EXAMINATION OF THE EFFECTIVENESS OF THE OMBUDSMAN INSTITUTION THROUGH INSTITUTIONAL DECISIONS

Yıl 2020, Sayı: 13, 15 - 55, 28.01.2021

Abdullah Yılmaz Duru Şahyar Akdemir

Öz

The Ombudsman Institution was established in 2012. It is a public audit mechanism that concludes complaint applications since 2013. The institution carries out the audit task both as a public audit mechanism and as a human rights institution. The Ombudsman Institution solves the problems between citizens and public institutions in a free and friendly manner. Thus, the Institution contributes to the establishment of justice and relieves the burden of the judiciary. Complaint applications submitted to the institution are first subjected to an examination and investigation process. At the end of this examination and research process, one of the decision types such as "refusal decision", "recommendation decision", “amicable settlement decision” and “decisions as to no ground exists for taking decision” is given and then the complaint application is concluded.
In the study, the decisions made by the Ombudsman Institution were taken into account. In this framework, the institution's institutional effectiveness was analyzed in the context of criteria such as sanction power, specialization area, mediation role, establishing justice, and protecting the public.

Anahtar Kelimeler

Public Administration, Ombudsman, Public Audit, Human Rights, Ombudsman Decisions

OMBUDSMANLIK KURUMUNUN ETKİNLİĞİNİN KURUM KARARLARI ÜZERİNDEN İNCELENMESİ

Öz

Ombudsmanlık Kurumu 2012 yılında faaliyete geçmiş ve 2013 yılından bu yana şikâyet başvurularını sonuca bağlayan bir kamusal denetim mekanizmasıdır. Kurum, söz konusu denetlemeyi hem bir kamusal denetleme aracı olarak hem de bir insan hakkı kurumu olarak gerçekleştirmektedir. Ombudsmanlık Kurumu, vatandaş ve kamu kurumları arasındaki sorunları ücretsiz ve dostane bir şekilde çözmektedir. Böylece Kurum, adaletin tesis edilmesine katkı sunmakta ve yargının yükünü hafifletmektedir. Kuruma gelen şikâyet başvuruları inceleme ve araştırma süreci sonunda red kararı, tavsiye kararı, dostane çözüm kararı, karar verilmesine yer olmadığına dair karar gibi karar türlerinden biri verilerek sonuca ulaştırılmaktadır.
Çalışmada Ombudsmanlık Kurumu tarafından verilen kararlar dikkate alınarak; kurumun yaptırım gücü, uzmanlaşma alanı, arabuluculuk rolü, adaleti tesis etme, kamuyu koruma gibi kriterler bağlamında kurumsal etkinliği ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Yönetimi, Ombudsmanlık, Kamusal Denetim, İnsan Hakları, Ombudsman Kararları

