SÜT SIĞIRCILIĞI İŞLETMELERİNDE BAŞARIYI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ: ERZURUM İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2008, Cilt: 23 Sayı: 1, 17 - 24, 27.02.2008

Yavuz Topçu

Öz

Bu çalışmanın amacı, süt sığırcığı işletmelerinde başarıyı etkileyen sosyoekonomik, demografik ve teknik faktörleri analiz etmektir. Bu amaç için Erzurum ilindeki 120 süt sığırcılığı işletmelerinden toplanan birincil veriler, çoklu regresyon modelinde kullanılmıştır. Stepwise tekniği ile seçilen faktörlerin çoklu doğrusal regresyon çözümü için SPSS istatistik programı kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; işgücü miktarının artırılması ve işletmelerin şehir merkezinden uzakta tahsisi, işletme başarısını azaltırken; süt verimliliği, sığır sayısı, ahır kalitesi, rasyondaki kesif yem miktarı ve süt sığırlarının kültür-melezi hayvanlardan seçilmesi işletme başarısını artırmaktadır. Süt sığırcılığı işletmelerinin başarısı üzerinde etkili faktörlerin etkin kullanımı, optimum işletme kapasitesinin seçimi ve işletmelerin merkez noktalara yakın kurulması maliyet minimizasyonu sağlarken, işletmelerin ekonomik etkinliğe ve rekabet edebilir işletme yapılarına ulaştırılmasını mümkün kılabilir.

Anahtar Kelimeler

Dairy farms, Performance factors, Multi-linear regression

SÜT SIĞIRCILIĞI İŞLETMELERİNDE BAŞARIYI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ: ERZURUM İLİ ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışmanın amacı, süt sığırcığı işletmelerinde başarıyı etkileyen sosyoekonomik, demografik ve teknik faktörleri analiz etmektir. Bu amaç için Erzurum ilindeki 120 süt sığırcılığı işletmelerinden toplanan birincil veriler, çoklu regresyon modelinde kullanılmıştır. Stepwise tekniği ile seçilen faktörlerin çoklu doğrusal regresyon çözümü için SPSS istatistik programı kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; işgücü miktarının artırılması ve işletmelerin şehir merkezinden uzakta tahsisi, işletme başarısını azaltırken; süt verimliliği, sığır sayısı, ahır kalitesi, rasyondaki kesif yem miktarı ve süt sığırlarının kültür-melezi hayvanlardan seçilmesi işletme başarısını artırmaktadır. Süt sığırcılığı işletmelerinin başarısı üzerinde etkili faktörlerin etkin kullanımı, optimum işletme kapasitesinin seçimi ve işletmelerin merkez noktalara yakın kurulması maliyet minimizasyonu sağlarken, işletmelerin ekonomik etkinliğe ve rekabet edebilir işletme yapılarına ulaştırılmasını mümkün kılabilir

