THE EXAMINATION OF TURKEY AND EUROPEAN UNION RELATIONSHIP THROUGH ORGANIZATIONAL STRUCTURE: DIRECTORATE FOR THE EUROPEAN UNION AFFAIRS

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 2, 525 - 544, 30.12.2020

Bora Tarhan Erhan Ezici

Öz

Turkey-European Union (EU) relations began in the 1960s. This relationship has continued to increase, especially with Turkey’s application for full membership in 1987. These relations have been maintained with some institutions established within the Turkish public administration. Important changes were made in these institutions during the process. Respectively, Secretariat General fort he European Union Affairs was transformed into teh Ministry of European Union Affairs, and then the Directorate for the European Union Affairs was established under the Ministry of Foreign Affairs instead of this ministry. In this study, institutions carrying out Turkey-EU relations were examined in chronological order. This institutional review was based on the progress reports published by the EU. In this context, Turkey-EU relations were discussed in the framework of the concept of sovereignty. Thus, the reasons for making changes in the institutions responsible for conducting relations with the EU were tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

European Union, Sovereignty, Directorate for the European Union Affairs

Türkiye - Avrupa Birliği İlişkisinin Teşkilat Yapısı Üzerinden İncelenmesi: Avrupa Birliği Başkanlığı

Öz

Türkiye-Avrupa Birliği (AB) ilişkileri 1960’lı yıllarda başlamıştır. Bu ilişkiler özellikle 1987 yılında Türkiye’nin tam üyelik başvurusu ile artarak devam etmiştir. Bu ilişkiler, Türk kamu yönetimi yapısı içinde oluşturulan bazı kurumlar ile sürdürülmüştür. Bu kurumlarda ise süreç içinde önemli değişiklikler yapılmıştır. Sırasıyla Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, Avrupa Birliği Bakanlığı’na dönüştürülmüş, sonrasında ise bu bakanlık yerine Dışişleri Bakanlığına bağlı olarak Avrupa Birliği Başkanlığı kurulmuştur. Bu çalışmada Türkiye-AB ilişkilerini yürüten kurumlar kronolojik olarak incelenmiştir. Bu kurumsal inceleme, AB tarafından yayınlanan ilerleme raporları üzerinden yapılmıştır. Bu kapsamda Türkiye-AB ilişkileri, egemenlik kavramı çerçevesinde de ele alınmıştır. Böylece AB ile ilişkilerin yürütülmesinden sorumlu kurumlarda değişiklik yapılmasının nedenleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Egemenlik, Avrupa Birliği Başkanlığı