Kaynakça

• Ayeni, O. Victor (2014). Ombudsmen as Human Rights Institutions. Journal of Human Rights, Cilt: 13, Sayı: 4, ss. 498-511.
• Alodalı, Fatih Bilal ve Usta, Sefa (2017). Türk Yönetim Geleneğinde Hesap Verebilirlik Mekanizmaları: Divan-ı Mezalim ve Kamu Denetçiliği Kurumu. Strategic Public Management Journal, Cilt: 3, Sayı: 6, ss. 168-184.
• Aktel, Mehmet, Kerman, Uysal, Altan, Yakup, Lamba, Mustafa ve Burhan, Orhan (2013). Türkiye İçin Yeni Bir Denetim Modeli: Kamu Denetçiliği (Ombudsman). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 8, ss. 21-37.
• Babüroğlu, Oğuz ve Hatiboğlu, Nevra (1997). Ombudsman (Kamu Hakemi) İncelemesi: Devlette Bir Toplam Kalite Mekanizması Örneği. İstanbul: Türk Sanayici İşadamları Derneği Yayınları.
• Batalli, Mirlinda (2015). Role of Ombudsman Institution Over the Administration. Academic Journal of Business, Administration, Law and Social Sciences, Cilt: 1, Sayı: 3, ss. 232-241.
• Coşkun, Burak ve Günaydın, Hamza (2015). Ombudsmanlığın Kökeni Meselesi Bağlamında Türk-İslam Devlet Geleneğinde Şikâyet Hakkının Kurumsal Tekamülü. Ombudsman Akademik, Cilt: 2, Sayı: 3, ss. 9-60.
• Diamandouros, P. Nikiforos (2006). The ombudsman institution and the quality of democracy, Lecture by the European Ombudsman, Professor P. Nikiforos Diamandouros, at the Centre for the Study of Political Change, University of Siena, Siena, Italy, 17 October 2006.
• https://www.ombudsman.europa.eu/en/speech/en/348 (12.10.2020). Diaw, Mariteuw Chimere (2007). The Ombudsman story: A case study in public oversight, natural justice and State transformation.
• https://www.researchgate.net/publication/312341186_The_Ombudsman_story_A_case_study_in_public_oversight_natural_justice_and_State_transformation (17.09.2020).
• DPT, 1979, Dördüncü Kalkınma Planı. http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/Dorduncu_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1979-1983.pdf (12.06.2020).
• Efe, Haydar ve Demirci, Murat (2013). Ombudsmanlık Kavramı ve Türkiye’de Kamu Denetçiliği Kurumundan Beklentiler. Sayıştay Dergisi, Sayı: 90, ss. 49-73.
• Eren, Abdurrahman (2011). National Human Rights Institutional Models In Comparative Law And The Case Of Turkey. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 3, ss. 165-198.
• Eryılmaz, Bilal (2016). Kamu Yönetimi. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Frank, Bernard (1970). The Ombudsman and Human Rights. Administrative Law Review, Cilt: 22, Sayı: 3, ss. 467-492.
• Gişi, Selçuk (2014). Ombudsmanlık Kurumu, İsveç ve Fransa Ülke Uygulamaları İle Avrupa Ombudsmanı Üzerine Bir İnceleme. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, Sayı: 2, ss. 1-42.
• Gözübüyük, A. Şeref (2001). Yönetim Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Güner, Hasan (2014). Türkiye’de Kamu Yönetimi ve Kamu Yönetiminin Denetimi. Denetişim, Sayı: 14, ss. 65-72.
• Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, 2013. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/03/20130328M1-1.htm (15.07.2020).
• Karcı, Şükrü Mert (2015). Ombudsman Tavsiye Kararları ve Türk Kamu Yönetiminde Uygulanabilme Sorunu. Ombudsman Akademik, Sayı: 2, ss. 34-58.
• KDK, 2017a, Ombudsman Tanıtım Rehberi. https://www.ombudsman.gov.tr/rehber-sikca-sorulan-sorular/index.html (02.06.2020).
• KDK, 2017b: Kadın Hakları ve Ombudsmanlık Çalıştay Raporu https://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/pdf/kadin-haklari-ve-ombudsmanlik-calistay-raporu.pdf (02.06.2020).
• KDK Yıllık Rapor, 2013-2019 https://www.ombudsman.gov.tr/yillik-rapor/index.html (12.09.2020).
• McMillan, John (2009). The Ombudsman’s Role In Human Rights Protection – An Australian Perspective. https://www.ombudsman.gov.au/__data/assets/pdf_file/0025/34369/2-5-November-2009-The-Ombudsmans-role-in-human-rights-protection-an-Australian-perspective.pdf (11.09.2020).
• OSCE, 1998. Ombudsman and Human Rights Protection Institutions in OSCE Participating States. https://www.osce.org/odihr/16635?download=true (02.05.2020).
• Özer, Mehmet Akif (2015). Türkiye’de Kamu Yönetiminin Denetiminde Yeni Arayışlar: Kamu Denetçiliği Kurumu Örneği. Sayıştay Dergisi, Sayı: 98, ss. 19-41.
• Özer, Mehmet Akif ve Iskandarov, Shokhrukh (2016). Kamu Yönetiminin Denetiminde Ombudsman Uygulaması – Kırgızistan Örneği. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 8, ss. 324-344.
• Pickl, J. Victor (1986). Ombudsman ve Yönetimde Reform. (Çev. T. Ergun). Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 4, ss. 37-46.
• Pinheiro, Paulo Sergio ve Baluarte David Carlos. (2000). The Role of National Human Rights Institutions in State Strategies. Human Development Report 2000 Background Paper. http://hdr.undp.org/sites/default/files/paulo_sergio_pinheiro_.pdf (17.09.2020).
• Satyanand, Anand (1998). The Ombudsman Concept And Human Rights Protection. New Zealand Association of Comparative Law - NZACL Yearbook 4, ss. 19-27.
• https://www.wgtn.ac.nz/law/research/publications/about-nzacl/publications/nzacl-yearbooks/yearbook-4,-1998/Satyanand.pdf (17.09.2020).
• Sözen, Süleyman (2016). Kamu Yönetiminin Denetlenmesi. Kamu Yönetimi (Ed. S.Sözen). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Stuhmcke, Anita (2012). The Evolution of The Classical Ombudsman: A View From The Antipodes. SSRN Electronic Journal, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 83-95.
• Stuhmcke, Anita (2016). Australian Ombudsmen: A Call To Take Care. Federal Law Review, Cilt: 44, Sayı: 3, ss. 531-556.
• T.C. Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü, 2012: B.02.0.KKG.0.10/101-258/2226 https://www2.tbmm.gov.tr/d24/1/1-0626.pdf (02.06.2020).
• T. C. Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı. http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf (02.06.2020).
• Tortop, Nuri (1998). Ombudsman Sistemi ve Çeşitli Ülkelerde Uygulanması. Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 1, ss. 2-11.
• Vangansuren, Ulziibayar (2002). The Institution of the Ombudsman in the Former Communist Countries. https://ifes.org/sites/default/files/08_08_02_manatt_ulzzibayar_vangansuren.pdf (07.06.2020).
• URL1: Türk Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/kadilkudat (02.05.2020).
• URL2: Türk Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/hisbe (02.05.2020).
• URL3:Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 119’uncu Birleşim 13 Haziran 2012 Çarşamba. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d24/c023/tbmm24023119.pdf (18.08.2020).
• URL4: Aile İçi ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Yönelik Alınan Tedbirler Sonuç Vermeye Başladı https://www.icisleri.gov.tr/aile-ici-ve-kadina-yonelik-siddetin-onlenmesine-yonelik-alinan-tedbirler-sonuc-vermeye-basladi (10.09.2020).
• URL5: Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu. https://tkdf.org.tr/ (07.09.2020).
• URL6: Kamu Denetçileri, TBMM Dilekçe ve İnsan Haklarını İnceleme Karma Alt Komisyonunda Sunum Yaptı. https://www.ombudsman.gov.tr/karma-rapor-sunumu.html (12.08.2020).