The Role of Police at Protection of Human Rights In Turkey In the Light of Judgements of Constitutional Court

Yıl 2021, Sayı: 14, 171 - 197, 30.06.2021

Deniz Acaray

Öz

ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA TÜRKİYE’DE İNSAN HAKLARININ KORUNMASINDA POLİSİN ROLÜ

Öz

İnsan haklarının korunmasına yönelik olarak ulusal ve uluslararası hukukta devletlere yüklenen önemli yükümlülükler vardır. Bu yükümlülüklerin en başta gelen sorumlusu yürütme organı olmakla birlikte; polisin, yürütme organının koruma ve ihlal etmeme yükümlülüğünü ifası bakımından çok önemli bir rolü bulunmaktadır. Polisin bu kapsamda üstlendiği görev, kamu düzenin ve iç güvenliğin sağlanmasına çok hayati bir katkı sunarken; görev esnasında meydana gelen hak ihlalleri ve bu ihlallere yönelik tutulan istatistikler, her ülkenin olduğu gibi, Türkiye’nin de insan hakları gelişimine ilişkin uluslararası alandaki görünümünde stratejik değerde bir yer teşkil etmektedir. Bu çalışmada; insan haklarının korunmasında polisin görev ve yetki alanı mevzuat ve uygulama çerçevesinde ele alınmakta ve bu kapsamda Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvurulara ilişkin kararlarında ortaya çıkan insan hakları ihlalleri tablosunda polisin rolünün 2012 yılından bu yana seyri incelenmektedir. Hak ihlallerinin giderilmesinde yargı kararlarının önemli bir itici güç olmasının yanı sıra, İnsan Hakları dersi, polis ve polis amirleri eğitiminde hem göreve hazırlık aşamasında hem de görevde hizmet içi eğitim kapsamında önemli bir yer teşkil ettiğinden, literatüre ve uygulamaya katkı sunmak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları, polis, kamu düzeni, iç güvenlik, hak ihlalleri, bireysel başvuru

Kaynakça

• ACARAY, Deniz, (2020). İnsan Hakları (3.b.). Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• ACARAY, Deniz, “21. Yüzyılda İnsan Hakları Ve Güvenlik”, Farklı Açılımlarla İnsan Hakları Ve Güvenlik, (Özkaya, Ö. Ed.), Adalet Yayınevi. 1. Baskı.
• CANİKLİOĞLU, Meltem DİKMEN, Anayasal Devlette Meşruiyet, Yetkin Yayınları, 2010.
• CİVELEK, J . (2011). “1789 Fransız Bildirisi Ve 1948 Evrensel İnsan Hakları Bildirisi”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni , 9 (1) , 1-9 .
• ÇOLAK, Yılmaz, “Emniyet Teşkilatındaki Demokratik Dönüşüm: Polis Akademisi Örneği”, Liberal Düşünce Dergisi, Yıl: 22, Sayı: 85, Kış 2017, ss. 77-83.
• ERTAŞ, Şeref, Eşya Hukuku, DEU Hukuk Fakültesi Yayınları, 1995.
• GÖNENÇ, Levent, “Siyasi İktidar Kavramı Bağlamında Anayasa Çalışmaları İçin Bir Kavramsal Çerçeve Önerisi”, AÜFD, 2007, Cilt 56.
• GÖZTEPE, Ece, “Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuruya İlişkin İki Buçuk Yıllık İçtihadının Kısa Bir Değerlendirmesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, 2015, Cilt:31, Sayı: 1, 17-33.
• HEYWOOD, Andrew, Siyaset, Adres Yayınları, editör: Buğra KALKAN, Ekim, 2007.
• İNCEOĞLU, Sibel, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa içinde, Hak Ve Özgürlükleri Sınırlama Ve Güvence Rejimi,, Avrupa Konseyi, 1. Baskı, 2013.
• KALABALIK, Halil, İnsan Hakları Hukuku, Seçkin Yayınları, 2. Baskı, 2009.
• KAPANİ, Münci, Kamu Hürriyetleri, Yetkin Yayınları, 7. Baskı, Ankara 1993.
• KUÇURADİ İonna, İnsan Hakları Kavramları Ve Sorunları, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara, 2007.
• METİN, Yüksel, Ölçülülük İlkesi, Seçkin Yayınları, 2002.
• MUMCU, Ahmet & KÜZECİ, Elif, İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri, Turhan Kitabevi, 4.Baskı, 2007.
• ROUSSEAU, J.J., Toplum Sözleşmesi, Çev.Ahmat Şansılay, Anahtar Yayınları, Ekim 2010, I,VI.
• SADIK Khwaja Gulam, Bugünkü İslamda İnsan Hakları, İnsan Haklarının Felsefi Temelleri İçinde, Türkiye Felsefe Kurumu Yayını, 2009.
• SUNAY, Reyhan, Tartışılan Egemenlik, Yetkin Yayınları, 2007.
• ŞİMŞEK Altın Aslı, Genel Kamu Hukukunun Temel Kavramı Olarak Kamu Düzeni, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
• TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, 2. Baskı, 1991.
• ZABUNOĞLU, Yahya, (Bir Hukuk ve Siyasal Bilim Problemi Olarak) Devlet Kudretinin Sınırlandırılması), Ajans-Türk Matbaası, Ankara, 1963.
• AYM, 1976/27 Esas, 1976/51 Karar sayılı, 22.11.1976 tarihli Kararı. AYM, 2006/142 Esas, 2008/148 Karar sayılı, 24.09.20008 tarihli Kararı.
• AYM, 2006/35 Esas, 2007/48 Karar sayılı, 11.04.2007 tarihli kararı.
• AYM, B. No: 2012/990, 10.12.2014 tarihli kararı.
• AYM, B. No: 2017/22700, 28.5.2019 tarihli kararı.
• AYM, B. No: 2015/5365, 3.4.2019 tarihli kararı.
• AYM, B. No: 2016/13964, 28.1.2020 tarihli kararı.
• AYM, B. No: 2017/31774, 14.10.2020 tarihli kararı.
• AYM, B. No: 2018/1562, 15.12.2020 tarihli kararı.
• https://www.anayasa.gov.tr/media/7192/bb_istatistik_2020-min.pdf. Erişim Tarihi: 20.01.2020.
• https://www.pa.edu.tr/ataturk-ve-turk-polisi.html. Erişim Tarihi: 20.01.2020.
• https://www.egm.gov.tr/. Erişim Tarihi: 20.01.2020.
• https://www.jandarma.gov.tr/. Erişim Tarihi: 20.01.2020.
• 1982 Anayasası, 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu, 2559 sayılı Polis Vazife Ve Salȃhiyet Kanunu.