Yoksullukla Mücadele Politikalarında Bir Çözüm Olarak Sosyal Yardımlar: Sosyal Hizmet Odaklı Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 153 - 172, 31.01.2021

Çağla Salduz Sinem Arslankoç

Öz

Toplumu oluşturan tüm bireyleri etkileyen yoksulluk sorunu sosyal hizmet alanında sıklıkla ele alınan toplumsal sorunlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Sadece ülkemizde değil tüm dünyada en çok tartışılan ve çözüm üretilmeye çalışılan yoksulluk; içerik olarak değişmeye başlamakta ve farklı yoksulluk tanımları ortaya çıkmaktadır. Yeni yoksulluk, çalışan yoksulluk gibi ifadeler bunlara örnek olarak gösterilebilmekle birlikte yoksulluk kavramında meydana gelen farklılaşmalar yoksullukla mücadele programlarını da etkilemekte ve bu programlardan biri olan sosyal yardımların da değişmesine neden olmaktadır. Sosyal yardımlar yalnızca yoksulluğun ortadan kaldırılması için değil aynı zamanda muhtaçlık durumunun giderilmesi için de geliştirilmeye başlanmıştır. İşte bu noktada çalışmanın temel amacı yoksulluk ile mücadele politikalarından sosyal hizmetlerin bir aracı olan sosyal yardımların rolüne odaklanmak ve sosyal yardımlara ilişkin görüşlere yer vermektir. Çalışma sosyal yardımların insanların psiko-sosyal anlamda sorunlarını giderdiğini ve boşlukları doldurduğunu savunan görüşlerin yanında sosyal yardımların bireyleri tembelliğe ittiği, bireyleri bağımlı hale getirdiği ve istismara açık olduğunu savunan görüşleri de ele alarak sosyal hizmet anlayışıyla ilişkili olarak temel gelir desteğinin nasıl değerlendirilebileceğine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal hizmet, yoksulluk, sosyal yardım

