A Descriptive Study: The Qualitative Transformation of Citizenship and Citizenship Education

Yıl 2012, Cilt: 13 Sayı: 1, 105 - 118, 01.03.2012

Nilgün Dağ

Öz

Due to weakened sense of belonging to nation-state that has resulted from the process of globalization, national dimension of citizenship has been debated over the years and its content has begun to change beyond national identity and sense of belonging. The content of citizenship consists of different elements such as role, identity, and the demand of right. These changes have led us to consider citizenship as an issue of geopolitics in a policy framework. This study indicates that citizenship does not only consist of the official citizenship, the shape of citizenship and legal status. It provides an opposing viewpoint regarding removing the concept of “nation” that is characterized in an epistemic and normative form. Moreover, the study that incorporated the concept of citizenship with a sense of belonging of national examined the elements of citizenship. Then, the components which should be involved for everyone in citizenship education were discussed.  

Anahtar Kelimeler

Identify, citizenship, citizenship education

Vatandaşlığın Niteliksel Dönüşümü ve Vatandaşlık Eğitimi Üzerine Bir Betimleme Çalışması

Öz

Küreselleşme süreciyle birlikte ulus devlete olan aidiyet duygusunun zayıflamasıyla, vatandaşlığın ‘ulusal’ boyutu tartışılır hâle gelmiş olup kapsamı ulusal kimliğin ve aidiyetliğin ötesinde rol, kimlik, hak talebi gibi farklı kavramlar ışığında dönüştürülmeye başlanmıştır. Bu dönüşüm, doğal bir evrim sürecine işaret etmekten ziyade ‘jeopolitiğin konusu olarak vatandaşlık’ şeklinde nitelenebilecek politik bir sürece tekabül etmektedir. Bu çalışma, vatandaşlığın salt resmi, şekli ve hukuki statüden ibaret olmadığını ortaya koyarken vatandaşlık kavramında epistemik ve normatif konumda bulunan ‘vatan’ ifadesinin terk edilmesi hususunda muhalif bir bakış açısı sunmaktadır. Vatandaşlığın ulusal aidiyetliğe yapışık bir kavram şeklinde ele alındığı bu makalede, ilk etapta vatandaşlığı oluşturan değerler/unsurlar mercek altına alınmakta; ardından, vatandaşlık eğitimi perspektifi içinde herkes için hedef olması gereken öğeler ele alınmaktadır

