Effects of elevation and some soil properties on the yield and quality of sainfoin (Onobrychis sativa Scop.) forage crop grown in Savsat district, Artvin

Yıl 2016, Cilt: 31 Sayı: 1, 106 - 116, 22.04.2016

Osman Temel Mehmet Özalp

https://doi.org/10.7161/anajas.2016.31.1.106-116

Cited By: 4

Öz

This study was conducted to investigate possible changes in plant height, fresh and dry hay yield and hay quality parameters of sainfoin (Onobrychis sativa Scop.) grown in Artvin province, depending on soil characteristics and altitude. The research was carried out on three different sainfoin plots located at three altitudes (850, 1010 and 1475 m) with similar characteristics in Savsat district of Artvin Province. Firstly, the height of plants was measured by considering the growing time and flowering period of sainfoin. Moreover, the yields of fresh forage, hay and dry matter were estimated, and the plant samples taken from the same plots were analyzed for crude protein, crude ash, crude oil, NDF, ADF, and ADL. In addition, soil samples were analyzed for pH, organic matter and lime contents, exchangeable cations of Na, K, Ca and Mg, available phosphorus content and total nitrogen. The results showed that the heights of the plants were similar for all sainfoin plots at all three altitudes including the highest plot located at 1475 m. Also, the fresh and dry hay yields of sainfoins varied depending on the altitude of the sainfoin growing locations, but it was found that the plot at 1475 m gave significantly low yield. In the current research, it was determined that pH, organic matter and total nitrogen contents of soils were significantly (p<0.01) varied between altitudes. Also, high correlations (p<0.01) were found between some soil characteristics and the amount of nutrient elements in plants. These results revealed that both soil characteristics and elevation are important factors on determining the parameters of hay quality for growing sainfoin plant.

Anahtar Kelimeler

Forage crops; sainfoin; hay yield; hay quality; soil properties; elevation

Artvin’in Şavşat ilçesinde yetiştirilen korunga (Onobrychis sativa Scop.) yem bitkisinin verimi ve kalitesi üzerine yükseltinin ve bazı toprak özelliklerinin etkisi

Öz

Bu çalışma, bazı toprak özellikleri ve yükseltiye bağlı olarak, Artvin ili koşullarında yetiştirilmekte olan korunganın (Onobrychis sativa Scop.) bitki boyu, yeşil ve kuru ot verimi ile yem kalite parametrelerinde meydana gelebilecek olası değişimleri araştırmak amacıyla yürütülmüştür. Araştırma, Artvin ili Şavşat ilçesinde 3 yükselti kademesinde (850, 1010 ve 1475 m) bulunan ve homojen özelliklere sahip 3 farklı korunga parseli üzerinde gerçekleştirilmiştir. İlk olarak, seçilen parsellerdeki korunga bitkisinden vejetasyon süresi ve çiçeklenme dönemleri dikkate alınarak bitki boy ölçümleri yapılmıştır. Ayrıca, aynı parsellerden alınan bitki örnekleri üzerinde yeşil ot, kuru ot ve kuru madde verimleri hesaplanmış ve ham protein, ham kül, ham yağ, NDF, ADF ve ADL analizleri yapılmıştır. İlaveten, toprak numuneleri ise pH, organik madde ve kireç içerikleri, değişebilir katyonlardan Na, K, Ca ve Mg, elverişli fosfor miktarı ile azot içeriği bakımından analiz edilmişlerdir. Sonuçlar, ilin coğrafi yapısı gereği 1475 rakımlı yerlerde dahi yetiştiriciliği yapılan korunganın bitki boyunun her 3 yükseltide de benzer olduğunu göstermiştir. Ayrıca, korunga bitkisinin yeşil ot ve kuru ot veriminin, yetiştiriciliği yapılan bölgenin yükseltisine bağlı olarak değişmekle birlikte, 1475 m rakımda önemli düzeyde verim düşüklüğünün olduğu ortaya çıkmıştır. Yapılan çalışmada, irdelenen toprak özelliklerinden pH, organik madde ve toplam azot miktarlarının yükseltiler arasında istatistiki anlamda farklı olduğu (p < 0.01) belirlenmiştir. Ayrıca, bazı toprak özellikleri ile bitki besin maddeleri içeriği arasında önemli (p < 0.01) düzeyde korelasyonun bulunduğu da saptanmıştır. Bu sonuçlar, korunga bitkisi yetiştiriciliğinde hem toprak özelliklerinin hem de yükseltinin yem kalite parametrelerini belirlemede önemli etkenler olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yem bitkisi, korunga, yem verimi, yem kalitesi, toprak özellikleri, yükselti

