Rus Jeopolitiğinde Deniz Gücünün Önemi ve Rusya Federasyonu’nun Güncel Akdeniz Stratejisi

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 1, 166 - 185, 01.04.2021

Halit Hamzaoğlu

https://doi.org/10.17153/oguiibf.879257

Öz

Rusya tarihsel olarak deniz gücünü ve unsurlarını, stratejik sürekliliğin getirdiği kazanımlar aracılığıyla yaygın bir dış politika aracına dönüştürmüştür. Stratejik süreklilik Rus jeopolitik hafızasının gelişimine ve güncelliğini korumasına zemin hazırlamıştır. Çar I. Petro’dan itibaren düzenli bir donanma inşa eden Rusya, stratejik ve jeopolitik genişlemesini deniz gücü unsurlarıyla desteklemiştir. Çariçe II. Katerina’nın öncüllüğünde ise Baltıklar, Karadeniz ve Akdeniz havzalarındaki hâkimiyetini güçlendirmiştir. Rus İmparatorluğu, SSCB ve RF’nun deniz stratejilerindeki süreklilik, benzerlik ve tamamlayıcılık oldukça dikkat çekmektedir. Makalede söz konusu stratejik sürekliliğin içeriği, Rus deniz gücünün tarihsel tekâmülü ve Akdeniz’e yönelik politikalar çerçevesinde ayrıntılı bir şekilde incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akdeniz, Deniz gücü, Jeopolitik, Rusya, Stratejik süreklilik

The Importance of Sea Power in Russian Geopolitics and the Current Mediterranean Strategy of the Russian Federation

Öz

Historically, Russia has transformed its sea power and elements into an extensive foreign policy tool with acquisitions brought by strategic continuity. Strategic continuity has prepared the ground for the development and up-to-date status of the Russian geopolitical memory. Since Tsar Petro I, Russia established a regular navy and supported its strategic and geopolitical expansion with naval force elements. It strengthened its dominance in the Baltics, Black Sea, and the Mediterranean basins under Tsaritsa Katerina II’s reign. The continuity, similarity, and complementarity in the Russian Empire’s sea strategies USSR and RF attract attention at a significant level. The contents of this strategic continuity are examined in detail in the article in the framework of the historical development of Russian sea power and its policies regarding the Mediterranean basin.

