Türkiye’de Kadının Akademideki Yeri: Cam Tavana Bir Bakış

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 185 - 210, 27.12.2023

Sevilay Çubuk Dilek Erol

Öz

Bu çalışmada, cam tavan sendromu perspektifinde Türkiye’de 1984-2022 yıllarında bulundukları kadrolara göre kadın akademisyen sayıları ve bu sayıların erkek akademisyenlere oranlarının tespit edilmesi hedeflenmiştir. Bu temel amaç çerçevesinde öğretim elemanı kapsamındaki tüm kadroların mevcut durumu ortaya konmuştur. Çalışma nitel desende tasarlanmış olup, doküman analizine başvurulmuştur. Veriler, 1984-2022 yılları arasında Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi’nde yer alan öğretim elemanı istatistiklerinden oluşmaktadır. Çalışma sonucunda ülkemizde yıllara göre kadın akademisyen sayılarının arttığı görülse de erkek akademisyenlere oranlarında özellikle doçent ve profesör kadrolarında geride olduğu görülmüştür. Kadının akademide yükselmesinin önündeki engeller incelenerek, pozitif ayrımcılıklar ile süreçte desteklenmesi, idari kadrolara mecburi cinsiyet kotalarının konulması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

kadın akademisyen, öğretim elemanı, cam tavan sendromu, kadın

The Place of Women in Academia in Turkey: A Look at the Glass Ceiling

Öz

This study aims to determine the number of female academics in Turkey in 1984-2022 according to the positions they hold and the ratio of these numbers to male academics in the perspective of glass ceiling syndrome. Within the framework of this main objective, the current situation of all positions within the scope of academic staff was revealed. The study was designed in qualitative design and document analysis was used. The data consist of teaching staff statistics in the Higher Education Information Management System between 1984-2022. As a result of the study, it was observed that although the number of female academics in our country has increased over the years, the ratio of female academics to male academics is behind, especially in associate professor and professor positions. It is suggested that the obstacles to the promotion of women in academia should be examined, positive discrimination should be supported in the process, and compulsory gender quotas should be set for administrative staff.

Anahtar Kelimeler

female academician, female academician, lecturer, woman, glass ceiling syndrome

Kaynakça

• Acar, F. (1991). “Women in academic science careers in turkey”. Women in Science Taken Women or Gender Equality (Ed. By Veronica Stolte-Heiskanen), New York: St Martin’s Press, 147-171.
• Acar, F., (1993). “Women and university education in Turkey”, Higher Education in Europe, 18 (4), 65-77.
• Acar, F. (1996). “Türkiye’de Kadın Akademisyenler: Tarihsel Evrim Ve Bugünkü Durum”. Akademik Yaşamda Kadın (Editör. Dr. Hasan Coşkun), Ankara: Türk-Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi No. 9, 75-102.
• Acar, F. (1998). “Türkiye üniversitelerinde kadın öğretim üyeleri”. 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, İstanbul: Türkiye Iş Bankası ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, 313-321.
• Akdemir, B., & Duman, M. Ç. (2019). Kadın çalışanlarının performansında cam tavan sendromu engeli!. Akademik Değer Çalışmaları Dergisi, 3 (15), 517-526.
• Alkan, A. (2000). “Özel alan-kamusal alan” ayrımının feminist eleştirisi çerçevesinde kentsel mekan. Kültür ve İletişim Dergisi, 71-95.
• Alptekin, D. (2011). Sokaktan akademiye: kadın hareketinin kurumsallaşma süreci. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 33-43. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/ 61803/924467
• Ayrancı, E. ve Gürbüz, T. (2012). “Considering glass ceiling in Turkey: ideas of executives in education sector regarding women in the workplace”. International Journal of Human Resource Studies, 2(4): 126-151.
• Belkıs, Ö., (2016). Anneliğin akademik kariyer gelişimine etkileri üzerine nitel bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5 (4), 250-263.
• Bildirici, M. E., N. & Anafarta, E. Aykaç, (2003). Türkiye üniversitelerinde kadın emek gücü, İktisat İşletme ve Finans, 92-108.
• Cho, J., Lee, T. & Jung, H. (2014). “Glass ceiling in a stratified labor market: Evidence from Korea”. Journal of the Japanese and International Economies, (32): 56-70.
• Comer, D. R. & Stites-Doe, S. (2006). Antecedents and consequences of faculty women’s academic-parental role balancing. Journal of Family and Economic Issues, 27(3), 495-512.
• Dikmen, N. & Maden, D., (2012), Kadın akademisyenlerin görünmeyen emeği üzerine bir araştırma: Ordu Üniversitesi örneği,İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (21), 257-288.
• Dursun, Ç. Öztürk, R. Yamaner, G. Poyraz, B. Becerikli, S. & Memiş, E. (2013). Genovate (Transforming Organisational Culturel for Gender Equality in Reseacrh and Innovation) Çalışma raporu
• Ergöl, Ş., Koç, G., Eroğlu, K., & Taşkın, L. (2012). Türkiye’de kadın araştırma görevlilerinin ev ve iş yaşamlarında karşılaştıkları güçlükler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 43-49.
• Ergün, M., (1978), II. Meşrutiyet Dönemi’nde Eğitim Hareketleri, Doktora Tezi, AÜ Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Ankara.
• Gönen, E., & Hablemitoğlu, Ş. (2004). Akademisyen kadınlar. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları
• Gupta, S. (2018), “Glass Ceiling in 21st Century: Women in Management”. International Journal of Management Studies, 5 (3): 83-93.
• 2007-2008 Öğretim Yılı Öğretim Elemanlarının Akademik Görevlerine Göre Sayıları. Retreived from http://www.osym.gov.tr/ BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFF88F742D0D71125168 BB5005A7961B47