Kaynakça

• Akdeniz, H., Andiç, C., 1998. Korunga İle Karışıma Giren Kılçıksız Brom ve Mavi Ayrığın Değişik Ekim Şekillerindeki Kuru Ot Ve Ham Protein Verimleri, Ham Protein Oranları ve Karışımların Botanik Kompozisyonları. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Van.
• Aktaş, M., 1995. Bitki Besleme ve Toprak Verimliliği. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi. Yayın No: 1429. Ankara.
• Alçiçek, A., Kılıç, A., Ayhan, V., Özdoğan, M., 2010. Türkiye’de kaba yem üretimi ve sorunları. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) 11-15 Ocak 2010, Cilt:2, S.1071-1080, Ankara
• Alibegoviç, S., Gatariç, D., 1989. Yield and Yield Components of Some Domestic Populations and Improved Sainfoin Varieties. XVI International Grassland Congress, Nice, France.
• Altın, M., 1982. Bazı Yem Bitkileri İle Bunların Karışımlarının Değişik Ekim Şekillerindeki Kuru Ot ve Ham Protein Verimleri, Türlerin Ham Protein Oranları ve Karışımlarının Botanik Kompozisyonları, I. Kuru Ot ve Ham Protein Verileri. Doğa Dergisi, 6(2): 93-107.
• Altın, M., Gökkuş, A., Koç, A., 2005. Çayır Mera Islahı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. Tarımsal Üretim ve geliştirme Genel Müdürlüğü. Çayır-Mera, Yem Bitkileri ve Havza Geliştirme Daire Başkanlığı Yayınları. Ankara.
• Altın, M., Orak, A., Tuna, C., 2009. Yembitkilerinin Sürdürülebilir Tarım Açısından Önemi. Yembitkileri, Genel Bölüm (Editörler: Avcıoğlu R, Hatipoğlu R, Karadağ Y). Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, İzmir, Cilt I, 11-28.
• Andiç, N., 1995. Van Yöresi Kıraç Koşullarında Yetiştirilen Korunga (Onobrychis sativa L.)’ya Uygulanan Değişik Sıra Aralığı ve Fosforlu Gübrenin Ot ve Tohum Verimleri ile Bazı Verimlerine Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı. Van.
• Anonim, 2008. Türkiye’nin Çayır ve Mera Bitkileri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. Tarımsal Üretim ve geliştirme Genel Müdürlüğü. Çayır-Mera, Yem Bitkileri ve Havza Geliştirme Daire Başkanlığı Yayınları. Ankara.
• Anonim, 2013. T.C. Şavşat Kaymakamlığı. http://savsat.gov.tr/?page=icerik&file=detay&id=95 [Ulaşım: 11 Kasım 2015].
• Anonim, 2014. Artvin Valiliği İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2014 Yılı Faaliyet Raporu. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Eğitim, Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı, Ankara. http://artvin.tarim.gov.tr/Belgeler/2014%20Yılı%20Faaliyet%20Raporu.pdf [Ulaşım: 10 Kasım 2015].Atalay, İ. 2006. Toprak Oluşumu, Sınıflandırılması ve Coğrafyası. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü Yayını. Meta Basım Matbaacılık, İzmir.
• Assefa, G., Ledin, I., 2001. Effect of variety, soil type and fertiliser on the establishment, growth, forage yield, quality and voluntary intake by cattle of oats and vetches cultivated in pure stands and mixtures. Animal Feed Science and Technology, 92(1): 95-111.
• Avci, M. A., Ozkose, A., Tamkoc, A. 2013. Study of Genotype x Environment Interaction on Agricultural and Quality in Sainfoin (Onobrychis sativa) Genotypes. Journal of Animal and Veterinary Advances, 12: 428-430.
• Avcıoğlu, R., Açıkgöz, E., Soya, H., Tan, A., 2009. Yem Bitkileri Üretimi. İnternet Erişim:http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/18de4d2ec21cfcb_ek.pdf?tipi=14&sube=. [Ulaşım: 25/12/2009]
• Azuhnwi, B.N., Boller, B., Martens, M., Dohme‐Meier, F., Ampuero, S., Günter, S., Kreuzer, M., Hess, H.D., 2011. Morphology, tannin concentration and forage value of 15 Swiss accessions of sainfoin (Onobrychis viciifolia Scop.) as influenced by harvest time and cultivation site. Grass and Forage Science, 66(4): 474-487.
