Türkiye’de Vergi İdaresinin Tahsil Yetkisini Kullanımında Sınırların Aşılmasından Kaynaklanan Sorunlar

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 3, 939 - 958, 30.11.2020

Betül Hayrullahoğlu

https://doi.org/10.17153/oguiibf.608356

Öz

Devletin sahip olduğu en önemli yetkilerden biri vergilendirme yetkisidir. Bu yetkinin etkili kullanımı için vergi idaresi tahsil yetkisi ile donatılmıştır. Bu çalışmada tahsil yetkisinin sınırları ve sınırların aşılmasının sonuçları üzerinde durulmuştur. Sınırların ve sonuçların belirlenmesinde doküman analizi yönteminden yararlanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre sınırların aşılmasının mükellefler, vergi idaresi ve yargı organları üzerinde hukuki, mali ve ekonomik çok sayıda negatif etkileri bulunduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar yetkinin kullanımında sınırlara uyulmasının öneminin daha da anlaşılmasını sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Tahsil Yetkisi, Cebren Tahsil, Mükellef Hakları

Problems Due to Exceeding the Boundaries of Using Tax Collecting Power of Tax Administration in Turkey

Öz

One of the most important powers of the government is the taxation power. For the effective use of this power, the tax administration is equipped with the tax collecting power. This study focused on the boundaries of the tax collecting power and the consequences of exceeding the boundaries. Document analysis method was used to determine the boundaries and results. According to the results of the study, exceeding the boundaries has many legal, financial and economic negative effects on taxpayers, tax administration, and judicial bodies. These results allowed a better understanding of the importance of complying with the boundaries in the exercise of power.

