Korykos’tan Üç Kaya Mezarı ve Buluntuları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Sayı: XXX, 253 - 288, 05.05.2022

Mevlüt Eliüşük Mehmet Tekocak Yaşar Ünlü

Öz

Dağlık Kilikya Bölgesi’nin önemli kentlerinden birisi olan Korykos’un ismine ilk olarak,
III. Antiokhos’un (MÖ 223-187) Ptolemaiosları Anadolu’nun tamamından çıkarmak amacıyla
(MÖ 197) başlattığı askeri harekâtın ilk zamanlarında Kilikya’da ele geçirdiği kentler arasında
rastlanmaktadır. Bu veri kentin Helenistik Dönem’de iskân gördüğünü işaret etmektedir. Ancak
bu döneme tarihlenen kent merkezindeki tek kalıntı polygonal teknikle örülmüş bir duvardır.
Kentte Hellenistik Dönem’den bu denli çok az kalıntının ulaşmış olması, Roma Dönemi, Geç
Antik Dönem ve Orta Çağ’da kentin yoğun iskân görmesiyle açıklanmaktadır. Korykos kent
merkezi ve çevresinde polygonal taş duvarlı mezarlar, tholos mezarlar, tapınak planlı mezarlar,
tonozlu mezarlar, kaya mezarları, lahitler ve chamosorionlardan oluşan zengin mezar çeşitliliği
görülmektedir. Bu mezar tiplerinden sayıca en fazla olanı ise kaya mezarlarıdır. Bugüne kadar
bu kaya mezarları ile ilgili yapılan çalışmalarda MS 2. yüzyıl öncesine tarihlenen herhangi
bir kaya mezarından söz edilmemektedir. Ancak 2003 yılına gelindiğinde bir karayolu inşası
sırasında tesadüfen rastlanılan ve bu makalenin konusunu oluşturan üç kaya mezarı ve buluntuları
buradaki mezarların daha da erken tarihlerden itibaren var olduğunu ortaya koymuştur. Söz
konusu bu mezarlar kentte çok fazla karşımıza çıkan kaya mezarı geleneğinin bugüne kadar
yapılan çalışmalarda ileri sürüldüğü gibi MS 2. yüzyıla ait olmadığını, geleneğin MÖ 1. yüzyıla
kadar gittiğini somut olarak ortaya koymuştur. Hellenistik Dönem’de Korykos kent merkezinin
dışında kalan alanlarda dağınık vaziyette kırka yakın polygonal taş duvarlı mezar tespit edilirken,
merkezde bu dönemde bir nekropol alanına rastlanmaz. Bu durum bölge üzerine yapılan
araştırmalarda kremasyon gömü geleneğinin varlığı ile açıklanmaktadır. Bu çalışmada ele alınan
II Nolu Mezar’da tespit edilen ve kremasyon amaçlı kullanıldığı düşünülen bir stamnoid pyxis’in
varlığı, Korykos’ta kremasyon gömü geleneğini gösteren oldukça önemli bir buluntu olarak
karşımıza çıkmıştır. Böylece kentteki kaya mezarlarının Geç Hellenistik Dönem’de kremasyon
gömü için kullanıldığı da çok net bir şekilde kanıtlanmış olmaktadır. Ancak Korykos’ta Helenistik
Dönem’de inhumasyon gömü geleneğini ile ilgili net bir bulgu ve bilgi henüz mevcut değildir.
Buna karşın bu mezarlarda ele geçen buluntular, inhumasyon gömünün MS 1. yüzyılda Korykos
kaya mezarlarında uygulandığını göstermesi bakımından son derece önemli bir veri olmuştur. .

Anahtar Kelimeler

Kilikya, Dağlık Kilikya, Korykos, Kaya Mezarı, Kremasyon, Ölü Gömme Geleneği.

Kaynakça

• Akçay 2018 Akçay, T., “Olba’daki Urne Mezar’da Bulunan Ölü Yemeğine Ait Terra Sigillata Seramikleri”, Cedrus 6, 197-219. Alicu 1994 Alicu, A., Small Finds from Ulpia Sarmizegetusa, Bibliotheca Musei Napocensiz-9, Cluj-Napoca. Anderson-Stajanovic 1987 Anderson-Stajanovic, V. R., “The Chronology and Function of Ceramic Unguentaria”, AJA 91, 105-122.