The Black Sea Grain Initiative as a Concrete Example of Humanitarian Diplomacy and Turkey as a Rising Humanitarian Diplomacy Actor

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 3, 936 - 958, 01.12.2024

Burak Çakırca

https://doi.org/10.17153/oguiibf.1404873

Öz

Today, a problem occurring in any part of the world can lead to consequences on a global scale and affect all of humanity. Humanitarian diplomacy refers to a political plan adopted by countries that want to have a say in international politics on how problems can be solved. Turkey appears to be a nation that attempts to ground its foreign policy in humanitarian diplomacy, particularly in the context of the 2010s process. The Russia-Ukraine conflict has caused many humanitarian crises. Considered a tangible example of humanitarian diplomacy, the Black Sea Grain Initiative was forged under the direction of Turkey with the intention of guaranteeing the supply of food by facilitating the transportation of Black Sea grain to underserved nations. With this accord, it will be questioned if Turkey can be considered a developing actor in humanitarian diplomacy.

Anahtar Kelimeler

Humanitarian Diplomacy, The Black Sea Grain Initiative, Russia-Ukraine War, Humanitarian Diplomacy Policy of Turkey

İnsani Diplomasinin Somut Bir Örneği Olarak Tahıl Koridoru Anlaşması ve Yükselen Bir İnsani Diplomasi Aktörü Olarak Türkiye

Öz

Günümüzde dünyanın herhangi bir yerinde meydana gelen sorun küresel ölçekte ve tüm insanlığı etkileyen sonuçlara yol açabilmektedir. İnsani diplomasi, problemlerin nasıl çözülebileceği üzerine uluslararası siyasette söz sahibi olmak isteyen ülkelerin sahiplendiği bir siyasi düzlemi ifade etmektedir. Türkiye özellikle 2010’lu yıllarla birlikte başlayan süreç içerisinde dış politikasını insani diplomasi temelinde var etmeye çalışan bir ülke görünümündedir. Rusya-Ukrayna çatışması, pek çok insani krize sebep olmuştur. Türkiye öncülüğünde ortaya çıkan ve Karadeniz tahılının ihtiyaç sahibi ülkelere sevkini ve bu sayede gıda tedariğini sağlamayı amaçlayan Tahıl Koridoru Anlaşması insani diplomasinin somut bir örneği olarak görülmektedir. Türkiye’nin söz konusu anlaşma ile yükselen bir insani diplomasi aktörü olarak nitelenip nitelenemeyeceği sorunsallaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İnsani Diplomasi, Tahıl Koridoru Anlaşması, Rusya-Ukrayna Çatışması, Türkiye İnsani Diplomasi Politikası