• Babalık, A.A., 2009. İnternet Erişim. http://193.140.176.19/dersler/ababalik/mera_amenajmani.pdf. Erişim Tarihi: 25/12/2009.
• Ball, D., Collins, M., Lacefield, G., Martin, N., Mertens, D., Olson, K.,Putnam, D.2001. Understanding Forage Quality. Auburn University.
• Başar, H., 2001. Bursa ili topraklarının verimlilik durumlarının toprak analizleri ile incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(2): 69-83.
• Bremner, J.M., Mulvaney, C.S., 1982. Nitrogen Total. Methods of Soil Analysis Part 2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. No: 9 Part 2 . Edition P: 597-622
• Canbolat, Ö., 2012. Bazı Buğdaygil Kaba yemlerinin in vitro gaz üretimi, sindirilebilir organik madde, nispi yem değeri ve metabolik enerji içeriklerinin karşılaştırılması. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 18(4): 571-577.
• Carbonero, H. C., Mueller-Harvey, I., Brown, T. A., Smith, L., 2011. Sainfoin (Onobrychis viciifolia): a beneficial forage legume. Plant Genetic Resources, 9(01): 70-85.
• Çakal, Ş., Şimşek, U., Aksakal, E.,Özgöz, M.M., 2005. Bazı Korunga (Onobrychis sativa) Hatlarının Verim ve Verim Unsurları Yönünden Karşılaştırılması. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi. 5-9 Eylül 2005. Cilt II. 767-772.
• Çelik, A., Şahin Demirbağ, N., 2013. Türkiye'de tarımsal desteklemelerin yem bitkileri ekiliş ve üretim üzerine etkisi. http://www.tepge.gov.tr/Dosyalar/Yayinlar/7b4e10c046074a319ca607fb3c7aae15.pdf. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğü, ISBN: 978-605-4672-40-0, Yayın No: 215.
• Çimrin, K.M., Boysan, S., 2006. Van Yöresi Tarım Topraklarının Besin Elementi Durumları ve Bunların Bazı Toprak Özellikleri ile İlişkileri. YYÜ, Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 16(2): 105-111.
• Elçi, Ş., Açıkgöz, E., 1993. Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkileri Tanıtma Kılavuzu. TİGEM yayınları, Afşaroğlu Matbaası, Ankara.
• FAO, 1982. Micronutrient and the nutrient status of soils: a global study. FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) Soil Bulletin (48) by Mikko Sillanpaa. Rome.
• Hakyemez, B.H., 2000. Çok Yıllık Yonca, Korunga ve Nohut Geveninde Bitki Sıklığının Yem Verimine Etkileri. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Ankara.
• Hazelton, P., Murphy, B., 2007. Interpreting Soil Test Results: What Do All the Numbers Mean? (2nd Edition). http://atibook.ir/dl/en/Engineering/Agriculture/9780643092259_interpreting_soil_test_results.pdf. CSIRO Publishing, Collingwood, Australia [Ulaşım: 17 Kasım 2015]
• JMP, 2005. SAS Institue Inc. Cary NC, USA. (Release 6.0.0).
• Kadıoğlu, F., 1977. Korungada Sıra Aralığının Ot Verimine Etkisi, Ankara Çayır-Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü Yayın No. 63, Ankara
• Kantarcı, M.D., 2000. Toprak İlmi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi. İÜ Yayın Nu: 4261, İstanbul.
• Karagöz, A., 1985. Yıllık Bazı Yonca (Medicago sativa L.) Türlerinde Değişik Ekim Sıklığının Yem ve Tohum Verimlerine Etkileri. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Karaman, M., Brohi, A., Muftuoğlu, N., Oztaş, T., Zengin, M., 2007. Sürdürülebilir Toprak Verimliliği. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Kavut, Y.T., Çelen, A.E., Topçu, G.D., Kır, B., 2014. Bazı yonca (Medicago sativa L.) genotiplerinin farklı lokasyonlardaki verim ve verim özellikleri üzerinde bir araştırma. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 51(1): 23-29.
