BİST imalat işletmelerindeki varlıkların gerçeğe uygun değer ile raporlanması düzeyine ilişkin bir araştırma

Yıl 2022, , 879 - 897, 25.10.2022

Zeynep Türk , Zahide Yener

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1087807

Öz

Günümüzde finansal raporlamada kullanılan maliyet yöntemi, yerini hızla piyasa bazlı bir ölçüm olan gerçeğe uygun değer yöntemine bırakmaya başlamıştır. Bu nedenle son yıllarda finansal bilgi kullanıcıları, işletme yöneticileri, yatırımcılar vb. birçok kişi ve kurumlar için finansal raporlamada varlık ya da borçların gerçeğe uygun değerle gösterilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada içerik analizi yöntemi kullanılarak Borsa İstanbul’da işlem gören imalat sektöründeki 164 işletmenin 2013-2017 yılları arasında finansal durum tablolarında yer alan Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar, Finansal Yatırımlar, Türev Araçlar, Maddi Duran Varlıklar, Finansal Kiralama İşlemleri, İştirak ve İş Ortaklıkları, Maddi Olmayan Duran Varlıklar, Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller ve Canlı Varlıklar için gerçeğe uygun değer yönteminin kullanılma düzeyleri tespit edilmiştir. Yapılan içerik analizi sonucunda, gerçeğe uygun değerin en fazla kullanıldığı ilk dört varlık sırasıyla; türev araçlar, yatırım amaçlı gayrimenkuller, canlı varlıklar ve finansal yatırımlar olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

BİST, Gerçeğe Uygun Değer, TFRS 13, Kullanım Düzeyi

Assets in BIST manufacturing enterprises level of reporting with fair value a related research

Öz

Today, the cost method used in financial reporting has started to replace to the fair value method(FVA), which is a market-based measurement. Therefore, financial information users, business managers, investors, etc. for many individuals and institutions, it is of great importance to present assets or liabilities at fair value in financial reporting.Researches on fair value in our country have generally been found to be on the effect of FVA on financial statements. In recent years, it has been observed that studies on the level of use of fair value over a certain asset and the factors that affect the use of fair value. In this study, using the content analysis method, the levels of using the FVA in some of the assets (Fixed Assets Held for Sale, Financial Investments, Derivative Instruments, Tangible Fixed Assets, Financial Leasing Transactions, Affiliates and Business Partnerships, Intangible Assets, Investment Properties and Biological Assets) in the financial statements of 164 companies in the manufacturing sector traded in Borsa Istanbul between the years 2013-2017 were revealed. As a result, the first four assets in which the fair value is used the most were determined as derivative instruments, investment properties, biological assets and financial investments respectively.

Anahtar Kelimeler

BİST, Fair Value, TFRS 13, Level of Use

Kaynakça

• Akbaba, A. N. B. (2015). Canlı Varlıkların Değerlemesi, Muhasebeleştirilmesi ve Raporlanması: Borsa İstanbul'da (BIST) Kayıtlı Tarım, Orman ve Balıkçılık Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerde Analiz, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), s. 82-106.
• Akpınar, A., (2021). Maddi Duran Varlıklarda ve Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerde Muhasebeleştirme ve Değerleme-BIST 100 Endeksindeki Firmaların Yeniden Değerlemeye İlişkin Uygulamaları, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, İlkbahar 2021, Y. 13, S. 24, s. 354-374.
• Arsoy, P. A. (2012). “Muhasebe Standartlarında Ölçüm Süreci ve Ölçüm Esasları”, Bursa Bilanço Dergisi, Sayı.140, Mayıs – Haziran, s.5-21, http://www.bilancodergisi.com/dergi/?sayi=140, (son erişim tarihi: 25.12.2019).
• Busso, D. (2014). “Does IFRS 13 Improve the Disclosure of the Fair Value Measurement? An Empirical Analysis of the Real Estate Sector in Europe”. GSTF Journal on Business Review (GBR) Vol:3, No:4.
• Cebeci, Y. (2019). “Finansal Raporlamada TFRS 13 Gerçeğe Uygun Değer Ölçümü Standardının Uygulanması ve Borsa İstanbul’da İşlem Gören Şirketlerde Gerçeğe Uygun Değer Hiyerarşisinin Kullanımı Üzerine Bir Araştırma”, Doktora Tezi, s.153, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çetinkaya, N. (2017). “Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerin Değerlemesinde Gerçeğe Uygun Değer Tespiti ve Türkiye’deki Uygulamaların Değerlendirilmesi”, İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, Yıl:2017, 2(4):69-83.
• Koçyiğit, Ç. S., (2013). İMKB’de İşlem Gören Şirketlerde Finansal Tablo Dipnotlarında Açıklanan Muhasebe Politikalarının TMS 40 (Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Standardı) Açısından Değerlendirilmesi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4), s. 254-272.
• Merdane, F. E. (2019). “TMS/UFRS’ye Göre Maddi Duran Varlıkların Muhasebeleştirilmesi ve Değerleme İşlemleri: BİST’te İşlem Gören İmalat Sanayi Firmaları Üzerine Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, s.102, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Ozbay, D., (2021). “Fair Value Hierarchy in Valuation of Investment Properties: Content Analysis in Borsa Istanbul”. PressAcademia Procedia (PAP), Volume 14, s. 92-96.
• Sarı, H. (2011). “Türkiye Muhasebe Standartları ve Türkiye Finansal Raporlama Standartlarında Varlıkların Dönem sonu İşlemleri”, Yüksek Lisans Tezi, s.3, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Sundgren, S. Mäki J. ve Lopez, A. S. (2013). “Cross-Country Differences in Disclosure Quality: A Study of Fair Value Disclosures by European Real Estate Companies”, Documents de Treball, Universitat Autonoma de Barcelona.
• Taplin, R. Yuan W. ve Brown, A. (2014). “The Use of Fair Value and Historical Cost Accounting for Investment Properties in China”, Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 8(1), 2014, s.101-113.
• Tkachuk, V. N. (2019). “Historical Cost and Fair Value: Advantages, Disadvantages, Application”, Journal of History Culture and Art Research (ISSN: 2147-0626), Vol. 8, No. 1, March, s.178-179.
• Tokay, S. ve H. Deran, A. (2008). “Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları’nda Değerleme Ölçüleri”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 90, s.12-18.
• Türel, A. (2009). “Gerçeğe Uygun Değer ile Raporlama; Ülkemizde Algılanması ve Uygulanması” Doktora Tezi, s.2-3, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• TFRS 5 Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler Standardı, www.kgk.gov.tr, Son Erişim Tarihi: 15.01.2022
• TFRS 9 Finansal Araçlar Standardı, www.kgk.gov.tr, Son Erişim Tarihi: 15.01.2022
• TFRS 13 Gerçeğe Uygun Değer Ölçümü Standardı, www.kgk.gov.tr, Son Erişim Tarihi: 15.01.2022
• TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı, www.kgk.gov.tr, Son Erişim Tarihi: 15.01.2022
• TMS 17 Kiralama İşlemleri Standardı, www.kgk.gov.tr, Son Erişim Tarihi: 15.01.2022
• TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar Standardı, www.kgk.gov.tr, Son Erişim Tarihi: 15.01.2022
• TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Standardı, www.kgk.gov.tr, Son Erişim Tarihi: 15.01.2022
• TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Standardı, www.kgk.gov.tr, Son Erişim Tarihi: 15.01.2022
• TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı, www.kgk.gov.tr, Son Erişim Tarihi: 15.01.2022