Anahtar Kelimeler

Geopolitics, Mediterranean, Russia, Sea power, Strategic continuity

Kaynakça

• “Doktrina Predusmatrivayet Nezavisimosti RF v Oblasti Korablestroeniya”. (2015), Moskova, Ria Novosti, https://ria.ru/20150726/1148701978.html?in=t
• “Morskaya Doktrina Rossii – Krim i Arktika v Prioritete”. (2015), Moskova, Ria Novosti, https://ria.ru/20150726/1148852131.html?in=t (Erişim:30.12.2020)
• “Morskaya Doktrina Rosssiyskoy Federatsyi”. (2015), Moskova, Kremlin, http://static.kremlin.ru/media/events/files/ru/uAFi5nvux2twaqjftS5yrIZUVTJan77L.pdf (Erişim:10.01.2021).
• “Rogozin: Putin Utverdil Novuyu Versiyu Morskoy Doktrini Rossii. (2015), Moskova, Ria Novosti, https://ria.ru/20150726/1148580340.html?in=t (Erişim:10.01.2021).
• “Rossiya Okazivayet Pomosh Siriyi v Vostonavleniyi Energeticheskogo Kompleksa. (2018), Moskova, Ria Novosti, https://ria.ru/20181107/1532298867.html (Erişim: 10.01.2021). Anisimov, E. (2018), İstoriya Rossii, Sankt-Petersburg: Piter Press.
• Belousov, A. (2016), Donskaya Flotiliya vo Vremya Russko-Turetskoy Voyni, 1735-1739 gg, Sankt –Petersburg: Sankt-Peterburgskiy Gosudarstvenniy Universitet.
• Bikov, M. (2009), “Severnaya Voyna: Yujnaya Bitva”, RusskiyMir.Ru Jurnal o Rossiyi i Russkoy Tsivilitizatsyii:12-21.
• Burbank, J.; Cooper, F. (2018), İmparatorluklar Tarihi, İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Goldstein, J.; Pevehouse, J. (2015), Uluslararası İlişkiler, (Çev. Prof. Dr. H. Özdemir), Ankara: BigBang Yayınları.
• Gorshkov, S. (1979). Morskaya Mosh Gosudarstva, Moskova: Voennoe İzdatelstvo Ministerstvo Oboroni SSSR.
• Gözügüzelli, E. (2019). “Doğu Akdeniz’de Hidrokarbon Faaliyetleri ve Projeler”, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi, No.229: 3-13.
• Grubov, V.(2013), İstoriya Rossii (1796-1881 gg), Arzamas: Arzamasskiy Filial NNGU.
• Hosking, G. (2019). Rusya ve Ruslar, Erken Dönemden 21. Yüzyıla, (Çev. K. Acar), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hrolenko, A. (2015), “Kuda Vedet Obnovlennaya Morskaya Doktrina Rossii”, Moskova, Ria Novosti. https://ria.ru/20150728/1151289803.html (Erişim: 29.12.2020).
• İrhin, A.; Nelina, L.; Çiharev, İ. (2018), “Rossiya i Bolshoe Sredizemnomore”, Jurnal Paradigmi İstoriyi i Obshetvennogo Razvitiya, No. 12: 58-68.
• İsayev, L. (2019), “Zachem Rossii Liviya”, Riddle, https://www.ridl.io/ru/zachem-rossii-livija (Erişim:10.01.2021).
• Kanunlar, Kurallar ve Rusya Federasyonu’nun Düzenleyici Yasa Belgeleri. (2001), https://legalacts.ru/doc/morskaja-doktrina-rossiiskoi-federatsii-na-period-do/ (Erişim:10.01.2021).
• Katona, V.; Mamedov, R. (2019), “Sistemniye İnteresi Rossii v Arabskom Mashrike: Neft i Gaz İraka i Siriyi”, Rabochaya Tetrady, Rossiyskiy Sovet po Mejdunarodnim Delam, No.48: 4-26.
• Kolosov, V. (1996). “Rossiykaya Geopolitika: Tradistsionniye Kontseptsyii i Sovremenniye Vizovi, Obshestvenniye Nauki i Sovremennost, No.3: 86-94.
• Kolosov, V.; Mironenko, N. (2001), Geopolitika i Politicheskaya Geografiya, Moskova: Aspent Press.
• Korobkova, E. (2020), “Pochemu Siriya YavlayetsaVajnoy Chastiyu Energeticheskoy Strategiyi Rossii”, Energosmi, https://energosmi.ru/archives/45839 (Erişim:06.01.2021).
• Korshunova,N. (2003), “Vostochniy Vektor Geopolitiki Ekaterini II Grecskiy Proyekt”, Vestnik Chelyabinskogo Universiteta, Seriya No.10: 62-68.
• Krilova, İ. (2018), “Voennaya Bezopasnosti Rossii: Aktualniye Problemi”, Jurnal Znaniye. Ponimaniye. Umeniye, No.3: 51-63.
• Krotov, P. (2019). “Shvedskiy Korol Karl XII i Formirovaniye Rossii kak Velikoy Derjavi”, Nauchniy Dialog, No.10: 396-411.
• Krulev, K.; Parhitko, N.; Nikulin, M. (2020), “Voenno-Morskaya Sila Rossii v Chernomorskom i Sredizemnomorskom Regionah”, Postsovetskiye İssledovaniya, Vol.3, No. 1:26-39.
• Kuroedov, V. (1999), “Predisloviye”, (Ed. A. Savinkin), Voenno-Morskaya İdeya Rossii, Moskova: Russkiy Puty: 9-12.
• Litovkin, V. (2013), “Russian Fleet to Return to the Mediterranean”, Russia Beyond, https://www.rbth.com/opinion/2013/03/21/russian_fleet_to_return_to_the_mediterranean_241 (Erişim:10.01.2021).
• Mahan, A. (2011), Deniz Gücünün Tarih Üzerine Etkisi, (Çev. T. Büyükönat), İstanbul: Griffin.
• Mahan, A. (2013), Deniz Harbi Üzerine, (Çev. T. Büyükönat), İstanbul: Doruk Yayınları.
• Mahan, A.(1918), The Influence of Sea Power Upon History, Boston, Little, Brown and Company.