Anahtar Kelimeler

Süt sığırcılığı işletmeleri, Başarı faktörleri, Çoklu doğrusal regresyon

Kaynakça

• Anonim, 2006. AB ve Türkiye’de tarımda sektörel analizler. TEAE (AERI): 1-12 s.
• Anonymous, 2006. SPSS base 15.0 user’s guide.
• Aral, S. ve Cevger, Y., 2002. AB Ortak Tarım Politikası’na uyum sürecinde Türkiye hayvancılığında alınması gerekli önlemler. Türk-Koop Ekin Derg., 6 (2): 18-33 s.
• Demirbaş, N., 2005. AB’de süt ve süt ürünleri Ortak Piyasa Düzenleri ve Türkiye’nin uyumu açısından değerlendirilmesi. Tarım Ekonomisi Araştırma Enstitüsü (TEAE), Yayın No: 135, Ankara.
• Gujarati, D. N., 2005. Temel ekonometri, Yayıncılık Dağıtım, İstanbul, 540-578 s.
• Günaydın, G., 2006. Türkiye tarım sektörü. Tarım ve Mühendislik, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Yayım Organı, (76-77), 12-28 s.
• Kalaycı, Ş., 2005. SPSS uygulamalı, çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 273-305 s.
• Karagölge, C., 1996. Tarımsal işletmecilik: tarım işletmelerinin analizi ve planlanması. Atatürk Üniv. Yayın: 827, Ziraat Fak. Yayın: 326, Erzurum, 70-83 s.
• Koyubende, N., 2005. İzmir ili ödemiş ilçesinde süt sığırcılığının geliştirilmesi olanakları üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim 46 (1): 8-13s.
• Olgun, A., Artukoğlu, M., 1998. Süt üreticilerinin örgütlenme ve pazarlama durumları ile sorunları üzerine bir araştırma. E.Ü. Araştırma Fonu Proje Raporu, Proje No:1996-ZRF-16, İzmir, 30-63 s.
• Saçlı, Y., 2007. AB’ye uyum sürecinde hayvancılık sektörünün dönüşüm ihtiyacı. DPT İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Yayın No: DPT- 2707, Ankara.
• Topcu, Y., 2002. Erzurum ili sığır besiciliği işletmelerinde et maliyeti ve pazarlama durumu. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniv. Fen Bilimleri Ens., Erzurum.
• Topcu, Y., 2003. Sığır besiciliği işletmelerinde canlı ağırlık artışı üzerinde rasyon etkisinin fonksiyonel analizi (Erzurum ili örneği). Verimlilik Dergisi, MPM Yayınları, (3): 129-143 s.
• Topcu, Y., Dağdemir, V., Yavuz, F., 2003. Besicilik işletmelerinde canlı ağırlık artışı maliyetine etki eden faktörlerin analizi: Erzurum ili örneği. GAP III. Tarım Kongresi, 02-03 Ekim 2003, Şanlıurfa, s: 493-497.
• Topcu, Y., 2004. A Study on the meat cost and marketing margins of cattle fattening farms in Erzurum province. Turk J. Vet. Anim. Sci. 28 (6): 1007-1015 s., TUBİTAK.
• Topcu, Y., 2004a. Erzurum ili sığır besiciliği işletmelerinde girdi kullanımı ve üretim maliyeti üzerine bir araştırma. Ataturk Üniv. Zir. Fak. Derg., 35 (1-2): 65-73 s.
• Topcu, Y. and Demir, N., 2005. Functional analysis of fattening farms: the case of Erzurum province. J. of Applied Sci. 5 (6): 1071-1077 s.
• TÜİK, 2006. İşletme büyüklüğü ve tiplerine göre işletme sayıları. www.tuik.gov.tr (veriler_bilgi)
• TÜİK, 2006a. Bölgesel istatistikler. www.tuik.gov.tr (bölgesel_istatistik)
• Uzmay, A., 2005. AB’de hayvansal ürünlerde uygulanan politikalar ve Türkiye’nin uyumu açısından değerlendirilmesi. Tarım Ekonomisi Araştırma Enstitüsü (TEAE), Yayın No: 134, Ankara.
• Yavuz, F. ve Ayyıldız, T., 1988. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi ziraat işletmelerinde inek sütü maliyeti. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Derg., 313-321 s.
• Yavuz, F., Korkmaz, F., Açıkel, S., 1998. Türkiye süt sığırcılığı sektöründe bölgeler arası yapısal değişmeye verimliliğin etkisi. Verimlilik Derg. MPM Yayınları 1998/1, 137-147 s.
• Yavuz, F., 1999. Türkiye besi ve süt hayvancılığı politikalarının analizi. Türkiye I. Besi ve Süt Hayvancılığı Sempozyumu, 2-3 Aralık 1999, Yıldız, N., Akbulut, Ö., Bircan, H., 2006. İstatistiğe giriş: Menemen-İzmir.
• Yavuz, F., Akbulut, Ö., Keskin, A. 2003. Türkiye sığırcılık sektöründe ıslah ve destekleme politikalarının etkinliği üzerine bir araştırma. Turk J. Vet. Anim. Sci., 27 (2003): 645-650, TÜBİTAK.
• Yavuz, O., 1992. Erzurum merkez ilçede alternatif finansman kaynakları ile sığır besiciliği yapan işletmelerin doğrusal programlama yöntemiyle ekonomik analizi. Tarım Ekon. Derg., 1 (1): 69 s. uygulamalı temel bilgiler. Aktif Yayınevi, 5. Baskı, Erzurum, 135-147 s.