Kaynakça

• African Development Bank (2023), https://www.afdb.org/en/dakar-2-summit-feed-africa-foodsovereignty-and-resilience /about-dakar-2-summit, (Erişim: 05.09.2023).
• Akpınar, P. (2013), “Turkey’s Peacebuilding in Somalia: The Limits of Humanitarian Diplomacy”, Turkish Studies, C.14, S.5: 735-757.
• Altunışık, M.B. (2019), “Turkey’s Humanitarian Diplomacy: The AKP Model”, CMI Brief Number 08, Chr. Michelsen Institute.
• Anadolu Ajansı, (2022), “Ukrayna milyonlarca ton tahıl stokunun ihracı için çözüm arayışında”, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ukrayna-milyonlarca-ton-tahil-stokunun-ihraci-icin-cozumarayisinda/2 587091, (Erişim: 16.08.2023).
• Anadolu Ajansı (2022), “Türkiye’nin tahıl koridoru anlaşmasındaki rolü dünyada takdirle karşılandı”, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-nin-tahil-koridoru-anlasmasindaki-rolu-dunyada-takdirle-karsil andi/2643655, (Erişim: 29.08.2023).
• Anadolu Ajansı (2022), “Antonio Guterres, Türkiye'nin kararlılığı sayesinde tahıl anlaşmasının mümkün olduğunu söyledi”, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/antonio-guterres-turkiyenin-kararliligi-sayesinde-tahil-anlasmasinin-mumkun-oldugunu-soyledi/2741625, (Erişim: 10.10.2023).
• Anadolu Ajansı (2023), “Türkiye, Kırım'ın yasa dışı ilhakını tanımadığını yineledi”, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turkiye-kirimin-yasa-disi-ilhakini-tanimadigini-yineledi/2847086 (Erişim: 08.08.2023).
• Anadolu Ajansı (2022), “Tahıl koridorundan bir haftada 10 gemiyle 305 bin ton sevkiyat gerçekleşti”, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/tahil-koridorundan-bir-haftada-10-gemiyle-305-bin-ton-sevkiyat-gerceklesti/2656295 (Erişim: 02.09.2023).
• Anadolu Ajansı (2022), “Rusya-Ukrayna-Türkiye üçlü dışişleri bakanları toplantısı düzenlendi”, https://www.aa.com.tr/tr/politika/rusya-ukrayna-turkiye-uclu-disisleri-bakanlari-toplantisi-duzenlendi/ 2530030, (Erişim: 17.08.2023).
• Anadolu Ajansı (2020), “Türkiye'nin 2021 Diplomasi Ajandasının Ana Başlığı 'Girişimci ve İnsani Dış Politika”, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiyenin-2021-diplomasi-ajandasinin-ana-basligi-girisimci-ve-insani-dis-politika/2058724, (Erişim: 13.08.2023).
• Barnett, M. (2011), Empire of Humanity: A History of Humanitarianism, NY: Cornell University Press.
• Bayer, R.; Keyman, E. F. (2012), “Turkey: an emerging hub of globalization and internationalist humanitarian actor?” Globalizations, C.9, S.1: 73-90.
• BBC (2022), “Ukraine war: “World Bank warns of 'human catastrophe' food crisis”, https://www.bbc.com/news/business-61171529, (Erişim: 25.07.2023).
• BBC (2022), “Erdoğan: Ukrayna'nın yeniden imarı için gereken desteği vereceği”, https://www.bbc.com/turkce/articles/cllz7pnvrpdo, (Erişim: 05.09.2023).
• BBC (2022), “Montrö Boğazlar Sözleşmesi: Türkiye'nin hamlesi ne anlama geliyor, Rusya-Ukrayna krizinin seyri değişebilir mi?”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-60571805, (Erişim: 24.08.2023).
• BBC Türkçe (2022), “Tahıl koridoru anlaşması: Beyaz Saray ve AB, İstanbul'daki anlaşmayı 'memnuniyetle' karşıladı”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-62261317, (Erişim: 13.09.2023).
• Black Sea Grain Initiative Joint Coordination Centre (2023), “ https://www.un.org/en/black-sea-grain-initiative/data”, (Erişim: 19.08.2023).
• BM (2022), “Karadeniz Tahıl Girişimi: Nedir ve neden dünya için önemlidir?”, https://turkiye.un.org/tr/201845-karadeniz-tah%C4%B1l-giri%C5%9Fimi-nedir-ve-neden-d% C3%BCnya-i%C3%A7in-%C3%B6nemlidir, (Erişim: 07.08.2023).