• Kaya, R., 1992. Farklı Azot Dozlarının İkinci Yılda Sibirya Korungası (Onobrychis arenaria (kit.) Dc.)'nın Yem Verimine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Ankara.
• Kılıç, A., 1991. Farklı Azot Dozlarının Ekim Yılında Sibirya Korungası (Onobrychis arenaria)’nın Büyüme ve Gelişmesi Üzerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Ankara.
• Kutlu, H.R., 2000. Yemler Bilgisi ve Yem Teknolojisi. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Basılmamış Ders Notu, 279 pp, Adana.
• Kuşvuran, A., Nazlı, R. İ., Tansı, V., 2011. Türkiye’de ve Batı Karadeniz Bölgesi’nde çayır-mera alanları, hayvan varlığı ve yem bitkileri tarımının bugünkü durumu. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(2):21-32.
• Lascano, C.E., Schmidt, A., Barahona, R., 2009. Forage Quality and The Environment İnternet Erişim Tarihi: 18 Aralık 2009. http://www.internationalgrasslands.orgpaperspdfstema9_1.pdf
• Lippert, R., 2009. Forage Quality and Soil Fertility. İnternet Erişim. Erişim Tarihi: 18 Aralık 2009. http://hubcap.clemson.edu/~blpprt/pdf/pasture.pdf.
• Martinez, F., Cuevas, G., Calvo, R., Walter, I., 2003. Biowaste effects on soil and native plants in a semiarid ecosystem. Journal of Environmental Quality, 32(2): 472-479.
• Mclean, E.O., 1982. SoilpHand Lime Requirement. Methods of Soil Analysis Part2. ChemicalandMicrobiologicalProperties Second Edition. Agronamy. No: 9 Part2 . Edition P: 199-224
• Mueller, S.C., Orloff, S.B., 1994. Environmental factors affecting forage quality. In: Proc. 24th California Alfalfa Symposium, 8-9 December 1994, Redding, California, pp. 56-62.
• Nelson, D.W.,Sommers, L.E., 1982. Organic Matter. Methods Second Edition. Agronomy. No: 9 Part 2 . Edition P: 574-579
• Nelson, R. E. 1982. Carbonate and Gypsum. Methods of Soil Analysis Part2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronomy. No: 9 Part 2 . Edition P: 191-197
• Olsen, S. R., Sommers, L. E. 1982. Phosphorus Methods of Soil Analysis Part2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronomy. No: 9 Part2 . Edition P
• Rhoades, J.D., 1982. Exchangeable Cations Methods of Soil Analysis Part2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronomy. No: 9 Part2 . Edition P: 159-164
• Sabancı, C.O., Baytekin, H., Balabanlı, C., Acar, Z., 2010. Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması Olanakları. http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/ 7e77c835af3d2a8_ek.pdf. Erişim Tarihi: 03.02.2012.
• Sağlamtimur, T., Gülcan, H., Tükel, T., Tansı, V., Anlarsal, A. E., Hatipoğlu, V., 1986. Çukurova koşullarında yem bitkileri adaptasyon denemeleri. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi,1(3): 37-51.
• Serin, Y., Tan, M., 2008. Korunga Tarımı. Yem Bitkileri ve Meraya Dayalı Hayvancılık Eğitimi [Editör: Yunus Serin]. Erciyes Üniv. Yayın No: 160. Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Yayın No: 2., s: 81-90.
• Shah, M. H., 1991. Performance of lucerneand sainfoin under different cutting and levels of phosphorus. Indian Journal of Agronomy, 36(4): 61-66.
• Taban, S., Çıkılı, Y., Cebeci, F., Taban, N., Sezer, S.M., 2004. Taşköprü yöresinde sarımsak tarımı yapılan toprakların verimlilik durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin ortaya konulması. Tarım Bilimleri Dergisi, 10(3): 297-304.
• Tan, M., Sancak, C., 2009. Korunga (Onobrychis viciifolia Scop.). Yem bitkileri, Baklagil Yem bitkileri. (Editörler: Avcıoğlu R, Hatipoğlu R, Karadağ Y). Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, İzmir, Cilt II, 337-343.