Kaynakça

• Adaman, F.ve Keyder, Ç. (2005). Türkiye’de büyük kentlerin gecekondu ve çöküntü mahallelerinde yaşanan yoksulluk ve sosyal dışlanma, Avrupa komisyonu, sosyal dışlanma ile mücadelede mahalli topluluk eylem programı 2002-2006 raporu, İnternet Adresi: http://ec.europa.eu/ employment_social/ social_inclusion/docs/2006 /study_turkey_tr.pdf Erişim Tarihi: 12.08.2020.
• Akkaya, Z. (1966). Atatürk, sosyal hizmet ve toplum kalkınması. Sosyal Hizmet Dergisi, 1(3). 20-23.
• Aksu, Ö. A. (1993). Gelir ve Servet Dağılımı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Aktan, C.C. ve Vural, İ.Y. (2002). Yoksulluk: Terminoloji, Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri, Yoksullukla Mücadele Stratejileri. (Ed. Aktan, C.C) HAK-İş Konfederasyonu.
• Alcock, M.M. ve Rowlingson, K. (2011). Sosyal Politika, Kuramlar ve Uygulamalar. Siyasal Kitabevi, s. 399-540.
• Altan, Ö. Z. (2004). Sosyal Politika Dersleri. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Altuğ, F. (2010). Arafta kalmışlık olarak yoksulluk: Latife Tekin’in Minor edebiyatı. Lacivert Öykü ve Şiir Dergisi, 6(33).79-82.
• ASAGM – Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, (2010). Sosyal Yardım Algısı ve Yoksulluk Kültürü: Türkiye’de Kamusal Sosyal Yardım Alanların Yardım Algısı ve Yoksulluk Kültürü Araştırması. Sadık Güneş (Yay. Haz.), ASAGM Yayınları.
• Baird, Mckenze ve Özler. (2018). The effects of cash transfers on adult labor market outcomes. GLM/LIC Synthesis Paper. No:9.
• Battle-Walters, K. (2004). Sheila’s shop: Working-class African American women talk about life, love, race, and hair. Lanham, MD: Rowman & Littlefield.
• Browne, Irene ve Joya Misra. (2003). The ıntersection of gender and race in the labor market. Annual Review of Sociology Vol. 29, 487-513.
• Buğra, A. ve Keyder Ç. (2016). Bir Temel Hak Olarak Vatandaşlık Gelirine Doğru. İstanbul, İletişim Yayınları, 7-17.
• Buğra, A.ve Sınmazdenir, N. T. (2016). Yoksullukla Mücadelede İnsani ve Etkili Bir Yöntem: Nakit Gelir Desteği, İçinde: Bir Temel Hak Olarak Vatandaşlık Gelirine Doğru. İstanbul, İletişim Yayınları, 85-115.
• Can, Y. (2013). Sosyal hizmetler ve yoksulluk. Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 21-22 Şubat 2013,Trakya.
• Cohen, D. (1997). Dünyanın Zenginliği, Ulusların Fakirliği (Çev. Dilek Hattatoğlu, 2000), İstanbul, İletişim Yayınları.
• Çengelci, E. (1985). Türkiye’de sosyal yardımlar: bir model geliştirme denemesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara.
• Daşlı, Y. (2015). Sosyal yardımların sorun alanı: muhtaçlık tespiti. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(39), 135-154.
• Drucker, F. P. (2000). Yeni Gerçekler. (Çev.: Birtane Karanakçı). Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Duyan, V., Sayar, Ö.Ö. ve Özbulut, M. (2008). Sosyal Hizmeti Tanımak ve Anlamak, Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayınları, s. 29.
• Ersöz, H.Y. (2007). Türkiye’de Kurumsal Sosyal Sorumluluk Anlayışının Gelişiminde Meslek ve Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü, İstanbul, İTO Yayınları.
• Friedlander, Walter A. (1965). Sosyal Hizmetin Genel İlkeleri, Sosyal Hizmetlerin Kavram ve Metodları, Ed. Walter A. Friedlander, Çev. Elkin Besin, Ankara, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yay. s. 1-12.
• Güven, S. (2001). Sosyal Politikanın Temelleri, 3. Baskı. Bursa, Ezgi Kitabevi.
• Güzel, B. ve Buz, S. (2019). “Yeşil” yoksulluk, çevresel adalet ve sosyal hizmet. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(3), 1052-1069.
• İkizoğlu, M. (2000). Yoksulluk ve sosyal yardım ilişkisi: Ankara Mamak ilçesinde ampirik bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İncedal, S. (2013). Türkiye’de yoksulluğun boyutları: mücadele politikaları ve müdahale araçları. Aile ve Sosyal Politikalar Uzmanlık Tezi, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, s. 21.
• Karabulut, A. (2011). Türkiye’de sosyal yardım ve sosyal yardımların tek merkezden yürütülebilirliği, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, E. (2009). Yoksullukla mücadelede Avrupa’nın ve Türkiye’nin sosyal yardım modeli. Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, s. 12-13.
• Kesgin, B. (2013). Kamu Sosyal Politikalarında Sosyal Yardım, İstanbul, Açılım Kitap.
• Kılıç, R. ve Çetinkaya Ş. (2012). Türkiye’de yoksullukla mücadelede sosyal yardım stratejileri ve bir model önerisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34),
• İnternet sitesi: http://dergipark.gov.tr/dpusbe/issue/4776/65797, Erişim tarihi: 20.07.2020. Kocaoğlu, A. M. (1998). İnsan hakları çerçevesinde ekonomik ve sosyal hakların vazgeçilmez önemi. Yeni Türkiye İnsan Hakları Özel Sayısı II, S. 22, Temmuz-Ağustos, s. 1065-1074.
• Lundberg, Karl A. (t.y.). Sosyal yardım nedir? (Çev. Ülker Ergun), Sosyal Hizmet Dergisi, 1(2), 6-7.
• Midgley, J. ve Kwong-Leung,T. (2002). Individualism, collectivism and marketization of social security: chile and china compared, The Review of Policy Research, 19(3), 58-84
• Öğülmüş, S. (2011). Sosyal yardım algısı ve yoksulluk kültürü. Aile ve Toplum Dergisi, Temmuz- Ağustos – Eylül, 2011, ss. 83-96.
• Polanyı, Karl. (2000). Büyük Dönüşüm: Çağımızın Sosyal ve Ekonomik Kökenleri. (Çev. Ayşe Buğra), İstanbul, İletişim Yayınları.
• Sargutan, A.E. (2006). Sosyal Politika Bilimi. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Sözer, A. N. (2004). Yerel yönetimlerce yürütülen sosyal hizmetler. İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 1(2), 479-490.
• Şener, Ü. (2010). Yoksullukla mücadelede sosyal güvenlik, sosyal yardım mekanizmaları ve iş gücü politikaları. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), s. 2.
• Şenses, F. (2001). Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk Kavramlar, Nedenler, Politikalar ve Genel Eğilimler. İletişim Yayınları.
• T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (2010). Sosyal Yardım Algısı ve Yoksulluk Kültürü. Ankara.
• Taşçı, F. (2011). Sosyal Politikalarda Can Simidi Sosyal Yardım. Ankara, Nobel.
• Taşçı, F. (2008). Sosyal yardım yapma(ma) üzerine yaklaşımlar. Kamu-İş, 9 (4).
• Truel, R. (2019). Sosyal hizmet nedir. International Federation of Social Workers, 7.1.2019 İnternet Adresi: https://www.ifsw.org/sosyal-hizmet-nedir/ ,Erişim Tarihi: 05.07.2020.
• Tuncay, C. (1986). Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri. İstanbul, Beta.
• Türkcan, R. (2003). Yerel yönetimlerde sosyal yardım hizmetleri. Yayınlanmamış Lisansüstü Uzmanlık Tezi, TODAĐE), Ankara.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2020). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2019-33820, Erişim Tarihi: 04.11.2020.
• Yazgan, T. (1977). Görüşler. İstanbul, Kutsun Yay.
• Yıldırım, Ş., Baydur, H.ve Uçan, G. (2018). Yetişkinlerin sosyal hizmet mesleğini tanıma ve sosyal hizmetler ve sosyal yardımlardan yararlanma durumu: Manisa örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34, s. 309-324.