Anahtar Kelimeler

Tax Collecting Power, Enforced Collection, Taxpayer Rights

Kaynakça

• Ağar, Serkan (2009), Vergi Tahsilâtından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Alpaslan, Mustafa (2013. 6 Şubat). “Taşıt Araçlarının Vergi Borcundan Bağlamalı Haciz Uygulaması Nedir?”, MuhasebeTR, http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/mustafaalpaslan/093/, (Erişim: 11.07.2017).
• Alpaslan, Nazlı Gaye (2017. 3 Mayıs), “Amme Alacaklarının Takibinde: Ödeme Emri ve %10 Haksız Çıkma Zammı”, MuhasebeTR, http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/nazligayealpaslan/0104/, (Erişim: 10.07.2017).
• Anayasa Mahkemesi (1963. 11 Ekim), “E: 1963/124, K: 1963/243 sayılı Karar”, http://www.anayasa.gov.tr /icsayfalar/kararlar/kbb.html, (Erişim: 02.09.2015).
• Anayasa Mahkemesi (2011. 10 Şubat), “E: 2008/58, K: 2011/37 sayılı Karar”, http://www.anayasa.gov.tr /icsayfalar/kararlar/kbb.html, (Erişim:11.07.2017).
• Arıkan, Zeynep; Yurtsever, Hatice (2004), “Türkiye’de Mali Affın Nedenleri, Etkileri Ve Sonuçları-I” Yaklaşım, S. 136: 59-64.
• Arıkan, Zeynep; Gürbüz, Salih (2014), “Vergi Mükellefinin Hakları”, (Ed. Kâmil Tüğen; Asuman Altay), Prof. Dr. Fevzi Devrim’e Armağan, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü: 141-146.
• Arslaner, Hakan (2010), Kamu Alacaklarının Haciz Yolu ile Takibi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), T.C. Marmara Üniver-sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aslan, Kudret (2005), “Hacizde Sıra (Tertip)”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 54, S. 2: 269-318.
• Aykın, Hasan (2017.16 Mart), “Mükellef Hakları Bildirgesinde İmzalar Eksik mi?”, Vergi Dosyası, https://vergidosyasi.com/2017/03/16/mukellef-haklari-bildirgesindeimzalar-eksik-mi/, (Erişim: 14.07.2017).
• Azrak, Ülkü (2010), “Türk Hukuku’nda Temel Hak ve Özgürlüklerden Kaynaklanan Sınırlar”, (Ed. Bahri Öztürk; Funda Başaran Yavaşlar), Vergi Hukuku Örneğinde Hukuka Uygun ve Etkin Kamu Denetimi Sempozyumu, Ankara: Seçkin Yayıncılık: 96-105.
• Batun, Mehmet (2010), “Vergi Yargılamasına Egemen Olan İlkeler”, Yaklaşım, S. 206: 258 - 264.
• Bayraklı, Hasan Hüseyin; Odabaş, Hakkı (2000), “Vergilendirme Yetkisi ve 1982 Anayasası”, Afyon Kocatepe Üniversi-tesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 2, S.1: 141-156.
• Bayraklı, Hasan Hüseyin (2009), Genel Vergi Hukuku, Afyonkarahisar: Celepler Matbaacılık.
• Candan, Turgut (2011), Açıklamalı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, Ankara: Maliye ve Hukuk Yayın-ları.
• Çağan, Nami (1980), “Demokratik Sosyal Hukuk Devletinde Vergilendirme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ci. 37, S. 1-4: 129-151.
• Çetin, Güneş; Gökbunar, Ramazan (2010), “Mükellef Haklarına Vergi İdaresi Çalışanlarının Bakışı”, Yönetim ve Ekono-mi, C. 17, S. 1: 23-45.
• Danıştay Dördüncü Dairesi (2011. 6 Ekim), “E: 2011/5499, K: 2011/6892 sayılı Karar”, http://emsal.danistay.uyap.gov.tr/VeriBankasiIstemciWeb/GelismisDokumanAraServlet, (Erişim: 11.07.2017).
• Dönmez, Güngör (2013), “6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun Kapsamında Gerçekleştiril-mekte Olan Menkul ve Gayrimenkul Hacizlerinin Oluşturduğu Sıkıntıların Bertaraf Edilmesine İlişkin Proje Sunu-mu”, T.C. Elazığ Valiliği Defterdarlık Genel Müdürlüğü, http: //www.elazigdefterdarligi.gov.tr/dosyalar/projeler /gelirproje6.pdf, (Erişim: 13.06.2017).
• Edizdoğan, Nihat; Gümüş, Erhan (2013), “Vergi Afları ve Türkiye’de Vergi Aflarının Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, S.164: 99-119.
• Eğilmez, Mahfi (2016. 9 Haziran), “Bütçe Açıkları Borçlanarak mı Para Basarak mı Finanse Edilmeli?”, Kendime Yazılar, http://www.mahfiegilmez.com/2016/06/butce-acklarborclanarak-m-para-basarak.html, (Erişim: 14.07.2017).