• Tosun, F., 1968. Korunganın Birlikte Yetiştiği Bazı Buğdaygil ve Baklagil Yem Bitkilerinin Azot Oranına, Ot ve Ham Protein Verimlerine Etkisi Bir Araştırma, A.Ü. Ziraat Fakültesi Zirai Araştırma Enstitüsü, Araştırma Bülteni No. 26, Erzurum.
• Tufenkci, S., Erman, M., Sonmez, F., 2006. Effects of phosphorus and nitrogen applications and Rhizobium inoculation on the yield and nutrient uptake of sainfoin (Onobrychis viciifolia L.) under irrigated conditions in Turkey. New Zealand Journal of Agricultural Research, 49: 101-105.
• Tuna, C., 1994. Tekirdağ Koşullarında Yetiştirilen Korungada (Onobrychis sativa L.) Farklı Sıra Aralığı ve Ocağa Ekimin Ot ve Tohum Verimine Etkisi. Trakya Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Tekirdağ, 60 s.
• TÜİK, 2014. Türkiye İstatistik Kurumu, http://tuikapp.tuik.gov.tr [Ulaşım 07.09. 2015]
• TÜİK, 2015. Türkiye İstatistik Kurumu. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul [Ulaşım: 01 Mayıs 2015]
• Tükel, T., Hatipoğlu, R., 1994. Çukurova Bölgesinde Bulunan Doğal Domuz Ayrığı Bitkisinin Morfolojik Biyolojik ve Tarımsal Karakterleri Üzerinde Araştırmalar; Tarla Bitkileri Kongresi. Çayır Mera ve Yembitkileri Bildirileri, 3, 25-29.
• Türk, M., Çelik, N., 2006. The effects of different row spacesand seeding rates on the hay and crude protein yields of sainfoin (Onobrychis sativa Lam.). Tarım Bilimleri Dergisi, 12(2): 175-181
• Ünal, S., Fırıncıoğlu, H.K., 2002. Bazı Korunga Populasyonlarında Fenolojik ve Morfolojik Özellikler Üzerine Bir İnceleme. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, [S.l.], jun. 2002. ISSN 2146-8176. Erişim Adresi: <http://dergipark.ulakbim.gov.tr/tarbitderg/article/view/5000045312>. Erişim Tarihi: 09 Nov. 2015.
• Ünal, S., Mutlu, Z., Mermer, A., Urla, Ö., Ünal, E., Aydoğdu, M., Dedeoğlu, F., Özaydın, K.A., Avağ, A., Aydoğmuş, O., Şahin, B., Aslan, S., 2012. Ankara ili meralarının değerlendirilmesi üzerine bir çalışma. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 21(2).
• Van Soest, P.J., 1994. Fiber and Physicochemical Properties of Feeds in: Nutritional Ecology of The Ruminant. Second Edition. Cornell University press. 140-155
• Van Soest, P.J., Robertson, J.B., Lewis, B.A., 1991. Methods for dietery fiber, neutral detergent fiber, and non-starch polysaccharides in relation to animal nutrition. J. Dairy Sci., 74: 3583-3597.
• Yavuz, M., 2005. Deterjan lif sistemi. GOÜ, Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(1): 93-96.
• Yavuz, M., İptaş, S., Ayhan, V., Karadağ, Y., 2009. Yembitkilerinde Kalite ve Yembitkilerinden Kaynaklanan Beslenme Bozuklukları. Yembitkileri, Genel Bölüm (Editörler: Avcıoğlu R, Hatipoğlu R, Karadağ Y). Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, İzmir, Cilt I, 163-172.
• Yavuz Özalp, A., Akıncı, H., Temuçin, S., 2013. Artvin İli arazisinin topografik ve bazı fiziksel özelliklerinin tespiti ve bu özelliklerin arazi örtüsü ile ilişkisinin incelenmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 14(2): 292-309.
• Yüksek, T., 1996. Trabzon Limni (Kaynarca) Deresi Yağış Havzasında Adi Korunga (Onobrychsviciifolia Scop.)’nin Yetiştirilmesi ve Verim Potansiyeli Üzerine Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı. Trabzon
• Yüksek, T., Sarıyıldız, T., Tüfekçioğlu, A., Kalay, H.Z., 2002. Korunga (Onobrychis viciifolia Scop.) Bitkisinin Gümüşhane Tarım ve Hayvancılığı Açısından İrdelenmesi. Gümüşhane ve Yöresinin Kalkınması Sempozyumu, Bildiriler Kitabı Cilt II, 616-626, Gümüşhane.