Kaynakça

• Ağaoğulları, Mehmet Ali (ed.), (2015). Sokrates’ten jakobenlere Batı’da siyasal düşünceler, İletişim Yayınları, 6.Baskı, İstanbul.
• Avrupa Birliği Bakanlığı, (2014). “AB Bakanlığı stratejik planı 2013-2017”, http://www.abgs.gov.tr/files/strateji/AB-Bakanligi-Stratejik-Plani2013-2017.pdf, 11.05.2014.
• Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, “2009-2013 Stratejik Plan”, https://www.ab.gov.tr/files/rapor_enson.pdf, 27.04.2020.
• Denk, Erdem, (2018). “Egemenliğin yeniden ölçeklendirilmesi girişimi olarak AB”, Hukuki, siyasi ve iktisadi yönleriyle Avrupa bütünleşmesinde son gelişmeler ve Türkiye-AB ilişkileri içinde 49-59 ss., ATAUM 30.Yıl Armağanı, der. S.Baykal, S. Akgül Açıkmeşe, B. Akçay, Ç. Erhan, Ankara.
• Dışişleri Bakanlığı, (2000). “Türkiye’nin katılım yönünde ilerlemesi üzerine Komisyon’un 2000 düzenli raporu”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2000.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2001). “Türkiye’nin Avrupa Birliğine katılım sürecine ilişkin 2001 yılı ilerleme raporu”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2001.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2002). “Türkiye’nin Avrupa Birliğine katılım sürecine ilişkin 2002 yılı ilerleme raporu”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2002.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2004). “Türkiye’nin katılım yönünde ilerlemesi hakkında 2004 yılı düzenli raporu” (Gayrı Resmi Tercüme), https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2004.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2005). “Türkiye 2005 ilerleme raporu”, (Gayrı Resmi Tercüme), https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2005.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2006). “Türkiye 2006 ilerleme raporu”, (Gayrı Resmi Tercüme), https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2006.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2007). “Türkiye 2007 ilerleme raporu”, (Gayrı Resmi Tercüme), https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2007.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2008). “Türkiye 2008 ilerleme raporu”, (Gayrı Resmi Tercüme), https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2008.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2009). “Türkiye 2009 ilerleme raporu”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2009.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2010). “Türkiye 2010 ilerleme raporu”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2010.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2011). “Türkiye 2011 ilerleme raporu”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/2011_ilerleme_raporu_tr.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2014). “Türkiye 2014 Yılı ilerleme raporu”, https://www.ab.gov.tr/files/ilerlemeRaporlariTR/2014_ilerleme_raporu_tr.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2015). “Türkiye 2015 Yılı ilerleme raporu”, https://www.ab.gov.tr/files/5%20Ekim/2015_ilerleme_raporu_tr.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2016). “2016 Türkiye raporu”, https://www.ab.gov.tr/files/pub/2016_ilerleme_raporu_tr.pdf, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, (2020b). “Türkiye-AB ilişkilerinin tarihçesi”, https://ab.gov.tr/111.html, 23.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, AB Başkanlığı (2019a). “Avrupa Birliği Bakanlığı (Mülga) 2018 yılı idare faaliyet raporu”, https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/sgb/AB%20BAKANLI%C4%9EI%20(m%C3%BClga)%202018%20y%C4%B1l%C4%B1%20idare%20%20faaliyet%20raporu.pdf, 27.04.2020.
• Dışişleri Bakanlığı, AB Başkanlığı (2019b). “2019-2023 stratejik planı”, https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/sgb/2019-2023%20%20AB%20Ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20Stratejik%20Plan%C4%B1%2030.10.2019.pdf, 27.04.2020. Dışişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği Başkanlığı, (2020a). “Türkiye Avrupa Birliği ilişkilerinde önemli tarihler 1959-2019”, https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/kpb/kronoloji-trkce-ocak2020.pdf, 22.04.2020.
• Duguit, Léon, (2011). “Egemenlik ve özgülük” Devlet kuramı içinde 379-400 ss., Cemal Bâli Akal (der.), Dost Kitabevi Yayınları, 3.Baskı, Ankara.
