Parion Odeionu’nda Bulunan Artemis/Diana Heykeli

Yıl 2021, Cilt: XXIX Sayı: XXIX, 245 - 268, 31.05.2021

Hasan Kasapoğlu Cevat Başaran

Öz

Parion antik kenti Çanakkale İli, Biga İlçesi, Balıklıçeşme Beldesi’ne bağlı Kemer Köyü
sınırları içerisinde yer almaktadır. Antik kentte 2005 yılından itibaren, Güney-Tavşandere
Nekropolisi, Tiyatro, Agora, Roma Hamamı, Yamaç Hamamı, Oda Mezarlar ve çeşitli sondaj
alanları olmak üzere birçok alanda kazı çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Bu çalışma alanlarından
birisi de Bodrum Burnu Mevkii olarak adlandırılan alanın güney doğusundaki, genel olarak Roma
İmparatorluk Dönemi kamu yapılarının yer aldığı, sığ vadinin batısında, doğal bir yamaç üzerine
oturtulmuş Odeoion’dur. Çalışmaya konu heykel de bu yapının sahne binası güney bölümünde,
yapının orijinal işleviyle kullanımın son bulmasına neden olan MS 4 yüzyıl sonu - MS 5 yüzyıl
başlarındaki yangın tabakası içerisinde bulunmuştur. Ele geçen çok sayıda parçadan, belirgin profil
verenler üzerinden elde edilen verilere göre, sol elinde yayı, sağ eli ile sadak-okluktan ok alırken;
sol ayağı önde ve koşar vaziyette avlanır betimlenen heykel, Avcı Artemis tipini yansıtmaktadır.
Heykelin genel kompozisyonundaki diğer figürler olarak, tanrıçanın sol ayağı yanında tazı ve
geyik-ceylan yer almaktadır. Heykelin önemli bir bölümü eksik olmakla birlikte, kalan parçalar
üzerinde yapının geçirdiği yangın kaynaklı yoğun tahribat izleri açıkça görülmektedir. Çalışmada
ayrıntılı olarak değerlendirilen heykele ait parçalardan, heykelde Klasistik etki açıkça görülmektedir. Bu bağlamda heykelin, tanrıçanın geyik avının betimlendiği kompozisyona uygun figür
işlenişi, kompozisyona dâhil edilen hayvanların eksiksiz verilmesi, elbise ve saç yapısındaki özelikleri ile Geç Klasik Döneme ait bronz orijinale en yakın işlenmiş kopya olduğu düşünülmektedir.
Tanrıçanın düğüm fiyonklu saç yapısının, Belvedere Apollonu’nun saç yapısıyla benzerliği de, bu
iki heykelin orijinallerinin aynı heykeltıraşa ve Geç Klasik Döneme ait olabilecekleri ihtimalini
güçlendirmektedir. Heykelin başı ve saç yapısı üzerinden yapılan sitil kritiği ve Odeion’dan elde
edilen diğer veriler Parion Avcı Artemis heykelinin MS 135-150 aralığına ait olduğunu ortaya
koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Artemis, Diana, Heykel, Klasizm, Odeion, Parion, Roma kopyası, Roma heykeltıraşlığı

Kaynakça

• Alscher 1956 Alscher. L., Griechische Plastik III, Nachklassik und Vorhellenismus, Berlin. Arslan 2012 Arslan, M., “Pseudo-Skylaks: Periplous”, Mediterranean Journal of Humanities II/1, 239-257