İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZELERİ KÜTÜPHANESİ’NDE BULUNAN HAMPARSUM MÜZİK YAZISI DEFTERİ ÜZERİNE DEĞERLENDİRME
Öz
Türk
Müziği, yüzyıllar boyunca usta-çırak ilişkisi ve hafızaya dayalı meşk sistemi
ile devamlılığını sürdürmüştür. Ancak icracılar ve besteciler, müziği
hafızalarına kaydetmeyi tercih etseler de, Türk Müziği’nin tarihsel
serüvenine baktığımızda eserlerin aktarımlarını ve unutulmamalarını sağlayan, onları geleceğe taşıyan önemli araçlardan
biri olan müzik yazıları üzerine çalışmalar yapıldığı da ifade edilebilir. Bu
müzik yazılarının içerisinde en yaygın şekilde kullanılanının ise 19. yüzyılda
geliştirilen Hamparsum müzik yazısı olduğu söylenebilir. Hem Türk Müziği
çevrelerinde hem de Ermeni kiliselerinde kullanılmış olan Hamparsum müzik
yazısı aracılığı ile pek çok eser aktarılabilmiştir.
İstanbul
Arkeoloji Müzeleri Kütüphanesi’nde bulunan 1537 no’lu defterde de Hamparsum
müzik yazısı ile 39 adet peşrev, 12 adet saz semaisi ve 1 adet şarkı formunda
eser kayıt altına alınmıştır. Bu defterin tanıtılması ve içeriğinin günümüz
notasına çevrilmesi, eserlerin aktarımı açısından önemli olduğu gibi, yazıldığı
dönemin icra özelliklerini yansıtması ve eserlerin zaman içindeki değişimini
göstermesi açısından da çok büyük bir önem taşımaktadır.
Bu
çalışmada, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Kütüphanesi’nde bulunan ve Hamparsum
müzik yazısı ile yazılmış 1537 no’lu defterin ve içeriğinin değerlendirmesi
yapılmış, defterin aidiyeti hakkında değerlendirmelerde bulunulmuş, defterdeki
müzik yazısı ve müzik yazısının uygulanışı ile ilgili bulgular aktarılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Behar, C. (Yıl). (2016). Aşk olmayınca meşk olmaz (6. baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- İbnülemin, M. K. İ. (1958). Hoş sada son asır Türk musikişinasları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Karamahmutoğlu, G. (2009). Hamparsum Limonciyan ve nota(lama) sistemi. Müzik Ve Bilim Dergisi- Journal Of Music And Science, 6. Yıl seçilmiş makaleler, 73- 90.
- Karamahmutoğlu, G. (1999). İstanbul Atatürk Kitaplığı’ndaki 1637 nolu Hamparsum nota defteri. Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kerovpyan, Aram. (2010). Klasik Osmanlı müziği ve Ermeniler (1. baskı). İstanbul: Ege Yayınları.
- Küreli, Leyla Zeren. (1989). Hampartzum Limonciyan’ın musikimizdeki yeri Ve önemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Özalp, N. (1986). Türk musikisi tarihi (derleme) I. İstanbul: M.B.E. Yayınları.
- Öztuna, Y. (1976). Türk musikisi ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Popescu-Judetz, E. (2007). Türk musıki kültürünün anlamları (1. baskı) (çev. Bülent Aksoy). İstanbul: Pan Yayıncılık.
- Say, A. (2010). Müzik ansiklopedisi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
- Taşdelen, D. (2014). İstanbul Arkeoloji Müzeleri Kütüphanesi’nde bulunan 1537 nolu Hamparsum müzik yazısı defterinin tanıtımı ve içerisindeki eserlerin çeviriyazımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Öz
Turkish
Music has maintained its continuity for centuries with the master-apprentice
relationship and memory based meşk system. Although performers and composers
prefer to record the music in their memory, when we examine the historical path
of Turkish music, it is possible to say that works on notations have been
undertaken as one of the important tools that make them to be remembered and
carried to the future. It can be said that one of the most common used of these
notations was Hamparsum notation which had been developed in 19th century. Many
works could be transferred through the Hamparsum notation, which was used both
in Turkish Music environment and in Armenian churches.
In the
1537 numbered notebook in the Istanbul Archaeological Museums Library, thanks
to Hamparsum notation, 39 peşrev, 12 saz semaisi and 1 şarkı were taken under
record. Transcription of these works has been done by me and evaluations have
been made about the script. The introduction of this notebook and the
conversion of its contents to today's note are of great importance as it
reflects the performance characteristics of the period they were written and
shows the change they were subject to over time as well as carrying them to
future.
In this
study, 1537 numbered book and its contents written in the Hamparsum notations
in Istanbul Archaeological Museums Library were examined, assessment was made
on belonging of the book, findings were stated notation in the book and their application.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Behar, C. (Yıl). (2016). Aşk olmayınca meşk olmaz (6. baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- İbnülemin, M. K. İ. (1958). Hoş sada son asır Türk musikişinasları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Karamahmutoğlu, G. (2009). Hamparsum Limonciyan ve nota(lama) sistemi. Müzik Ve Bilim Dergisi- Journal Of Music And Science, 6. Yıl seçilmiş makaleler, 73- 90.
- Karamahmutoğlu, G. (1999). İstanbul Atatürk Kitaplığı’ndaki 1637 nolu Hamparsum nota defteri. Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kerovpyan, Aram. (2010). Klasik Osmanlı müziği ve Ermeniler (1. baskı). İstanbul: Ege Yayınları.
- Küreli, Leyla Zeren. (1989). Hampartzum Limonciyan’ın musikimizdeki yeri Ve önemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Özalp, N. (1986). Türk musikisi tarihi (derleme) I. İstanbul: M.B.E. Yayınları.
- Öztuna, Y. (1976). Türk musikisi ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Popescu-Judetz, E. (2007). Türk musıki kültürünün anlamları (1. baskı) (çev. Bülent Aksoy). İstanbul: Pan Yayıncılık.
- Say, A. (2010). Müzik ansiklopedisi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
- Taşdelen, D. (2014). İstanbul Arkeoloji Müzeleri Kütüphanesi’nde bulunan 1537 nolu Hamparsum müzik yazısı defterinin tanıtımı ve içerisindeki eserlerin çeviriyazımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 3 Sayı: 3 |