TÜRKİYE’DE YEREL OMBUDSMANLIĞIN UYGULANABİLİRLİĞİ: İTALYA YEREL OMBUDSMANLIĞI ÜZERİNDEN BİR ANALİZ

Yıl 2018, Sayı: 8, 15 - 38, 30.06.2018

Önder Kutlu , Erhan Örselli Selçuk Kahraman

https://doi.org/10.32002/ombudsmanakademik.443437

Cited By: 2

Öz

Ombudsmanlık kurumu, her ülkenin idari yapılanması,
sosyo-kültürel özellikleri ve ihtiyaçlarına bağlı olarak ulusal, bölgesel veya
yerel olmak üzere farklı şekillerde gelişmiştir. Yerel ombudsmanlık uygulaması,
vatandaşla yerel yönetim birimleri arasında sağlıklı bir köprü kurmanın yanında,
yerel demokrasinin geliştirilmesi, yerel kamusal hizmetlerin etkin ve vatandaş
odaklı sunulması gibi birçok avantaj sağlamaktadır. Ayrıca yerel yönetimlerin
denetiminde de etkili bir araç olarak kullanılabilmektedir. Yerel
ombudsmanlığın kurulmasında ülkenin güçlü bir yerel yönetim geleneğine sahip
olması hızlandırıcı bir faktördür. Bu bağlamda çalışmanın konusu olan İtalya
örneğinde olduğu gibi, yerel ombudsmanlık uygulamalarının başarısı, esasında
yerel yönetimlerin görev, yetki ve sorumluluk bakımından güçlü bir geleneğe
sahip olmasıyla ilişkilendirilmektedir. Türkiye açısından, ulusal ombudsmanlık
uygulamasında yaşanan birtakım eksiklikler yerel ombudsmanlık uygulamalarına
geçişin kolay olmayacağı konusunda ipuçları verse de yerel ombudsmanlığa
geçişin yerel düzeyde önemli kazanımlar sağlayacağı söylenebilir. İtalya’da,
Türkiye’nin aksine, ulusal bir ombudsmanlık kurumu bulunmamaktadır. Buna karşın
bölgesel ve il ombudsmanlıkları gibi yerel ombudsmanlık pratikleri konusunda
oldukça tecrübeli bir ülke konumundadır. İtalya’da, on üç bölge ve iki özerk il
olmak üzere toplam on beş yerel ombudsmanlık mevcuttur. Çalışma kapsamında, bir
taraftan İtalya genel yönetim yapısı içinde bölgesel ve yerel ombudsmanlıkların
rol, statüsü ve müdahil oldukları alanlar ortaya konulmak suretiyle performans
ve uygulanabilirliği ele alınmaya çalışılmıştır. Diğer taraftan Türkiye’de
yalnızca ulusal düzeyde kamu denetçisi olarak varlığını sürdüren ombudsmanlık
kurumunun, mevcut merkezi ve taşra teşkilat yapılanmaları ve dünyadaki bazı
yerel ombudsmanlık uygulamaları da dikkate alınarak, yerel düzeyde
uygulanabilirliği konusundaki muhtemel problemler ile uygulamaya yönelik önerilere
yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ombudsmanlık, Yerel Ombudsmanlık, İtalya, Türkiye

