SULTAN II. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ ADLİYE NAZIRLARINDAN HASAN FEHMİ PAŞA’DA ADALET ANLAYIŞI ve DEVLET TEŞKİLATI’NA KATKILARI

Yıl 2019, Sayı: 10, 189 - 206, 30.06.2019

Hüseyin Yürük

Öz

Sultan Abdülaziz ve Sultan II. Abdülhamit dönemlerinde çeşitli  devlet görevleri başta olmak üzere  valilik ve nazırlık görevlerinde bulunan Hasan
Fehmi Paşa, icraatlarıyla dikkat çekmiş mümtaz devlet adamlarından biridir.
Hasan Fehmi Paşa, devlet adamlığı hayatı boyunca bir yandan teorik çalışmalar
yapmış, hukuk dersi kitabı ve gazete makaleleri yazmış, bir yandan üniversitede
dersler vermiş diğer yandan da pratik devlet hayatının içinde sitayişle bahsedilen
önemli icraatlara imza atmıştır.

Bu çalışmada, 
ülkemizin siyaset ve fikir aleminde yeterince tanınmayan Hasan Fehmi
Paşa çeşitli yönleriyle ve dönemin şahitlerinin tanıklıklarıyla tanıtılmaya
çalışılacaktır. Örnek bir devlet adamı olarak tarihi kayıtlarda yer almış Hasan
Fehmi Paşa’nın yakından bilinmesi yeni nesillerin  onun şahsiyetinden ilham almasına vesile
olacak, onun medeni cesaret dolu hür fikirli 
icraaatları yeni dönemlere ışık tutacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hasan Fehmi Paşa, Sultan II. Abdülhamit, Adliye Nazırı, Adalet Anlayışı

Kaynakça

• ÇELİK, Bülent (2005). “Gerçekleşmemiş Bir Yol Hikayesi,19. Yüzyılın Son Çeyreğinde Menderes Nehrinin Ulaşıma Açılma Projesi”, Ankara Üniv.Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Araştırma Dergisi, Cilt:24, Sayı:38, S:113-130.ÇETİN, Emrah (2014). “Tanzimattan II. Meşrutiyete Trabzon Vilayetinde Karayolu Yapım Çalışmaları” Bartın Üniversitesi Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Cilt:1, Sayı:2 S:10-21.ÇETİNSAYA, Gökhan (2016). II. Abdüllhamit’in İç Politikası: Bir Dönemlendirme Denemesi, Osmanlı Araştırmaları, S.353-409.DİNÇER, Celal (1971). Osmanlı Vezirlerinden Hasan Fehmi Paşa'nın Anadolu'nun Bayındırlık İşlerine Dair Hazırladığı Lâyiha” Anadoluca İmalât-ı Umûmiyeye Dair Layiha”nın Kapsadığı Konular ve Günümüzle İlgisi Hakkında Düşünceler / Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.DURSUN, M. Kamil (1994). İzmir Hatıraları, İzmir: Akademi Kitapevi.EFE, Ayla (2005). “Almanya’ya Verilen İkinci Demiryolu İmtiyazı:Hububat Hattı”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Sayı:18 S:95-117.GEDİKLİ, Fethi ( 2012). Osmanlı Hukuku/ Makaleler, İstanbul: Gündoğan Yayınları.GÖKMEN, Ertan (2006). “Aydın Vilayeti’nde Sıbyan Mekteplerinin İptidâi Mekteplere Dönüştürülmesi”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Cilt: 20, Sayı: 20, S:149-173.GÖVSA, İbrahim Alaettin (1946). Türk Meşhurları, İstanbul: Yedigün Neşriyat.KIŞ, Salih (2012). Divan-ı Muhasebat (1862-1908), Doktora Tezi Konya- Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim DalıKÜÇÜK, Cevdet (1997). “Hasan Fehmi Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslâm Ansiklopedisi, Cilt:16, S:322-323. ORHUN, Hayri (1969). Meşhur Valiler, 50 Ünlü Vali, Ankara: Ajans Türk Matbaacılık. TEPEYRAN, Ebubekir Hazim (1998). Hatıralar, İstanbul: Pera Yayınları.TUNALI, Ayten Can (2009). “Fehmi Paşa”, Ankara Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt:XXVIII, Sayı: 46, S:71-87. TUNALI, Ayten Can (2006). “Hasan Fehmi Paşa’nın Aydın Valiliği Döneminde Eğitim-Öğretim’de Düzenlemeler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt:46, Sayı:1, Sayfa 137-151.TURAL, Erkan (2008). “II. Meşrutiyet Dönemi’nde Adliye ve Mezâhip Nezareti’nde Bürokratik Reform” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı:57, S:223-252.UZER, Tahsin (1999). Makedonya Eşkiyalık Tarihi ve Son Osmanlı Yönetimi, Ankara: Tarih Kurumu Yayınları.YAZICI, Nesimi (1999). “Tanzimat Döneminde Ekonomi Basını: ‘Takvim-i Ticaret’”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:39 Sayı:1 S:55-68.