YETİŞTİRME ORTAMI AĞIRLIKLARININ PLEUROTUS MANTAR TÜRLERİNİN VERİM VE KALİTESİ ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2005, Cilt: 20 Sayı: 3, 64 - 71, 20.11.2005

Beyhan Küçükomuzlu Aysun Pekşen

Öz

Bu araştırma yüksek plastik tünelde farklı yetiştirme ortamı ağırlıklarının (1, 2 ve 3 kg) Pleurotus mantar türlerinin (Pleurotus ostreatus, P.sajor-caju, P.sapidus) verim ve kalitesi üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada yetiştirme ortamı olarak saman+%5 kepek+%1 alçı karışımından oluşan kompost formülü kullanılmıştır. Otoklav yöntemi ile sterilize edilen yetiştirme ortamlarının pH, nem, C, N ve C/N oranları belirlenmiştir. Uygulamaların misel gelişim, ilk hasat ve toplam hasat süreleri, verim ve biyolojik etkinlikleri ile elde edilen mantarların ortalama ağırlıkları, şapka uzunluğu ve eni, sap uzunluğu ve çapı, kuru madde ve protein oranları tespit edilmiştir. Verim ve biyolojik etkinlik oranı bakımından ortam ağırlıkları arasında istatistiksel fark bulunmamıştır. Türler arasında en yüksek verim ve biyolojik etkinlik oranı ise P.sajor-caju (sırasıyla 26.35 kg/100 kg kompost ve %93.12) ve P.ostreatus (24.65 kg/100 kg kompost ve %87.10)’dan elde edilmiştir. Araştırmada kullanılan Pleurotus türlerinin kış döneminde ısıtmasız yüksek plastik tünelde yetiştirilebileceği ve P.ostreatus ile P.sajor-caju türlerinin bölge için uygun türler olarak önerilebileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Pleurotus, yetiştirme ortamı ağırlıkları, yüksek plastik tünel, verim

YETİŞTİRME ORTAMI AĞIRLIKLARININ PLEUROTUS MANTAR TÜRLERİNİN VERİM

Öz

Bu araştırma yüksek plastik tünelde farklı yetiştirme ortamı ağırlıklarının (1, 2 ve 3 kg) Pleurotus mantar türlerinin (Pleurotus ostreatus, P.sajor-caju, P.sapidus) verim ve kalitesi üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada yetiştirme ortamı olarak saman+%5 kepek+%1 alçı karışımından oluşan kompost formülü kullanılmıştır. Otoklav yöntemi ile sterilize edilen yetiştirme ortamlarının pH, nem, C, N ve C/N oranları belirlenmiştir. Uygulamaların misel gelişim, ilk hasat ve toplam hasat süreleri, verim ve biyolojik etkinlikleri ile elde edilen mantarların ortalama ağırlıkları, şapka uzunluğu ve eni, sap uzunluğu ve çapı, kuru madde ve protein oranları tespit edilmiştir. Verim ve biyolojik etkinlik oranı bakımından ortam ağırlıkları arasında istatistiksel fark bulunmamıştır. Türler arasında en yüksek verim ve biyolojik etkinlik oranı ise P.sajor-caju (sırasıyla 26.35 kg/100 kg kompost ve %93.12) ve P.ostreatus (24.65 kg/100 kg kompost ve %87.10)’dan elde edilmiştir. Araştırmada kullanılan Pleurotus türlerinin kış döneminde ısıtmasız yüksek plastik tünelde yetiştirilebileceği ve P.ostreatus ile P.sajor-caju türlerinin bölge için uygun türler olarak önerilebileceği sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Pleurotus, yetiştirme ortamı ağırlıkları, yüksek plastik tünel, verim

