Susurluk (Balıkesir) Skarn Yatağının Mineralojik Ve Petrografik Özellikleri

Yıl 2009, Cilt: 22 Sayı: 2, 65 - 90, 31.12.2009

Ayşe Orhan Halim Mutlu

Öz

Balıkesir doğusunda yer alan Susurluk skarn yatağı Oligo-Miyosen yaşlı Çataldağ Granitoyidi ile Mesozoyik kristalize kireçtaşı ve mermer dokanağı boyunca gelişmiş tipik bir skarn yatağıdır. Yatak ornatılan yan kayacın bileşimine göre kalsik karakterli olup endo ve ekzoskarn zonları içermektedir. Granitoyidin içerisinde ve kenar zonlarında dar alanlarda gelişen endoskarn zonu plajiyoklaz-piroksen minerallerinden oluşmaktadır. Ekzoskarn zonu ise granat-piroksen-vezüvyanit-vollastonit şeklinde genel bir zonlanma sunmaktadır. Ekzoskarn zonundaki granat ve piroksenler Grs23.38-91.16And2.94-73.61Prs0-11.9 ve Diy19.82-96.19Hed2.72-79.14Joh0-6.52 bileşimlerine sahiptir. Bölgedeki skarn oluşumu, granat ve piroksenlerin bileşimlerine göre tipik bir oksitlenmiş W skarn özelliği sunmaktadır. Skarn zonları dünyadaki diğer oksitlenmiş W skarnlar gibi vollastonitçe zengin ancak Cu hariç diğer metallerce fakir oluşumlar ile karakteristiktir. Bölgedeki W ve Cu cevherleri granitoyidin farklı kristallenme evrelerinde gelişmiştir. Susurluk skarn yatağında, granitoyidin sığ derinliklere doğru yükselerek devam eden kristalizasyonu retrograd evre ürünlerinin (epidot, amfibol, biyotit vs.) gelişmemesine neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Susurluk skarn yatağı, endo ve ekzoskarn, granat, piroksen

Mineralogic And Petrographic Propertıes Of The Susurluk (Balıkesir) Skarn Deposit

Öz

The Susurluk skarn deposit located at the east of Balıkesir region is a typical skarn deposit

that is formed along the contact between Oligo-Miocene Çataldağ Granitoid and Mesozoic crystallized

limestone and marble. The deposit wall rock has a calcic character and contains both endo and exoskarn

zones. The endoskarn zone that develops in narrow areas within the granitoid and its margins consists of

plagioclase-pyroxene minerals. The exoskarn zone shows a general zonation consisting of garnetpyroxene-

vesuvianite-wollastonite minerals. Compositions of garnet and pyroxene in the exoskarn zone

are Grs23.38-91.16And2.94-73.61Prs0-11.9 and Diy19.82-96.19Hed2.72-79.14Joh0-6.52, respectively. These compositions

yield that skarn formation in the region is of a typical W skarn. Like others oxidized W skarns in the

world, Susurluk skarns are wollastonite-rich but poor in most of metals except for Cu. W and Cu ores

were developed during different crystallization stages of granitoid. Due to continuous rising and

crystallization of the pluton, products of retrograde stage (e.g. epidote, hornblende, biotite) are absent.

Anahtar Kelimeler

Susurluk skarn deposit, endo and exoskarn, garnet, pyroxene.