• BM (2023), “Secretary-General's press encounter on the Black Sea Initiative”, https://www.un.org/sg/en/content/sg/press-encounter/2023-07-17/secretary-generals-press-encounte r-the-black-sea-initiative, (Erişim: 10.10.2023).
• Bruening, M. (2011), “Role theory research in international relations: State of the Art and Blind spots”, Role Theory in International Relations: Approaches and Analyses, (Ed. S. Harnisch), Oxford: Routledge.
• Buchanan, A. (2003), “Reforming the International Law of Humanitarian Intervention”, Humanitarian Intervention: Ethical, Legal, and Political Dilemmas, (Ed. J.L. Holzgrefe ve R. O. Keohane), New York: Cambridge University Press.
• Cox, M. (2019), “Nationalism, Nations and the Crisis of World Order”, International Relations, C.33, S.2: 247-266.
• De Lauri, A. (2018), “Humanitarian Diplomacy: A New Research Agenda”, CMI Brief Number 4, Chr. Michelsen Institute.
• Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (2023), https://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/, (Erişim: 21.08.2023).
• Donelli, F. (2017), “Features, Aims and Limits of Turkey’s Humanitarian Diplomacy”. Central European Journal of International and Security Studies, C.11, S.3: 59-83.
• DW (2022), “Putin: Türkiye doğal gaz arzında ana rota haline gelebilir”, https://www.dw.com/tr/putinden-avrupaya-do%C4%9Fal-gaz-%C3%B6nerisi-t%C3%BCrkiye-merkez-ols un/a-63417307, (Erişim: 27.09.2023).
• Egeland, J. (2013), “Humanitarian Diplomacy. The Oxford Handbook of Modern Diplomacy”, (Ed. A. F. Cooper, J. Heine, ve R. Thakur), Online Publication https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199588862.001.0001, (Erişim: 15.08.2023).
• Euronews (2022), “Tahıl koridorunun açılmasına dünyadan olumlu tepkiler geldi”, https://tr.euronews.com/2022/11/02/tahil-koridorunun-acilmasina-dunyadan-olumlu-tepkiler-geldi, (Erişim: 30.09.2023).
• Euronews, (2022), “Ukrayna: Karadeniz’de gemi ambarlarında bekleyen 1,25 milyon ton tahıl bozulabilir”, https://tr.euronews.com/2022/04/15/ukrayna-karadeniz-de-gemi-ambarlar-nda-bekleyen-1-25-milyon-ton-tah-l-bozulabilir, (Erişim: 01.08.2023).
• European Council (2023), “Infographic-Ukrainian grain exports explained”, https://www.consilium.europa.eu/en/infographics/ukrainian-grain-exports-explained/, (Erişim: 20.08 .2023).
• FAO (2022), “G20: FAO urges Finance Ministers and Central Bank Governors to support the Food Import Financing Facility,” https://www.fao.org/newsroom/detail/surging-food-prices-fao-calls-for-import-financing-facility-for-poorer-nations-at-g20-meeting/en, (Erişim: 02.08.2023).
• FAOSTAD (2022), ”Crops and livestock products”, https://www.fao.org/faostat/en/#data/TCL, (Erişim: 01.09.2023).
• GHA(2011), ”Global Humanitarian Assistance Report 2011,” www.globalhumanitarianassistance.org/wpcontent/uploads/2011/07/gha-report-2011.pdf, (Erişim: 17. 08.2023).
• Gilley, B. (2015) ,“Turkey, Middle Powers, and the New Humanitarianism”, Perceptions, C.20, S.1: 37-58.
• Glauber, J.; Laborde, D. (2022), “IFPRI Blog: Issue Post The Russia-Ukraine grain agreement: What is at stake?” https://www.ifpri.org/blog/russia-ukraine-grain-agreement-what-stake, (Erişim:16.08.2023).
• Guo, X. (2020), “Turkey’s International Humanitarian Assistance during the AKP Era: Key Actors, Concepts and Motivations”, Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, C.14, S.1: 121-140.
• IFRC (2009), ”HumanitarianDiplomacyPolicy”,https://www.ifrc.org/document/humanitariandiplomacy-policy, (Erişim: 05.08.2023).
• Ikenberry, G. J. (2018), “The end of liberal international order?”, International Affairs, C.94, S.1: 7-23.