• Malysheva, D. (2015), “Rossiya v Sredizemnomorye: Geopolitika i Sovremenniye İnteresi”, Jurnal Mejdunarodnaya Jizny, No.11: 111-123.
• Moskovenko, M. (2019), “Kak Rossiya Vernulas v Mirovoy Okean”, Nezavisimoye Voennoe Obozreniye, Nezavisimaya Gazeta.
• Nenashev, M. (2017), “Morskaya Sila Rossii: Natsionalynoe i Globalnoe İzmereniye”, Jurnal Natsionalynaya Oborona, No. 6: 1-7.
• Nikitin, A. (2011). “Nachalo Russkogo Voenno-Morskogo Flota: Mastera-İnozemchi na Rubeje XVII-XVIII Vekov”, Vestnik VGU, Seriya İstoriya, Politologiya, Sotsiyologiya, No:2:132-135.
• Nikolskiy, A. (2017), “Novaya Voenno-Morskaya Doktrina Rossii Stavit Chrezmerniye Tseli”, Vedomosti, https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2017/07/24/725414-voenno-morskaya-doktrina (Erişim: 06.01.2021).
• Nikulin, M. (2019), “Morskaya Sila v Rossiyskoy i Zarubejnoy Geopoliticheskoy Mysli”, Vestnik Moskovskogo Gosudarstvennogo Oblastnogo Universiteta, Seriya İstoriya i Politicheskiye Nauki, No.3: 124-135.
• Patirev, S. (2001), “Podtekst Morskoy Doktrini”, Nezavisimoye Voennoe Obozreniye, Nezavisimaya Gazeta.
• Podpisan Nishtadtskiy Mirniy Dogovor, Rusya Başkanlık Arşivi, https://www.prlib.ru/history/619530 (Erişim:10.01.2021).
• Popov, M. (2020), “Zamsekretarya Sovbeza: Arktika İmeet Bolshoe Voenno-Strateghicheskoe Znacheniya”, İnterfax, https://www.interfax.ru/interview/722243 (Erişim:10.01.2021).
• Putin: Status Velikoy Morkskoy Derjavi dlya Rossii – Ogromnaya Otvetstvennost”. (2015), Moskova, , Vesti, https://www.vesti.ru/article/1734418 (Erişim: 03.01.2021). Rettman, A. (2020), “Russia is ‘pre-eminent naval power’ in Mediterranean”, EU Observer, Brüksel, https://euobserver.com/foreign/150149 (Erişim:06.01.2021).
• Riasanovsky, N.; Steinberg, M. (2016), Rusya Tarihi, (Çev. F.Dereli). İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Rusya Askeri-Deniz Devlet Arşivi (Elektronik), https://rgavmf.ru/books/istoriya-flota (Erişim:10.01.2021).
• Schmulin, A. (2016), “Rossiyskaya Diplomatiya na Blijnem Vostoke: Vozvrat v Geopolitike”, Russie. Nei. Visions, No.93: 5-25.
• Smilyanskaya, E. (2014), “Russian Warriors in the Land of Miltiades and Themistocles: The Colonial Ambitions of Catherine the Great in the Mediterranean”, Basic Research Programm, Working Papers, Series: Humanities: 1-17.
• Smilyanskiy, İ.; Velijev, M.; Smilyanskaya, E. (2011), Rossiya v Sredizemnomorye Arhipelagskaya Ekspeditsiya Ekaterini Velikoy, Moskova, İndrik.
• Spykman, N. (2013), “Dış Politika ve Coğrafya, I-II”, (Ed. E. Diri), Uluslararası İlişkilerde Anahtar Metinler, İstanbul, Röle Akademi.
• Şirokorad, A. (2013), Osmanlı-Rus Savaşları, (Çev. A.Batur), İstanbul: Selenge Yayınları.
• Şirokorad, A.(2008). Rossiya na Sredizemnom More, Moskova: İzdatelstvo AST.
• Trenin, D. (2014), “İnteresi Rossii v Siriyi”, Nauchnaya Statya, Moskova, Moskovskiy Chentr Karnegi, https://carnegie.ru/2014/06/09/ru-pub-55919 (Erişim:10.01.2021). Triana, J. M.P. (2017), “Russia in the Eastern Mediterranean: A Counterweight to the West?”, Notes Internacionals, Barcelona Centre for International Affairs, No:178: 1-5.
• Uord, E. (2018), “Geopolitika Meshaet Dobiche Gaza v Sredizemnom More”, Vedomosti, https://www.vedomosti.ru/business/articles/2018/01/12/747635-geopolitika-dobiche-gaza-sredizemnom (Erişim:10.01.2021)
• Vakhshiteh, A. (2018), “Politika Rossii na Blijnem Vostoke v Kontekste Krizisa v Siriyi: Vizovi i Vozmojnosti”, Vestnik Rossiyskiy Universitet Drujba Narodov, Seriya: Politologiya, Vol.20, No.1: 36-41.
• Valiahmedova, G. (2016), “Siriyskiy Krizis kak Otrojeniye Trendov Razvitiya Globalnoy Energeticheskoy Politiki”, İzvestiya Uralskogo Federalnogo Universiteta, Seriya 3,Obshestvnniye Nauki, Vol.11, No.1: 81-90.
• Vernadsky, G. (2015), Rusya Tarihi, (Çev. D. Mızrak.; E. Mızrak), İstanbul: Selenge Yayınları.
• Veselago, F. (1939), Kratkaya İstoriya Russkogo Flota, Moskova-Leningrad, Voenno-Morskoe, İzdatelstvo SSSR.
• Villegas, G. A.(2020), “The Mediterranean Sea: Maritime Power, Conflicts and Strategies”, İnstituto Espanol de Estudios Estrategicos, Framework Document, No.3: 1-23.
• Vinogradov,V.(1998), Trudnaya Sudba Ekaterini II v İstoriografii, (Ed. İ. Leshilovskaya), Vek Ekaterini II: Rossiya i Balkani, Moskova,: Nauka.
• Zhitkov, K. (1912). İstoriya Russkogo Flota, Period Petrovskiy (1672-1725), Sankt-Petersburg.
• Zolotarev, V.; Kozlov, İ. (2003), Tri Stoletiya Rossiyskogo Flota, Sankt-Petersburg: Poligon.