• Eker, Cemali (2006), Türkiye’de Vergi Aflarının Sosyal ve Ekonomik Etkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Emiroğlu, Haluk (2002), “Roma Hukuku’nun Bilgi Kaynaklarından Corpus Iuris Civilis ve Türkiye’de Hukuk Resepsiyo-nu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.51, S. 3: 85-96.
• Gerçek, Adnan (2010), “Vergi Hukuku Alanındaki Takdir Yetkisinin Kullanılmasında İdarenin ve Memurun Sorumlulu-ğu”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 29, S. 2: 23-50.
• Gerçek, Adnan (2011), Kamu Alacaklarının Takip ve Tahsil Hukuku, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Gerger, Güneş Çetin (2007), “Vergi Aflarının Vergi Mükelleflerinin Tutum ve Davranışları Üzerindeki Etkisi”, Yönetim ve Ekonomi, C. 14, S. 2: 171-187.
• Giritli, İsmet; Bilgen, Pertev; Akgüner, Tayfun (2006), İdare Hukuku, İstanbul: Der Yayınları.
• Gözübüyük, A. Şeref; Tan, Turgut (2011), İdare Hukuku Cilt I, Genel Esaslar, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Günday, Metin (2017), İdare Hukuku, Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Hatipoğlu, Cengizhan (2014), “Yargı Kararına Göre İade Edilecek Vergilerde Faiz”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 72, S. 1: 435- 447.
• Karahanoğulları, Onur (2012), İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Karakoç, Yusuf (2000), Kamu Alacaklarının Tahsili Aşamasında Ortaya Çıkan ve Vergi Yargısında Çözümlenen Uyuş-mazlıklar, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Karakoç, Yusuf (2001), “Kamu Alacaklarının Tahsili: Kamu İcra Hukuku”, Vergi Sorunları, S. 153: 116-135.
• Karakoç, Yusuf (2013), “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15: 1259- 1308.
• Karakoç, Yusuf (2016), Kamu İcra Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Kızılot, Şükrü; Şenyüz, Doğan; Taş, Metin; Dönmez, Recai (2008), Vergi Hukuku, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Korkusuz, M. Refik (1998), Uluslararası Belgelerde ve Türk Anayasası’nda Temel Hak ve Özgürlükler, İstanbul: Özrenk Matbaacılık.
• Kumrulu, Ahmet G. (1979), “Vergi Hukukunun Bir Kısım Anayasal Temelleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 36, S. 1-4:147-162.
• Kumrulu, Ahmet G. (1981), “Vergi İcra Hukukuna Kavramsal Bir Yaklaşım”, Prof. Dr. Akif Erginay’a 65’inci Yaş Arma-ğanı, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 460: 647-668.
• Kumrulu, Ahmet (1988), “Vergi Davalarında Uygulanan Gecikme Faizi Hakkında Düşünceler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 40, S. 1-4: 237-250.
• Martin, Ahmet (2013), Türkiye’de 2000 Yılından Sonra Uygulanan Vergi Aflarının Vergi Tahsilatı ve Vergi Uyumu Üzerindeki Etkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İz-mir.
• Onar, Sıddık Sami (1966), İdare Hukukunun Umumi Esasları, Cilt III, İstanbul: Hak Kitabevi.
• Ökçesiz, Hayrettin (1998), “İnsan ve Hukuk Devleti”, (Ed. Hayrettin Ökçesiz), Hukuk Devleti Hukuk Felsefesi ve Sosyolo-jisi Arkivi Yayınları: 4, İstanbul: Afa Yayınları: 35-43.
• Öncel, Mualla; Kumrulu, Ahmet; Çağan, Nami (2011), Vergi Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Öner, Erdoğan (2017), Vergi Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Özcan, Burcu; Arı, Ayşe (2010), “Doğrudan Yabancı Yatırımların Belirleyicileri Üzerine Bir Analiz: OECD Örneği”, İstan-bul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, S. 12: 65-88.
• Özekes, Muhammet (2009), İcra Hukukunda Temel Haklar ve İlkeler, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Özkan, Şener (2005), Vergi Yargılama Hukukunda Re’sen Araştırma İlkesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• PricewaterhouseCoopers (PWC) (2017. 13 Şubat), “2017 Vergi Ödemeleri Raporu Basın Bülteni”, https://www.pwc.com.tr/tr/basin-odasi/2017-basin-bulteni/vergi-uyumu316sirketler-icin-kolaylassa-da-yeni-veriler-beyan-sonrasi-zorluklara-isaret-ediyor.html, (Erişim: 11.07.2017).