Kaynakça

• ABDİOĞLU, Hasan (2007). “Yönetişim İlkelerinin Uygulanmasında Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumu ve Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye Açısından Önemi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 11, ss. 79-102. ALEMDAROĞLU, Tuncay (2003). “Yerel Yönetimlerde Halk Denetçiliği; Gereksinim ve İşlerlik”, Kamu Yönetimi, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, ss. 84-92. APOSTOLACHE, Mihaela Adina (2014). “The Current Relevance of the Ombudsman Institution at the States Level”, Journal of Law and Administrative Sciences, No: 2, pp. 86-95. ATAY, Ethem Ender (2014). “Hukuk Devleti İlkesi Işığında İdarenin Denetimi ve Kamu Denetçiliği Kurumu”, Ombudsman Akademik Dergisi, Sayı: 1, ss. 1-30. AVŞAR, B. Zakir (2012). Ombudsman: İyi Yönetilen Türkiye İçin Kamu Hakemi, Hayat Yayınları, İstanbul. AYHAN, Sinan, Özge İmamoğlu ve Meltem Bilgehan (2010). Tüketicinin Korunması ve Zararların Tazmin Edilmesi Hususunda Avrupa Birliği ve Üye Ülkelerdeki Sistem, T.C. Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, Ankara. BABÜROĞLU, Oğuz ve Nevra Hatiboğlu (1997). Ombudsman (Kamu Hakemi) Kurumu İncelemesi: Devlette Bir Toplam Kalite Mekanizması Örneği, TÜSİAD Yayınları, İstanbul. BAYKAL, Sanem (2013). Avrupa Birliğinde Ombudsman Kurumu: Siyasi Bütünleşme ve Genişleme Çerçevesinde Bir İnceleme, Siyasal Kitabevi, Ankara. BÜYÜKAVCI, Mustafa (2008). “Ombudsmanlık Kurumu”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 4, ss. 10-13. ÇOBANGİL, Orçun (2016). “Yerel Hizmetlerin Etkinliğinin Sağlanmasında Uzlaşmacı Politikalar: Yerel Yönetimler Ombudsmanı ve Etkinlik Sağlayıcı Teknolojik Boyutlar, Web Düzenlemeleri”, Büyükşehir Yönetimi ve İl Yönetiminin Yeni Yüzü, Editör: Zerrin Toprak Karaman vd., 10. Kamu Yönetimi Sempozyumu (Kaysem-10) Bildiriler Kitabı, 5-7 Mayıs 2016, İzmir, ss. 703-730. DEMİROL, Duygu ve Yüksel Koçak (2013). “Büyükşehir Belediyelerinin Denetim Birimlerinin İşlevsel Açıdan Karşılaştırmalı Analizi”, Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler ve Kentsel Politikalar, Editör: Yakup Bulut vd., Pegem Akademi Yayınları, Ankara, ss. 931-942. DOĞAN, M. Emin (1996). “Belediyelerin Denetimi”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 5, ss. 27-36. EFE, Haydar ve Murat Demirci (2013). “Ombudsmanlık Kavramı ve Türkiye’de Kamu Denetçiliği Kurumundan Beklentiler”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 90, ss. 49-72. ERDİNÇ, Tahsin (2015). Ombudsman ve Türkiye’de Kamu Denetçiliği, Legal Yayıncılık, İstanbul. ERHÜRMAN, Tufan (1998). “Ombudsman”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 3, ss. 87-102. ERYILMAZ, Bilal (1993). “Kamu Bürokrasisinin Denetlenmesinde Yeni Gelişmeler”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 4, ss. 81-106. ESGÜN, İbrahim Uğur (1996). “Ombudsman Kurumunun Türkiye İçin Gerekliliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 45, Sayı: 1, ss. 251-278. FENDOĞLU, Hasan (2010). Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık), SDE Analiz, Ankara. GASPARRINI, Vittorio (2010). “Italy Approves New Law to Abolish Local Ombudsman Institutions”, http://www.theioi.org/ioi-news/current-news/italy-approves-new-law-to-abolish-local-ombudsman-institutions, (Erişim Tarihi: 26.01.2018). GELLHORN, Walter (1966). “The Ombudsman in Denmark”, McGill Law Journal, Volume: 12, No: 1, Montreal, pp. 1-40. GOTTEHRER, Dean M. (1998). Ombudsman Legislative Resource Document, International Ombudsman Institute, Aberta. GÖKÇE, Ali Fuat (2016). “Uygulama Sonuçlarına Göre Yerel Ombudsmanlığın Gerekliliği”, Büyükşehir Yönetimi ve İl Yönetiminin Yeni Yüzü, Editör: Zerrin Toprak Karaman vd., 10. Kamu Yönetimi Sempozyumu (Kaysem-10) Bildiriler Kitabı, 5-7 Mayıs 2016, İzmir, ss. 745-760. HURWITZ, Stephan (1960). “Scandinavian Ombudsman”, Political Science, No: 12, pp. 121-142. KARCI, Şükrü Mert (2016). “Türkiye’de Yerel Yönetim Ombudsmanının Faaliyet Alanı”, Büyükşehir Yönetimi ve İl Yönetiminin Yeni Yüzü, Editör: Zerrin Toprak Karaman vd., 10. Kamu Yönetimi Sempozyumu (Kaysem-10) Bildiriler Kitabı, 5-7 Mayıs 2016, İzmir, ss. 780-816. KAVİLİ-ARAP, Sultan (2015). “40. Yılında İngiltere’de Yerel Yönetim Ombudsmanı”, Ege Akademik Bakış, Cilt: 15, Sayı: 1, ss. 65-80. KDK (Kamu Denetçiliği Kurumu) (2015). 2014 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara. KESTANE, Doğan (2006). “Çağdaş Bir Denetim Organizasyonu Olarak Ombudsmanlık (Kamu Denetçiliği)”, Maliye Dergisi, Sayı:151, ss. 128-142. KIRKHAM, Richard (2005). “A Complainant’s View of the Local Government Ombudsman”, Journal of Social Welfare and Family Law, Volume: 2, No: 3-4, December, pp. 383-394. KOCAOĞLU, Mustafa ve Çiğdem Akman (2015). “Türkiye’de Yerel Yönetimler Ombudsmanlığı Gerekli Midir? Teorik Bir Tartışma”, https://prezi.com/hr4plev_bg0y/turkiyede-yerel-yonetimler-ombudsmanligi-gerekli-midir/, (Erişim Tarihi: 30.01.2018). KOÇAK, Hüseyin (2013). “İtalya’da Yerel Yönetimler”, Dünyada Yerel Yönetimler, Editör: Murat Okçu ve Hüseyin Özgür, Seçkin Yayıncılık, Ankara, ss. 391-414. KUCSKO-STALDMAYER, Gabriele (2009). “The Spread of the Ombudsman Idea in Europe”, Back to Roots: Tracing the Swedish Origin of Ombudsman Institutions, 12 June 2009 Stockholm Conference, pp. 2-14. NALBANT, Atilla (1996). “Bölgesel Devlet Yeni Bir Devlet Biçimi Mi? (II) Uygulama: İtalya ve İspanya Örnekleri”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 3, ss. 17-55. OECD (2013). Better Regulation in Europe: Italy 2012, Revised Edition, June 2013, OECD Publishing. ÖNEN, S. Mustafa (2016). “Kamu Yönetiminin Denetlenmesinde Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkının Kullanılması: Kamu Denetçiliği Kurumu ile İsveç Parlamento Ombudsmanlığı’na Yapılan Şikayetlerin Değerlendirilmesi”, Social Sciences, Cilt: 11, Sayı: 2, ss. 62-84. ÖZGÜZEL, Seyfi (2016). “Hollanda’da Ulusal Ombudsmanlık Kurumu”, Karşılaştırmalı Ombudsman İncelemeleri, Editör: Bekir Parlak ve Kadir Caner Doğan, Seçkin Yayıncılık, Ankara, ss. 53-74. PARLAK, Bekir (2016). “Amerika Birleşik Devletlerinde Ombudsmanlık Kurumu: Yapısal ve İşlevsel Analiz”, Karşılaştırmalı Ombudsman İncelemeleri, Editör: Bekir Parlak ve Kadir Caner Doğan, Seçkin Yayıncılık, Ankara, ss. 161-195. PARLAK, Bekir ve Kadir Caner Doğan (2016). “Ombudsman: Kavram ve Tarihsel Gelişim”, Karşılaştırmalı Ombudsman İncelemeleri, Editör: Bekir Parlak ve Kadir Caner Doğan, Seçkin Yayıncılık, Ankara, ss. 19-24. PAUTI, Monique (2000). “The Ombudsman in France”, Righting Wrongs, The Ombudsman in Six Continents, Editör: Richard Gregory and Douglas P. Giddings, IOS Press, Amsterdam, pp. 175-188. PICKL, Victor J. (1986). “Ombudsman ve Yönetimde Reform”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 4, ss. 37-46. REIF, Linda C. (2011). “Transplantation and Adaptation: The Evolution of the Human Rights Ombudsman”, Boston College Third World Law Journal, Volume: 31, No: 2, pp. 269-310. REMAC, Milan (2013). “Standarts of Ombudsman Assesment: A New Normative Concept?”, Utrecht Law Review, Volume: 9, No: 3, pp. 62-78. SERRANO, Fernando (2007). “The Taxpayer’s Rights and the Role of the Tax Ombudsman: An Analysis from a Spanish and Comparative Law Perpective”, Intertax, Volume: 35, No: 5, pp. 331-340. SEVİNÇ, İsmail (2015). “Kamu Yönetiminin Denetlenmesinde Yeni Bir Yöntem Olarak Ombudsmanlık Kurumunun Uygulanabilirliği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 4, ss. 99-121. SEZEN, Seriye (2001). “Ombudsman: Türkiye İçin Nasıl Bir Çözüm?”