137.
• Bonev, I., 1977. Spring oculating of the chestnut after two methods of side grafting (in Bulgarian). Gorsko-Stopanstvo. 33(1): 53-55.
• Craddock, J.H., Bassi, G. 1993. Nursery Application of Whip and Tongue Grafting on Chestnut. Proc. of the International Congress on Chestnut. October 20-23, 1993, Spoleto, Italy, p.195-198.
• Çeliker, N.M., Onoğur, E., 2011. Türkiye’de Kestane Kanseri ile Biyolojik Mücadelede ümitvar bulgular. Tarım Bilimleri Dergisi 17: 122-130.
• Döken, M.T., Açıkgöz, S., Erincik, Ö., Ertan, E., 2004. Studies in the Chestnut Growing Areas of Aydın-Turkey to Determine the Incidence of Cryphonectria parasitica (Murill) Barr Infections (Chestnut Blight) and Vegetative Compatibility Group Diversity Among the Isolates. 1. Bitki Koruma Kongresi, 8-10 Eylül 2004. Samsun.
• El-Deen, E.M.A.Z., Rhman, I.E., 2011. Studies on grafting methods and dates of pistachio trees under supplemental irrigation in North Sinai. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences 7(6): 456-463.
• Gürer, M., Ottaviani, M.P., Cortesi, P., 2001. Genetic diversity of subpopulations of Cryphonectria parasitica in Turkey. Forest Snow and Landscape Research 76: 383-386.
• Hartmann, H.T., Kester, D., Davies, F.T., 1990. Plant Propagation Principles and Practices. Fifth Edition. Regents/Prentice Hall, Englewood Cliffs, New Jersey 07632.
• Huang, H., Norton, J.D., Boyhan, G.E., Abrahams, B.R., 1994. Graft compatibility among chestnut (Castanea) species. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 119(6): 1127-1132.
• Hussain, S., Mir, S.S., Bhat, R., Wani, S.A., Shameem, R., 2016. Standardization of propagation techniques in Chestnut (Castanea sativa Mill.). Ecology, Environment and Conservation 22(2): 911-915.
• Idzojtic, M., Zebec, M., Poljak, I., Medak, J., 2009. Variation of sweet chestnut (Castanea sativa Mill.) populations in Croatia according to the morphology of fruits, Sauteria 18: 323-333.
• Izaki, M., Tsukihaski, T., Hara, H., Suzuki, S., Hiyama, H., 1975. Budding of Chestnuts, Part 10: Difference between side and single budding methods in taking. Agriculture and Horticulture 50(9): 1165-1166.
• Kayacık, H., 1981. Orman ve Park Ağaçlarının Özel sistematiği II. Cilt, Angiospermae, İÜ. Orman fak. Yayın No: 2766/287. İstanbul.
• Kulaç, Ş., Özbayram, A.K., Filiz, E., Ersoy, E., 2017. Effects of Grafting Time and Type on Graft Success in Chestnuts. The 3rd International Symposium on EuroAsian Biodiversity 05-08 July, Minsk – Belarus.
• Lizhen, Q., Lingling, S., Shaojun, W., Tianglin, D., Dongfang, L., Guozhu, H., Kaijiang, C., 1998. Studies on cultivation of Castanea mollissima with “Sandong” techniques. Hort. Abst. 68: 9306.
• OGM, 2020. Orman Genel Müdürlüğü (ogm.gov.tr). Türkiye Orman Varlığı, Ankara
• Oraguzie, N.C., Mcneil, D., Peterson, A., Chapman, H., 1998. Comparision of RAPD and morphonut markers for revealing genetic reletionships between Chesnut spesies and New Zeland Chesnut selection. N. Z. J. Crop Hort. Sci. 26: 109-115.
• Özbayram, A.K., Seçgin, B., 2020. Kestane baltalıklarında aralamaların büyümeye kısa süreli etkileri. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi 8(1): 993-1001.
• Özkarakaş, İ., Önal, M.K., 1997. Kestane (Castanea sativa Mill.) çoğaltımında en uygun göz aşı yöntemi ve zamanının belirlenmesi üzerine araştırmalar. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi 7(2): 74-79.
• Pereira-Lorenzo, S., Fernandez-Lopez, J., 1997. Propagation of chestnut cultivars by grafting: methods, rootstocks and plant quality. Journal of Horticultural Science 72(5): 731-739.
• Ridley, D., Beaumont, J., 1999. Propagation. the Australian Chestnut Growers Resource Manuel Section A. Department of Natural Resources and Environment (Agriculture Victoria). ISBN 0 7311 43876.
• Seiidov, A.K., 1992. Times and methods of bud-grafting Castanea sativa in summer-autumn. Hort. Abst. 62: 987.
• Serdar, U., Soylu, A., 2005. The effect of grafting time and methods on chestnut nursery tree production. Proc of the Third Int Symp on Chestnut. Acta Hort. 693: 187-194.
• Soylu, A., 1982. Kestanelerin aşıyla çoğaltımı üzerine bir araştırma. Bahçe 11(2): 5-12.
• Soylu, A., 2004. Kestane Yetiştiriciliği ve Özellikleri. Hasad Yayıncılık LTD.ŞTİ. II. Baskı. İstanbul.
• Turna, İ., 2014a. TCP/TUR/6156761 nolu “Management and Chestnut blight and Increased Capacity for Improving Forest Health and Vitality” proje sunumları. 15-17 Ekim. Sinop.
• Turna, İ., 2014b. Kestane (Castanea sativa Mill.) nin Genel Özellikleri. TCP/TUR/6156761 nolu “Management and Chestnut blight and Increased Capacity for Improving Forest Health and Vitality” proje sunumu Sinop.
• Turna, İ., Sertkaya, M. G., Atar, F., 2017a. Kestane dal kanseri ile mücadelenin silvikültürel yönden değerlendirilmesi: Kütahya Simav örneği. Turkish Journal of Forestry 18(3): 187-196.
• Turna, İ., Atar, F., Bayraktar, A., Turna, H., 2017b. Silvicultural viewpoint to chestnut (Castanea sativa Mill.) forest in Turkey. International Forestry and Environment Symposium, 7-10 October 2017, Trabzon.
• Turna, İ., Atar, F., Bayraktar, A., 2018. Shoot growth in anatolian chestnut (Castanea sativa Mill.) forests operated as short rotation. International Congress on Engineering and Life Sciences, 26-29 April, 2018, Kastamonu.
• Zhu, G., Wang, Y., Zhu, J., Yu, J., Chen, S., Zhu, G., 1998. Apreliminary report on top grafting a double bearing variety of chinese chestnut. CAB Abstracts. AN: 980313688.