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y.S., Güler, M., 1991. Doğal ve Kültüre Alınabilir Mantar Türleri II-Kayın Mantarı Yetiştiriciliği, Orman Bakanlığı Orman Gen. Müd. Yayınları, 46 s., Ankara.
• Ağaoğlu, Y.S., İlbay, M.E., Uzun, A., 1992. Değişik talaş + kepek karışımlarının Pleurotus sajor- caju'nun verimi üzerine etkileri. Türkiye IV. Yemeklik Mantar Kongresi, Cilt: 2, 111-119, Yalova.
• Aksu, Ş., 1991. Pleurotus spp. Yetiştiriciliği. Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Kurs Notları, Yalova.
• Battick, C., Bell, M., Hamilton, C., McLaghin, W., 1990. Selection of Pleurotus strains for use in mushroom cultivation in Jamaica. Proceeding of the Annual National Conference on Science and Technology (Part 2): 51-56.
• Colauto, N.B., Da-Eira, A.F., 1995. Effect of substrate containers on Pleurotus sajor-caju (Fr.) Singer production distribution. Energia na Agricultura, 10 (2): 19-28.
• Diwakar, B., Munjal, R.L., Bahukhandi, D., 1989. Cultivation of Pleurotus species on different agricultural residues. Indian Phytopathology, 42 (4): 492-495.
• Doğan, H., Pekşen, A., 2003. Çay atıklarından hazırlanan yetiştirme ortamları ve dezenfeksiyon yöntemlerinin Pleurotus sajor-caju’nun verim ve kalitesine etkisi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 18 (1): 39-48.
• El-Rab, S.M.G., 2000. Studies on different methods of sterilization on production of Pleurotus sajor-caju. Egyptian Journal of Horticulture, 27 (3): 363-372.
• Erkel, İ., Işık, E., 1990. Pleurotus ostreatus ve Pleurotus florida yetiştiriciliğinde değişik yetiştirme ortamlarının verime etkisi. Türkiye IV. Yemeklik Mantar Kongresi, Cilt: 2, 121-126, Yalova.
• Ertan, O.Ö., 1988. Bazı substrat katkı maddelerinin Pleurotus ostreatus üzerine etkileri. Doğa Türk Botanik Dergisi, 12 (3): 234-238.
• Ertan, O.Ö., 1990. NaOH ile önişlem görmüş kültür ortamlarında Pleurotus ostreatus‘un gelişim devreleri ve ürün verimi. Doğa Türk Journal of Botany, 14: 82-90.
• Güler, M., 1988. Kayın Mantarı Yetiştiriciliği. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Orman Gen. Müd. Yayınları, No: 669, Seri No: 16, Ankara.
• Güler, M., Ağaoğlu, S., 1995. Kayın mantarlarının (Pleurotus spp.) örtü altı yetiştiriciliğinde değişik yetiştirme ortamlarının verim ve kalite faktörlerine etkileri. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi (3-6 Ekim 1995), Adana.
• Günay, A., İlbay, M.E., Çelikten, Z., 1992. Pleurotus sajor-caju'nun talaş üzerinde kültürü. I. Orman Ürünleri Endüstrisi Kongresi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, 121-128, Trabzon.
• İlbay, M.E., Günay, A., 1992. Sterilizasyon, talaş ve Pleurotus sajor-caju. I. Ulusal Orman Ürünleri Kongresi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, 229-240, Trabzon.
• İlbay, M.E., Okay, Y., 1996a. Pleurotus sajor-caju yetiştiriciliğinde fındık zurufu kullanım olanakları üzerine bir araştırma. Türkiye V. Yemeklik Mantar Kongresi, 180-187, Yalova.
• İlbay, M.E., Okay, Y., 1996b. The possibilities of using hazelnut shells in Pleurotus sajor-caju (Fr.) Singer production. Turkish Journal of Botany, 20 (3): 285- 289.
• Kacar, B., 1972. Bitki Analizleri. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yayınları 453 (155): 22-59. A.Ü. Basımevi, Ankara.
• Khan, S.M., Kausar, A.G., Ali, M.A., 1981. Yield performance of different strains of oyster mushrooms (Pleurotus spp.) on paddy straw in Pakistan. Mushroom Science XI. Proceeding of the Eleventh International Scientific Congress on the Cultivation of Edible Fungi, 675-678, Australia.