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 34, Sayı: 4, ss. 71-96. SODERMAN, Jacob (2004). “How to be a Good Ombudsman”, Conference of European Ombudsmen in Higher Education, 12-13 January, Madrid, ss. 1-9. SÜLER, Gamze Yudum (2010). “Ombudsmanlık Kurumu ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Bütçe Dünyası Dergisi, Cilt. 2, Sayı. 34, ss. 157-167. ŞAHİN, Engin ve Mehmet Şabaplı (2016). “Dünyada ve 2010 Anayasa Değişikliği Sonrası Türkiye’de Genel Özellikleriyle Ombudsmanlık”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 42, ss. 768-778. TAYŞİ, İsmet (1997). “Ombudsman Kurumu ve Ülkemizde Uygulanabilirliği”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 25, ss. 106-123. TOKSÖZ, Fikret vd. (2009). Yerel Yönetim Sistemleri: Türkiye ve Fransa, İspanya, İtalya, Polonya, Çek Cumhuriyeti, TESEV Yayınları, İstanbul. TORTOP, Nuri (1998). “Ombudsman Sistemi ve Çeşitli Ülkelerde Uygulanması”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 1, ss. 2-11. TUNÇ, Ahmet (2016). “Hindistan Ombudsmanı”, Karşılaştırmalı Ombudsman İncelemeleri, Editör: Bekir Parlak ve Kadir Caner Doğan, Seçkin Yayıncılık, Ankara, ss. 137-147. TÜRKER, Muammer (1999). Dünyada Mahalli İdareler, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. ULUĞ, Feyzi (2004). “Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı Işığında Kamu Denetim Sisteminde Yeniden Yapılanma”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 37, Sayı: 2, ss. 97-122. UN (United Nations) (2006). Republic of Italy Administration Country Profile, UN-DESA-DPADM, pp. 1-17. USTAKARA, Fuat (2016). “Ombudsman, Kamu Yönetimi ve Birey: Halkla İlişkiler Odaklı Bir Yaklaşım”, Karşılaştırmalı Ombudsman İncelemeleri, Editör: Bekir Parlak ve Kadir Caner Doğan, Seçkin Yayıncılık, Ankara, ss. 25-31. ÜNAL, Feyzullah (2013). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Denetimi ve Yerel Yönetim Ombudsmanı, Savaş Yayınevi, Ankara. VANDELLI, Luciano (2012). “Local Government in Italy”, Local Government in the Member States of the European Union: A Comparative Legal Perspective, Editör: Angel-Manuel Moreno, National Institute of Public Administration, Madrid, pp. 339-364. YAMAN, Abdulsamet, Cihan Arslan ve Gökbörü Önalp (2016). “Denetim Olgusu Bakımından Yerel Ombudsmanlık”, Büyükşehir Yönetimi ve İl Yönetiminin Yeni Yüzü, Ed.: Zerrin Toprak Karaman vd., 10. Kamu Yönetimi Sempozyumu (Kaysem-10) Bildiriler Kitabı, 5-7 Mayıs 2016, İzmir, ss. 761-779. YILDIRIM, Arzu (2014). “Yerel Yönetim Ombudsmanının Türkiye’de Uygulanabilirliği Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, ss. 197-217. http://normelombardia.consiglio.regione.lombardia.it/normelombardia/Accessibile/main.aspx?view=showdoc&iddoc=lr002010120600018, (Erişim Tarihi: 23.12.2017). http://www.consiglio.regione.toscana.it/difensore/, (Erişim Tarihi: 30.01.2018). http://www.difensoreregionale.lombardia.it/, (Erişim Tarihi: 23.12.2017). http://www.inp.org.pk/ombudsman-mohtasib, (Erişim Tarihi: 29.01.2018). http://www.intoscana.it/site/it/articolo/Il-difensore-civico-della-Toscana/, (Erişim Tarihi: 19.01.2018). http://www.locate-a-ombudsman.com/ItalyOmbudsman.html, (Erişim Tarihi: 30.01.2018). http://www.provincia.fi.it/statuto-e-regolamenti/regolamenti/regolamento-del-difensore-civico/index.html, (Erişim Tarihi: 20.01.2018). http://www.regione.toscana.it/-/popolazione-toscana-nel-2015-ancora-piu-vecchia-e-residenti-in-calo, (Erişim Tarihi: 20.01.2018).