• Sarısoy, Taner (2014), “İdari Yargıda İstinaf’lı Sistem”, Vergi Raporu, S. 176: 16-32.
• Savaş, H. Hüseyin (2001), “Kamu Alacaklarında İptal Davası”, Mevzuat Dergisi, S. 48, http://www.mevzuatdergisi.com /2001/12a/01.htm, (Erişim: 03.03.2016).
• Şimşek, Hayal Ayça (2009), Teoride ve Uygulamada Kamu Borçlanması, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Tavşancı, Aykut (2005), “Vergilendirme Yetkisinin Anayasal Sınırları ve 1982 Anayasası”, Vergi Sorunları, S. 203: 134-151.
• Taylar, Yıldırım (2007), “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Vergi Hukukunda Hukuki Güvenlik İlkesi”, Vergi Dünya-sı, S. 307: 196-214.
• T.C. Adalet Bakanlığı (2018), “Adalet İstatistikleri 2017”, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/pdf/bulten2017.pdf, (Erişim: 01.07.2019).
• T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı (1974. 16 Eylül), “351 Seri No’lu Tahsilat Genel Tebliği”, R.G. http://www.gib.gov.tr/gibmevzuat, (Erişim: 22.06.2017).
• T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı (2000. 11 Mart), “410 Seri No’lu Tahsilat Genel Tebliği”, R.G. http://www.gib.gov.tr/gibmevzuat, (Erişim: 22.06.2017).
• T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı (2006), “Mükellef Hakları Bildirgesi”, http://www.gib.gov.tr/mukellef-hizmetleri/mukellef-haklari, (Erişim: 14.07.2017).
• T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı (2010), “Vatandaşlara Tanınan Haklar İle Başvuruda Bulunulabilecek Merciler”, http://www.gib.gov.tr/mukellef-hizmetleri/vatandasataninan-haklar-ile-basvuruda-bulunabilecek-merciler, (Eri-şim: 14.07.2017).
• T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı (2012. 8 Eylül), “418 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği”, R.G. http://www.gib.gov.tr/node/88729, (Erişim: 11.07.2017).
• T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı (2014), Mükelleflerin Hakları ve Ödevleri Rehberi, Ankara: Gelir İdaresi Başkanlığı, Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı, Yayın No: 185.
• T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı (2016), “2015 Faaliyet Raporu”, http://www.bmvdb.gov.tr/dosyalar/bmvdb_2015_faaliyet_raporu.pdf, (Erişim: 14.07.2017).
• Tekbaş, Abdullah; Hayrullahoğlu, Betül (2018), “Vergi Uyuşmazlıkları Bakımından Makul Sürede Yargılanma Hakkı”, Maliye Dergisi, S. 175: 253-274.
• Tosuner, Mehmet; Arıkan Zeynep (2003), “Re’sen Vergilendirme ve Sorunlar”, Vergi Sorunları, S. 177: 63-77.
• Tosuner, Mehmet, Arıkan, Zeynep (2011), Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözümü ve Türk Vergi Yargısı, İzmir: Kanyılmaz Matbaası.
• Töralp, Funda (2012), “Temel Hak ve Özgürlüklerin Vergilendirme Yetkisinin Kullanımına Etkisi”, (Ed. Feridun Yenisey; Gülsen Güneş; Z. Ertunç Şirin), Anayasadan Mali ve Vergisel Beklentiler, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık: 163-182.
• Türkmen, Nedim (2016. 20 Haziran), “Amaç Tahsilat mı İflas Ettirmek mi?”, Sözcü, http://www.sozcu.com.tr/2016/yazarlar/nedim-turkmen/amac-tahsilat-mi-iflasettirmek-mi-1282152/, (Erişim: 11.07.2017).
• Üstün, Ümit Süleyman (2007), Türk Vergi Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisi, Ankara: Turhan Kitabevi.
• World Bank Group & PWC (2017), “Paying Taxes 2017”, https://www.pwc.com.tr/tr/tax/yayinlar/pdf/vergi-odemeleri-2017-pwc-paying-taxes.pdf, (Erişim: 11.07.2017).
• Yaraşır, Sevinç (2013), “Vergi Afları ve Türkiye’deki Vergi Aflarının Değerlendirilmesi”, Vergi Dünyası, S. 379: 175-187.