• İletişim Başkanlığı (2022). Türkiye’nin Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması‘nın uzatılmasındaki rolüne övgüler yağdı”, https://www.iletisim.gov.tr/turkce, (Erişim: 10.10.2023).
• Jeong, HW. (2002), “Peacebuilding: Conceptual and Policy Issues. Approaches to Peacebuilding”, Global Issues Series, (Ed. HW. Jeong), London: Palgrave Macmillan.
• Karacaoğlu, E. (1994), “Uluslararası İnsani Hukuk ve Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Hareketi”, TODAİE İnsan Hakları Yıllığı, C.16, S.1: 51-73.
• Karavaytsev, A. (2022), “IGC work to assess grains/oilseeds storage availability in Ukraine–July 2022”, https://knowledge4policy.ec.europa.eu/publication/igc-work-assess-grainsoilseeds-storage-availability-ukraine-%E2%80%93-july-2022_en, (Erişim: 01.08.2023).
• Kınık, K.; Aslan, H. K. (2020), “İnsani Diplomasi”, Dönüşen Diplomasi ve Türkiye: Aktörler, Alanlar, Araçlar, (Ed. A.R.Usul ve İ. Yaylacı), İstanbul: Küre Yayınları.
• Lamb, C. (2008), “Humanitarian Diplomacy”, http://www.ifrc.info/en/newsand-media/opinions-andositions/speeches/2008/humanitarian-diplomacy, (Erişim: 20.07.2023).
• Langan, M. (2017), “Virtuous power Turkey in sub-Saharan Africa: The “Neo-Ottoman” challenge to the European Union”, Third World Quarterly, C.38, S.6: 1399–1414.
• Lederach, J. P. (1997), Building Peace – Sustainable Reconciliation in Divided Societies. Washington D.C.: US Institute of Peace Press.
• Milliyet (2023), “Bakan Çavuşoğlu G20 zirvesi kapsamında mevkidaşlarıyla görüştü”, https://www.milliyet.com.tr/dunya/bakan-cavusoglu-g20-zirvesi-kapsaminda-mevkidaslariyla-gorustu-6911005, (Erişim: 10.10.2023).
• Minear, L.; Smıth, H. (2007), “Introduction”, Humanitarian Diplomacy: Practitioners and Their Craft. (Ed. L. Minear ve H. Smith), Tokyo: United Nations University Press.
• Niblett, R (2016), “Liberalism in Retreat”, https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-12-12/liberalism-retreat, (Erişim: 10.09.2023).
• NTV (2023), “Bakan Fidan: Tahıl anlaşmasında Rusya'nın masaya getirilmesi gerektiğine inanıyoruz”, https://www.ntv.com.tr/turkiye/bakan-fidan-tahil-anlasmasinda-rusyanin-masaya-getirilmesi-gerek tigine-inaniyoruz,9iM hEvn56EOtK2LpwTNILw, (Erişim: 11.10.2023).
• OXFAM (2022), “Unprecedented spike in food prices puts Yemenis at risk of extreme hunger”, https://www.oxfam.org/en/press-releases/unprecedented-spike-food-prices-puts-yemenis-risk-extre me-hunger, (Erişim: 02.09.2023).
• Pfanner, T. (2007), “Principled Humanitarian Action in the East Timor Crisis”, Humanitarian Diplomacy: Practitioners and Their Craft, (Ed. L. Minear ve H. Smith), Tokyo: United Nations University Press.
• Pirinççi, F. (2021), “Antalya Diplomasi Forumu ve Türk dış politikasında yenilikçi atılımlar”, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/antalya-diplomasi-forumu-ve-turk-dis-politikasinda-yenilikci-atili mlar/2280423, (Erişim: 05.09.2023).
• Politico (2023), “Blinken: U.S. is looking to Turkey to pull Russia back to Black Sea grain deal”, https://www.politico.com/news/2023/07/21/blinken-turkey-russia-grain-deal-00107604, (Erişim: 10.10.2023).
• Regnier, P. (2011), “The Emerging Concept of Humanitarian Diplomacy: Identification of A Community of Practice and Prospects for International Recognition”, International Review of the Red Cross, C.93, S.884: 1211-1237.
• Reuters (2023), “Ukraine Black Sea grain deal extended for two months”, https://reuters.com/world/europe/last-ship-leave-ukraine-fate-black-sea-grain-deal-russias-hands-2023-05-17/, (Erişim: 15.10.2023).
• Rousseau, E.; Pende, A.S. (2020), “Humanitarian Diplomacy”, Global Diplomacy: An Introduction to Theory and Practice, (Ed. T. Balzacq, F.Charillon ve F. Ramel), Cham: Palgrave Macmillan.