• Erhan, Ç. ve Arat, T. (2008). “1960-1980 AET’yle ilişkiler”, (Ed.) B. Oran, Türk dış politikası, Kurtuluş Savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar, Cilt I, 13. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Gözler, K. (2018). Anayasa Hukuku Dersleri, 22. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Gözler, Kemal, (2011). Anayasa hukukunun genel teorisi, Cilt 1, Ekin Yayınları, Bursa.
• Gözler, Kemal (2016). Devletin genel teorisi, bir genel kamu hukuku ders kitabı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Yedinci Baskı, Bursa.
• Gözler, K. (2017). Elveda Anayasa, 3. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa. Günuğur, Haluk, (2018). “Avrupa Birliği hukukunun uluslarüstü (supranasyonel) niteliği”, Hukuki, siyasi ve iktisadi yönleriyle Avrupa bütünleşmesinde son gelişmeler ve Türkiye-AB ilişkileri içinde 105-126 ss., ATAUM 30.Yıl Armağanı, der. S.Baykal, S. Akgül Açıkmeşe, B. Akçay, Ç. Erhan, Ankara.
• Heywood, Andrew, (2011). Siyaset, Adres Yayınları, 4.Baskı, Ankara.
• İnceoğlu, Sibel, (2005). “Türkiye: AB’nin yetkileri karşısında nasıl bir egemenlik anlayışı”, Anayasa Yargısı Dergisi, https://ayam.anayasa.gov.tr/media/4613/sibel.pdf, Erişim:27.10.2020.
• Kapani, Münci, (2003). Politika bilimine giriş, Bilgi Yayınevi, 15.Basım, Ankara.
• Keohane, Robert O., (2003). “Sovereignity in international society”, The global transformations reader, an introduction to the globalization debate içinde 147-161 ss., 2.Edition, ed. David Held and Anthony McGrew, Polity Press.
• Kongar, Emre. (2005). 21. yüzyılda Türkiye, 2000’li yıllarda Türkiye’nin toplumsal yapısı, Remzi Kitabevi, 36.Basım, İstanbul.
• Mairet, Gérard, (2011). “Padovalı Marsilius’tan Louis XIV’e laik devletin doğuşu”, Devlet kuramı içinde s. 215-242, Cemal Bâli Akal (der.), Dost Kitabevi Yayınları, 3.baskı.
• Neziroğlu, İ ve Yılmaz, Tuncer, (haz.)(2013). Hükümetler, programları ve genel kurul görüşmeleri, Cilt:10, TBMM Basımevi.
• Oder, B. E., (1997). “Topluluk hukukunun temel doktrinleri ve topluluk hukukunun uygulanması” içinde Avrupa Birliği hukuku, s.99-141, Tekinalp G.; Tekinalp Ü. vd., Beta Basım Yayın Dağıtım, 1.Bası, İstanbul.
• Ortaylı, İlber, (2014). Avrupa ve biz, Türkiye İş Bankası Yayınları, 10.Basım, İstanbul.
• Özbudun, E. (2018). Türk anayasa hukuku. 18. Basım, Yetkin yayınevi, Ankara.
• Özman, M. Aydoğan, (1964). “Devletlerin egemenliği ve milletlerarası teşekküller”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21(1-4): 53-121.
• Poggi, Gianfranco, (2016). Devlet, doğası, gelişimi ve geleceği, çev. Aysun Babacan, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 5.Baskı, İstanbul.
• Resmi Gazete, (1994). “Devlet Planlama Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”, Sayı: 21970 Mükerrer, 24.06.1994.
• Resmi Gazete, (2000). “ 4587 Sayılı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun”, Sayı: 24099, 04.07.2000.
• Resmi Gazete, (2009). “5916 Sayılı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun””, Sayı: 27283, 09.07.2009.
• Resmi Gazete, (2011). “Avrupa Birliği Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”, Sayı: 27958 Mükerrer, 08.06.2011.
• Resmi Gazete, (2018a). “Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”, Sayı:30473, 3.Mükerrer, 9.07.2018.
• Resmi Gazete, (2018b). “Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası:4)”, Sayı: 30479, 15.07.2018.
• Saylam, A. ve Öktem, M. K. (2015). “Türk kamu yönetiminde hizmet bakanlığı modeliyle yeniden yapılanma: Retrospektif bir yaklaşım mı?”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, Cilt:5, Sayı:1, s.1-20.
• Saylam, A. ve Ömürgönülşen, U. (2013). “Avrupa Birliği Genel Sekreterliği’nden Avrupa Birliği Bakanlığı’na: Türk kamu yönetiminde yeni bir bakanlık teşkilatlanması”, Akdeniz İİBF Dergisi, Cilt:13, Sayı:25, s.178-196.
• Sezen, S., Bozkurt, Ö. ve Ergun, T. (ed), (1998). Kamu yönetimi sözlüğü, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara.
• Sönmezoğlu, Faruk, (2005). Uluslararası politika ve dış politika analizi, Filiz Kitabevi, 4.Baskı, İstanbul.
• T.C. Başbakanlık, Dpt Müsteşarlığı, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1968-1972, http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/%C4%B0kinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1968-1972%E2%80%8B.pdf, 23.04.2020.
• Teziç, Erdoğan (1997). Anayasa hukuku, Beta Yayınları, İstanbul.
• Tilly, Charles, (1975). “Reflections on the history of European state-making”, The formation of national states in western Europe içinde 3-83 ss., eds. Charles Tilly, Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
• Weber, Max, (2005). Bürokrasi ve otorite, çev.H.Bahadır Akın, Adres Yayınları, Ankara.