• Koçyiğit, A.E., 1984. Kayın mantarı (Pleurotus ostreatus) türünde misel geliştirme ve primordium oluşturma dönemlerinde uygulanan farklı sıcaklık ve ışık düzeylerinin verim ve kaliteye etkisi üzerinde araştırmalar. Ankara Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi (Basılmamış), Ankara.
• Laborde, J., 1989. Installations pour la culture des Pleurotes. Bulletin de la FNSACC. 42: 65-85.
• Lelley, J., 1974. Studies on the Pleurotus ostreatus effect of the pH value and a fungicide treatment on mycelial development and formation of fruiting body. Champignon, 9 (13): 155.
• Oei, P., 1991. Cultivation on fermented substrate. Manual on Mushroom Cultivation. Tool Publications, Netherlands, pp: 249.
• Oh, S.J., Kong, W.S., Kim, H.K., Fermor, T.R., Griensven, L.J., 2000. Studies on the effect of vinyl covering on Pleurotus spp. cultivation. Science and Cultivation of Edible Fungi. Proceedings of the 15th International Congress on the Science and Cultivation of Edible Fungi, Maastricht, Netherlands (15-19 May, 2000), 949-953.
• Olivier, J., 1990. Les besoins des Pleurotus cultives. Bull. FNSACC. 45: 35-51.
• Pekşen, A., 2001. Fındık zurufundan hazırlanan yetiştirme ortamlarının P. sajor-caju mantarının verimine ve bazı kalite özelliklerine etkisi. Bahçe Dergisi, 30 (1-2): 37-43.
• Pekşen, A., Küçükomuzlu, B., 2004. Yield Potential and Quality of Some Pleurotus Species Grown in Substrates Containing Hazelnut Husk. Pakistan Journal of Biological Sciences, 7 (5): 768-771.
• Ragunathan, R., Gurusamy, R., Palaniswamy, M., Swaminathan, K., 1996. Cultivation of Pleurotus spp. on various agro-residues. Food Chemistry, 55 (2): 139-144.
• Royse, D.J., 1985. Effects of spawn run time and substrate nutrition on yield and size of the shiitake mushroom. Mycologia, 75 (5): 756-762.
• Sivrikaya, H., Peker, H., 1999. Cultivation of Pleurotus florida on forest and agricultural wastes by leaves of tree and wood waste. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23: 585-596.
• Sun, P.J., Yu, J.J., 1989. The cultivation of Pleurotus
• mushrooms on unsterilized substrates in the feeld.
• Mushroom Science. Part II. Proceedings of the
• twelfth international congress on the science and
• cultivation of edible fungi. September 1987,
• Brauncshweig, Germany. International Society for
• Mushroom Science, 219-228.
• Upadyay, R.C., Vijay, B., 1991. Cultivation of Pleurotus species during winter in India. Science and Cultivation of Edible Fungi, Maher (ed.) Balkema, Rotterdam ISBN 9054100214, 533-536.
• Uzun, A., 1996. Karadeniz Bölgesinde Kültür Mantarı (A. bisporus (L.) Sing) Üretiminde Kullanılabilecek Organik Materyallerin Tespiti ile Bunların Mantarın Verim ve Kalitesine Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (Basılmamış), 194 s. Samsun.
• Velezco, C.S., Rodriguez, M., Hernandez M., Villasenor, L., Fausto, S., 1995. Cultivo de Pleurotus sobre rastrojo de Maiz con differentes porcentajes de humedad. Boletin, IBUG (December 1995), 3 (1-3): 143-148.
• Yıldız, A., Demir, R., 1998. Bazı bitkisel materyallerin Pleurotus ostreatus (Jacq. ex Fr.) Kum. var. salignus (Pers. ex Fr.) Kontr. et Maubl.’un gelişmesi ve ürün verimi üzerine etkileri. Tr. J. of Biology, 22: 67-73.
• Zadrazil, F., 1978. Cultivation of Pleurotus. The Biology and Cultivation of Edible Mushroom (ed. STC Chang and WA Hayes) 521-554, Academic Pres New York.
• Zhang, R.H., Li, X.J., 1998. Mushroom cultivation with rice and wheat straw. ASAE Annual International Meeting, Orlando, Florida, USA, 12- 16 July, 1998. 10 pp.; ASAE paper no. 984140.