Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

MECMA'Ü'L-LETĀYİF’TEKİ TASVİRÎ FİİL YAPILARI

Yıl 2021, , 60 - 74, 31.10.2021
https://doi.org/10.52817/oguztad.989189

Öz

Mecma‛ü’l-Letāyif, Eski Anadolu Türkçesi dönemine tarihlendirilen 123 varaklık bir
yazma eserdir. Müellifinin adı yazma içinde kendi ağzından naklettiği üzere Sirâc bin
Abdullâh’tır. 42 Kon 2829 arşiv numarası ile Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesinde
muhafaza edilmektedir. Eser, beş ana bâb üzerine düzenlenmiş olup eser boyunca dinî, tarihî,
sosyal ve beşerî birbirinden farklı pek çok anlatıdan bahsedilmektedir. Çalışmada, eserde yer alan
birleşik fiil yapılarından fiil + ulaç eki + fiil dizilimli tasvirî fiil yapıları, bir başka deyişle düzenli
birleşik fiiller veya betimlemeli fiiller irdelenmeye çalışılmıştır. Eserde hem gündelik hayata dair
latifelere yer verilmesi hem de sık sık İslam tarihi içinde yer alan anekdotlara atıfta bulunulması
sebebiyle anlatımı güçlendirmek, sözü güzelleştirmek amacıyla müellifin bu yapıları kullandığı
düşünülmektedir. Söz konusu kategorideki yardımcı fiillerin yeterlik, tezlik, süreklilik, yaklaşma,
uzaklaşma gibi anlamsal misyonlar üstlenerek esas fiili tasvir ettiği bilinmektedir. Yardımcı fiil
kendi anlamından uzaklaşarak ya da bir parça sıyrılarak bu işi gerçekleştirir. Çalışmaya konu
edilen metinde de 36 adet tasvirî fiil tespit edilmiştir. Bunlar, anlam ve işlev bütünlüğü esasıyla
irdelenmiş; yeterlik, tezlik ve süreklilik kategorilerinde örneklenmiştir.

Kaynakça

  • AYDENİZ, Süleyman (1995). Türkiye Türkçesinde Tasvirî (Descriptive) Fiiller ve Fonksiyonları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon.
  • BANGUOĞLU, Tahsin (2000). Türkçenin Grameri (6. b.). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • BİLGEGİL, M. Kaya (2009). Türkçe Dilbilgisi (3. b.). Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
  • BOZ, Erdoğan (2013). Türkiye Türkçesi Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi (2. b.). Ankara: Gazi Kitabevi.
  • BOZKURT, Fuat (2004). Türkiye Türkçesi Türkçe Öğretiminde Yeni Bir Yöntem (3. b.). İstanbul: Kapı Yayınları.
  • DEMİRCİ, Ü. Özgür (2016). Eski Türkçede Fiiller (1. b.). İstanbul: Umuttepe Yayınları.
  • ERCİLASUN, A. Bican (2014). Kutadgu Bilig Grameri-Fiil (2. b.). Ankara: Akçağ Yayınları.
  • ERDEM, M. Dursun & Ümit Özgür Demirci (2019). Köktürkçe (1. b.). Ankara: Pruva Yayınları.
  • ERGİN, Muharrem (2009). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
  • EROL, Hülya Arslan (2014). Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri (2. b.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GENCAN, T. Nejat (2001). Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yayınevi.
  • GÜLENSOY, Tuncer (2000). Türkçe El Kitabı (1. b.). Ankara: Akçağ Yayınları.
  • İNCE, Gamze Kargı & Özgül Özbek (2019, Şubat). Eski Anadolu Türkçesinde Kal- Fiilinin İşlevleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (ASOS JOURNAL)(88), 418-444.
  • KARAAĞAÇ, Günay (2012). Türkçenin Dil Bilgisi (1. b.). Ankara: Akçağ Yayınları.
  • KARAHAN, Leyla (2014). Türkçede Söz Dizimi (20. b.). Ankara: Akçağ Yayınları.
  • KORKMAZ, Zeynep (2009). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi (3. b.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • KORKMAZ, Zeynep (2010). Gramer Terimleri Sözlüğü (4. b.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • SEÇKİN, Kuban (2020). Eski Türkçe Metinlerinden Örneklerle Mental Fiil Teorisi. Konya: Palet Yayınları.
  • ŞAHİN, Hatice (2021). Türk Dili Üzerine Yazılar (1. b.). Ankara: Akçağ Yayınları.
  • ŞİRİN, Hatice (2016). Eski Türk Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi (1. b.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Tarama Sözlüğü III, XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü, E-İ (2009). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Tarama Sözlüğü VI, XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü, U-Z (2009). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Tarama Sözlüğü VII, XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü, Ekler (2009). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • TOKYÜREK, Hacer (2005). Eski Türkçede (VIII. yy.- XII. yy. ) Yardımcı Fiiller. Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
  • Türk Dil Kurumu, <https://sozluk.gov.tr>, (E.T. 24.08.2021).
Toplam 25 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Dilbilim
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Gülşah Gödek 0000-0003-2614-411X

Yayımlanma Tarihi 31 Ekim 2021
Gönderilme Tarihi 31 Ağustos 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021

Kaynak Göster

APA Gödek, G. (2021). MECMA’Ü’L-LETĀYİF’TEKİ TASVİRÎ FİİL YAPILARI. Oğuz Türkçesi Araştırmaları Dergisi, 3(1), 60-74. https://doi.org/10.52817/oguztad.989189

Creative Commons Lisansı


OĞUZTAD'ın içeriği Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.    E-ISSN 2667-5250