Kaynakça

• [1] M.T. Einaudi, L.D. Meinert and R.J. Newberry, “Skarn Deposits”, Economic Geology, 75, pp. 317-391, 1981.
• [2] M.T. Einaudi and D.M. Burt, , A “Special Issue Devoted to Skarn Deposits, Introduction- Terminology, Classification and Compositionof Skarn Deposits”, Economic Geology, 77, 4, pp. 745-754, 1982.
• [3] L.D. Meinert, “Skarn and skarn deposits”, Geoscience Canada, 19, pp. 145-162, 1992.
• [4] L.D. Meinert, “Application of Skarn Deposit Zonation Models to Mineral Exploration”, Exploration Mining Geol, 6, pp. 185-208, 1997.
• [5] L.D. Meinert, G.M. Diple and S. Nicolescu, “World Skarn Deposits”, Society of Economic Geologist, Inc. Economic Geology 100th Anniversary Volume, pp. 299-336. 2005.
• [6] C.L. Ciobanu and N.J. Cook, “Skarn texture and a case study: the Ocna de Fier-Dognecea orefield, Banat, Romania”, Ore Geology Reviews, 24, pp. 315-370, 2004.
• [7] A. Sağıroğlu, “Akdağmadeni (Yozgat) cevherleşmelerinde görülen değişik skarn oluşuklarının özellikleri ve irdelenmesi”, Türkiye Jeoloji Bülteni, 27(1), ss. 69-81, 1984.
• [8] S. Öngen, “Metasomatik gelişmede yeni bir problem: endoskarn çeşitliliği”, İstanbul Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 13, 12, ss. 63-75, 2000.
• [9] A. Çalık ve S. Öngen, “Keban Skarn Oluşumu, KD Elazığ Bölgesi” İstanbul Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 13, 12, ss. 1-14, 2000.
• [10] İ. Kuşcu, G. Gençalioğlu Kuşcu ve M.C. Göncüoğlu, “Karamadazı Demir Yatağının Skarn Zonlanması ve Mineralojisi”, Türkiye Jeoloji Bülteni, 44, 3, ss. 1-14, 2001.
• [11] İ. Kuşcu, E. Yılmazer ve E. Demirela, “Sivas-Divriği Bölgesi Skarn Tipi Demir Oksit Yataklarına Fe-oksit-Cu-Au (Olympic Dam tipi) Perspektifinden Yeni Bir Bakış”, Türkiye Jeoloji Bülteni, 45, 2, ss. 33-47, 2002.
• [12] S. Saraç ve A. Van, “Çarşamba (Ordu) ve Dereli (Giresun) Yörelerindeki Skarn Yataklarının Karşılaştırmalı Kimyasal ve Mineralojik Özellikleri: Doğu Pondit Kuzey Zonu (KD Türkiye)”, Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 29 (2), ss. 27-44, 2005.
• [13] A. Erdağ, “Balıkesir-Çataldağ Granodiyoritinin (Güney Alanı) Jeoloji ve Petrolojisi”, Doktora Tezi, İÜ, (yayımlanmamış), ss. 94, 1976.
• [14] F. Arık, “Serçeören-Örenli-Kansız (Kepsut-Balıkesir) yöresi vollastonit ve talk yatakları”, Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (yayımlanmamış), ss. 107, 1995.
• [15] H. Erdinç, “Kepsut-Serçeören Köyü (Balıkesir) Çevresinde Yer Alan Vollastonit Zuhurlarının Ön Etüdü”, MTA Rap. No: 6458, ss. 11, 1978.
• [16] A. Çakır ve H. Genç, “Balıkesir-Susurluk-Yaylaçayır Köyü, Bursa-Mustafakemalpaşa İlçesi Paşalar Köyü-Bıçkıdere-Farafat Alanındaki Vollastonit Maden Etüd Raporu”, MTA Rap. No: 7299, ss. 11, 1983.
• [17] E. Ergül, Z. Öztürk, F. Akçaören ve M.Z. Gözler, “Balıkesir İli Marmara Denizi Arasının Jeolojisi” MTA Raporu Derleme No: 6760, ss. 57, 1980.
• [18] E. Ergül, Z. Gözler ve F. Akçaören, “1:100 000 Ölçekli Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi, Balıkesir-F6 Paftası”, MTA Genel Müdürlüğü, ss. 11, 1986.
• [19] S. Akyüz, “Manyas-Susurluk-Kepsut (Balıkesir) Civarının jeolojisi”, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, (yayımlanmamış), ss. 239, 1995.
• [20] T. Ercan, E. Ergül, F. Akçaören, A. Çetin, S. Granit ve J. Asutay, “Balıkesir-Bandırma Arasının Jeolojisi, Tersiyer Volkanizmasının Petrolojisi ve Bölgesel Yayılımı”, MTA Dergisi, 110, ss. 113-130, 1990.
• [21] D. Boztuğ, Y. Harlavan, İ. Jonckheere Can, R. Sarı, “Geochemistry and K-Ar cooling ages of the Ilıca, Çataldağ (Balıkesir) and Kozak (Izmir) granitoids, west Anatolia, Turkey”, Geological Journal, 44, 1, ss. 79-103, 2009.
• [22] A. Orhan, “Susurluk Skarn Yataklarının Mineralojik ve Jeokimyasal Özellikleri (Balıkesir- Batı Anadolu)”, ESOGU Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, (yayımlanmamış), ss. 258, 2008.
• [23] G.T.R. Droop, “A general equation for estimating Fe+3 concentrations in ferromagnesian silicates and oksides from microprobe analyses, using stoichiometric criteria”, Mineralogical Magazines, 51, pp. 431-435, 1987.
• [24] C.W. Burnham, “Contact metamorphism of magnesian limestones at Crestmore, California”, Geol. Soc. Am. Bull., 70, pp. 879-920. 1959.
• [25] B. Jamtveit, “Oscillatory zonation patterns in hydrothermal grossular-andradite garnet: Nonlinear dynamics in regions of immiscibility”, American Mineralogist, 76, pp. 1319- 1327, 1991.
• [26] B.W.D. Yardley, C.A. Rochelle, A.C. Barnicoat, G.E. Lloyd, “Oscillatory zoning in metamorphic minerals: in indicator of infiltration metasomatism”, Mineralogical Magazine, 55, pp. 357-365, 1991.
• [27] K.Ochiai, M. Tagiri and H. Tanaka, “Behavior of the rare earth elements during the skarn formation at the Kamaishi mine, Japan”, Resource Geology, 43, pp. 291-30, 1993.
• [28] B. Jamtveit and R.L. Hervig, “Constraints on transport and kinetics in hydrothermal systems from zoned garnet”, Science, 263, pp. 505-508, 1994.
• [29] S. Nicollescu, D.H. Cornell, U. Sodervall, and H. Odelius, “Secondary in mass spectrometry analysis of rare earth elements in grandite garnet and other skarn related silicates”, European Journal of Mineralogy, 10, pp. 251-259, 1998.
• [30] T. Nakona, T. Yoshino, H. Shimazaki and M. Shimizu, “Pyroxene Composition as an Indicator in the Classification of Skarn Deposits”, Economic Geology, 89, pp. 1567-1580, 1994.
• [31] R.J. Newberry, “The formation of subcalcic garnet in scheelite-bearing skarns”, Canadian Mineralogist”, 21, pp. 529-544, 1983.