• Sazak, O.; Woods, E. (2017), “Thinking Outside the Compound: Turkey’s Approach to Peacebuilding in Somalia”, Rising Powers and Peacebuilding Breaking the Mold? (Ed. T.Call ve C. Conigng), New York: Palgrave Macmillian.
• Sucuoğlu, G.; Sazak, O. (2016), “The New Kid on the Block: Turkey’s Shifting Approaches to Peacebuilding”. Rising Powers Quarterly, C.1, S.2: 69-91.
• Şehitoğlu, R.; Eren, E. (2022), “Konferans diplomasisi perspektifinde Antalya Diplomasi Forumu’nun Uluslararası İlişkilerdeki Rolü”, İletişim ve Diplomasi, C.7, S.Kamu Diplomasisi ve Ülke Markalama Özel Sayısı: 185-204.
• Tavel-Harroff, M. (2006), “The Humanitarian Dİplomacy of the International Committee of the Red Cross”, https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/humanitarian-diplomacy-icrc.pdf, (Erişim: 24.07.2023).
• T.C. Dış İşleri Bakanlığı (2016), “Dünya İnsani Zirvesi 23-24 Mayıs 2016 tarihlerinde İstanbul’da düzenlendi”, https://www.mfa.gov.tr/default.tr.mfa, (Erişim: 09.08.2023).
• T.C. Dış İşleri Bakanlığı (2023), “Kırım’ın Yasadışı İlhakının Dokuzuncu Yıldönümü Hk. No: 75, 16 Mart 2023 Tarihli Basın Açıklaması”, https://www.mfa.gov.tr/no_-75_-kirim-in-yasadisi-ilhakinin-dokuzuncu-yildonumu-hk.tr.mfa, (Erişim: 12.04.2024).
• T.C. Millî Savunma Bakanlığı (2022), “Ukrayna Limanlarındaki Tahıl Ürünlerinin Güvenli Sevkiyatını Sağlayan Müşterek Koordinasyon Merkezinde Basın Bilgilendirme Toplantısı Yapıldı”, https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/282022-23535, (Erişim: 11.08.2023).
• T.C. Millî Savunma Bakanlığı (2022), “Millî Savunma Bakanı Hulusi Akar, Rusya Federasyonu Savunma Bakanı Sergey Şoygu ile Telefon Görüşmesi Gerçekleştirdi”, https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/31102022-55133, (Erişim: 12.10.2023).
• T.C. Millî Savunma Bakanlığı (2023), “Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması Uzatıldı”, https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/649b5c71a8704f6f8c559ddeb9087fb6, (Erişim: 10.10.2023).
• T.C. Ticaret Bakanlığı (2023), Rusya Federasyonu Ülke Raporu, https://ticaret.gov.tr/, (Erişim: 11.10.2023).
• The Guardian (2022), “UN warns of ‘looming hunger catastrophe’ due to Russian blockadehttps”, https://www.theguardian.com/world/2022/jul/07/un-hunger-crisis-ukraine-russia-blockade (Erişim: 08. 09.2023).
• The Guardian (2023), “What was the Black Sea grain deal and why did it collapse?”, https://www.theguardian.com/world/2023/jul/20/what-was-the-black-sea-grain-deal-and-why-did-it-collapse, (Erişim: 20.09.2023).
• TİKA (2017), “Turkish Development Assistance Report”, https://www.tika.gov.tr/upload/publication/ Kalkinma2017EngWeb.pdf, (Erişim: 01.09.2023).
• TRT Haber (2022), “Putin: Türkiye’ye tahıl tedarikini Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çabaları nedeniyle engellemeyeceğiz”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/putin-turkiyeye-tahil-tedarikini-cumhurbaskani-erdoganin-cabalari-nedeniyle-engellemeyecegiz-720758.html, (Erişim: 10.10.2023).
• United Nations (2014), “Resolution adopted by the General Assembly (A/RES/68/262), “Territorial integrity of Ukraine”, https://undocs.org/Home/Mobile?FinalSymbol=A%2FRES%2F68%2F262&Lang uage= E&DeviceType=Desktop&LangRequested=False, (Erişim: 28.07.2023).
• Veuthey, M. (2012), “Humanitarian Diplomacy: Saving it When it is Most Needed”, Humanitarian Space and the International Community: 16th Humanitarian Conference. (Ed. A. Vautravers & Y. Fox.), Geneva: Webster University.
• Wehner, L. (2020), “The narration of roles in foreign policy analysis”. Journal of International Relations and Development, C.23, S.2: 359-380.