Anahtar Kelimeler

Kimlik, vatandaşlık, vatandaşlık eğitimi

Kaynakça

• Brubaker, R. (2009). Fransa’da ve Almanya’da Vatandaşlık ve Ulus Ruhu. Ankara: Dost Kitapevi.
• Caymaz, B. (2008). Türkiye’de Vatandaşlık Resmî İdeoloji ve Yansımaları. 2. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çiçekli, B. (2007). Yabancılar ve yabancı olmayanlar: Almanya’da ve Türkiye’de hukuki statü. Göç ve Entegrasyon: Almanya ve Türkiye’de Azınlık-Çoğunluk İlişkileri (s. 189-210). Ankara: Konrad Adenauer Stiftung Vakfı Yayınları.
• Dauenhauer, B.P. (2001). Kırılgan Bir Dünyada Yurttaşlık (Çev: A. Özdil & F. Kaynak). Adana: Çuku- rova Üniversitesi Basımevi.
• Delanty, G. (1997). Models of Citizenship: Defining European Identity and Citizenship. Citizenship Studies, Vol: 1, No: 3, 285-303.
• Durgun, Ş. (2010). Cumhuriyetçi ve Liberal Anlayış Çerçevesinde Türkiye’de Vatandaşlık Sorunsalı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 1, 65-92.
• Falk, R. (2005). Yırtıcı Küreselleşme Bir Eleştiri. 4. Baskı, İstanbul: Küre Yayınları.
• Göğer, E. (1995). Çifte vatandaşlık. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 44, Sayı:1, 127- 181.
• Gök, F. (2003). Ders Kitaplarında İnsan Hakları: Tarama Sonuçları (Edt. B. Çotuksöken, A. Erzan, O. Silier). Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Ders Kitapları (s. 158-171). İstanbul: Tarih Vakfı Ya- yınları.
• Gülalp, H. (2007). Vatandaşlık ve Etnik Çatışma Ulus Devletin Sorgulanması (Hz. H. Gülalp). Milliye- te Karşı Vatandaşlık (s. 11-34), 2. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.
• Gündoğdu, Y. (2004). Avrupa Birliği Yurttaşlığı Avrupa Kimliği Sorununa Çözüm Oluşturabilir mi?. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt: 3, No: 2, 11-26.
• Hammar, T. (1990). Democracy and the Nation-State. Avebury, Aldershot.
• Hangül, Ö. (2009). İngiltere’de Şartlı Vatandaşlık Dönemi. ATAUM [Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları http://ataum.ankara.edu.tr/ebulten/eylul.pdf ve Uygulama Merkezi], Yıl: 1, Sayı: 11, 1-28,
• Heater, D. (1990). Citizenship: The Civic Ideal in World History, Politics and Education. London: Longman.
• İçduygu, A. (2009). Küreselleşme, Avrupalılaşma ve Türkiye’de Vatandaşlık (Der. E.F. Keyman & A. İçduygu). Türkiye’de Uluslararası Göç ve Vatandaşlık Tartışması: Birey Düzeyinde Analiz (s. 227-255), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• İçduygu, A., Keyman, E. F. (1998). Globalleşme, Anayasallık ve Türkiye’de Vatandaşlık Tartışması. Doğu-Batı Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5, 157-170.
• Joppke, C. (2007). Transformation of Citizenship: Status, Rights, Identify. Citizenship Studies, Vol: 11, No: 1, 37-48.
• Kadıoğlu, A. (2008). Vatandaşlığın Dönüşümü Üyelikten Haklara (Hz. A. Kadıoğlu). Vatandaşlığın Ulustan Arındırılması: Türkiye örneği (s. 31-54), İstanbul: Metis Yayınları.
• Kastoryano, R. (2007). Vatandaşlık ve Etnik Çatışma Ulus Devletin Sorgulanması (Hz. H. Gülalp). Alman Birliğini Yeniden Tanımlamak: Milliyetten Vatandaşlığa (s. 35-58), 2. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.
• Kaya, A. (2005). Türkiye’de Çoğunluk ve Azınlık Politikaları (Der. A. Kaya & T. Tarhanlı). Avrupa Birliği Bütünleşme Sürecinde Yurttaşlık, Çokkültürcülük ve Azınlık Tartışmaları: Birarada Yaşa- manın Siyaseti (s. 5-26). İstanbul: TESEV.
• Keyman, E.F. (2008). Vatandaşlığın Dönüşümü Üyelikten Haklara (Hz. Ayşe Kadıoğlu). Türkiye’de Çokkültürlü Anayasal Vatandaşlık ve Demokratikleşme (s. 218-244), İstanbul: Metis Yayınları.
• Kılıçbay, M.A. (2007). Kimlikler Okyanusu. Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 2, 161-165.
• Kymlicka, W. (1998). Çokkültürlü Yurttaşlık Azınlık Haklarının Liberal Teorisi. İstanbul: Ayrıntı Yayın- ları.
• Leca, J. (1998). Uluslar ve Milliyetçilikler. Neden söz ediyoruz? (s. 11-19), İstanbul: Metis Yayınları.
• Lister, R. (2007). Inclusive Citizenship: Realizing the Potential. Citizenship Studies, Vol: 11, No: 1, 49-61.
• Mann, M. (1987). Ruling Class Strategies And Citizenship. Sociology, 21 (3), 339-354.
• Marshall, T.H. (1973). Class, Citizenship And Social Development (2nd Edition), Connecticut: Greenwood Press.
• Marshall, T. H. & Bottomore, T. (2006). Yurttaşlık ve Toplumsal Sınıflar (Çev. A. Kaya). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nomer, E. (1989). Vatandaşlık Hukuku. İstanbul: Fil Kitapevi.
• Osborne, K. (2000). Education For Citizenship. Teaching Today For Tomorrow, 14, 2-16, available at: http://www.7oaks.org/Resources/TeachingToday/Documents/Issue_14_2000.pdf
• Özkazanç, A. (2009). Toplumsal Vatandaşlık ve Neo-Liberalizm Sorunu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64-1, 247-274.
• Pike, M. A. (2007). The State And Citizenship Education İn England: A Curriculum For Subjects Or Citizens?. Journal of Curriculum Studies, 39 (4), 471-489.
• Polat, E. G. (2011). Osmanlıdan Günümüze Vatandaşlık Anlayışı. Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 69, Sayı: 3, 127-157.
• Sanders, B. (2010). Öküzün A’sı (Çev. Ş. Tahir). 2. Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Selçuk, Z. (2005). MEB Müfredat Geliştirme Süreci. http://www.meb.gov.tr/ttkb/programlar.html (Erişim tarihi: 20.05.2006).
• Siim, B. & Squires, J. (2007). Contesting Citizenship: Comparative Analyses. Critical Review of In- ternational Social and Political Philosophy, Vol: 10, No: 4, 403-416.
• Urry, J. (1999). Globalization and Citizenship. Journal of World-Systems Research, Vol: 2, 311-324.
• Üstel, F. (2011). “Makbul Vatandaş”ın Peşinde II. Meşrutiyet’ten Bugüne Vatandaşlık Eğitimi. 5. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yeğen, M. (2005). Yurttaşlığın Diyalektiği, Yurttaşlığın Trajedisi. Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 38, Sayı: 1, 69-87.