Ulusal Dinamik Rüzgâr Erozyonu Modeli ve İzleme Sistemi Pürüzlülük Parametresinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 1, 124 - 132, 14.02.2020

Reşat Akgöz , Kenan İnce , Gunay Erpul

https://doi.org/10.7161/omuanajas.632156

Cited By: 1

Öz

Ulusal boyutta rüzgâr erozyonunun tahmin edilebilmesi ve izlenmesi
amacıyla, dinamik ve güncellenebilir veri tabanlarına sahip Yenilenmiş Rüzgâr
Erozyonu Eşitliği [YREE] modelini esas alan Ulusal Dinamik Rüzgâr Erozyonu
Modeli ve İzleme Sistemi (UDREMİS) geliştirilmiştir. İklim, toprak, topoğrafya,
bitki örtüsü ve yönetim parametrelerinden oluşan YREE modeline ait topoğrafya
ana faktörü içerisinde değerlendirilen pürüzlülük parametresinin belirlenmesine
yönelik bilgiler bu yayında verilmektedir. Pürüzlülük parametresi, rüzgâr
erozyonu içinde rüzgâr hızını azaltma ve hız profilini değiştirme konusunda
büyük öneme sahiptir. Ulusal ölçekte rüzgâr erozyonunun değerlendirilmesinde
kullanılan pürüzlülük parametresi, Çevresel Bilgilerin Koordinasyonu
(COoRdination of INformation on the Environment-CORINE) arazi örtüsü/arazi
kullanımı veri tabanı kullanılarak hesaplanmıştır. CORINE veri tabanında
bulunan 44 sınıfa ek olarak 12 ülkesel sınıf 14 pürüzlülük sınıfı ile
ilişkilendirilerek gerekli hesaplamalar yapılmıştır. Tüm ülke yüzeyi geliştirilen
model ile 25 ha büyüklüğünde altıgenlere bölünmüş ve her bir altıgen içerisinde
bulunan pürüzlülük sınıflarının alansal ortalamaları hesaplanarak her bir
altıgen için bir pürüzlülük katsayısı hesaplanmıştır. Elde edilen bulgulara
göre ortalama pürüzlülük parametresinin topoğrafyaya bağlı olarak Karadeniz,
Akdeniz ve Ege gibi bölgelerde sırasıyla 0.39, 0.33 ve 0.32 olduğu, eğimin
nispeten daha az olduğu Güney Doğu ve İç Anadolu gibi bölgelerde ise 0.14
olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

CORINE, Pürüzlülük, Rüzgâr Erozyonu, Yenilenmiş Rüzgâr Erozyonu Eşitliği (YREE)

Determination of Roughness Parameter of National Dynamic Wind Erosion Model and Monitoring System

Öz

The
National dynamic wind erosion Equation (UDREMIS) has been developed to predict
and monitor wind erosion at national level), based on the Revised Wind Erosion
Equation (RWEQ) model with dynamic and updatable databases. This publication
provides information on determining the roughness parameter which is evaluated
within the topography main factor of RWEQ model consisting of climate, soil,
topography, vegetation and management parameters. The roughness parameter is of
great importance in reducing wind speed and changing speed profile within wind
erosion. The roughness parameter used to evaluate wind erosion on a national
scale was calculated using the Coordination of Information on the
Environment-CORINE Land Cover/land use database. In addition to the 44 classes
in the CORINE database, the required calculations were made by associating the
12-country class with the 14 roughness classes. The whole country surface was
divided into 25 ha sized hexagons with the developed model and the area
averages of the roughness classes in each hexagon were calculated and a
roughness coefficient was calculated for each hexagon. According to the
findings, the mean roughness parameter was found to be 0.39, 0.33 and 0.32
respectively in regions such as Black Sea, Mediterranean and Aegean, and 0.14
in regions such as South East and Central Anatolia, where the slope is
relatively less.

Anahtar Kelimeler

CORINE, Roughness, Wind Erosion, Revised Wind Erosion Equation (RWEQ)

Kaynakça

• Anonim, 1978. Türkiye Arazi Varlığı. Toprak Su Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Anonim, 1982. Türkiye Genel Toprak Amenajman Planlaması. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Anonim, 1982. Türkiye Genel Toprak Haritası Sayısal Toprak Veritabanı. Türkiye Toprak ve Su Kaynakları Ulusal Bilgi Merkezi (UBM) Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Bossard, M., Feranec, J., Otahel J., 2000. CORINE land cover technical guide – addendum 2000; European Environment Agency; Copenhagen. Çanga, M., Erpul, G., 1994. Toprak işlemeli Tarım Alanlarında Erozyon ve Kontrolü. Topraksu, 3(2), 14-16.
• Erpul G., Şahin S., Akgöz R., İnce K., Güden A., Çetin E., 2016. Türkiye Yağışlarının Özellikleri ve Yenilenmiş Evrensel Toprak Kayıpları Eşitliği (YETKE) R Faktörü. Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü Yayınları. s:10-22, Ankara.
• Erpul, G., Şahin, S., İnce, K., Küçümen, A., Akdağ, M.A., Demirtaş, İ., Çetin, E., 2018. Türkiye Su Erozyonu Atlası. Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü Yayınları. Ankara.
• European Environmental Agency; http://www.eea.europa.eu (Erişim tarihi: 01.10.2019)Fryrear D.W., Bilbro J.D., Saleh A., Schomberg H., Stout J.E., Zobeck T.M., 2000. RWEQ: improved wind erosion technology. Journal of Soil and Water Conservation 55: 183–189.
• Fryrear D.W., Saleh A., Bilbro J.D., Schomberg H.M., Stout J.E., Zobeck T.M., 1998. Revised Wind Erosion Equation (RWEQ). Technical Bulletin 1, Southern Plains Area Cropping Systems Research Laboratory, Wind Erosion and Water Conservation Research Unit, USDA-ARS.Instituto do Ambiente; http://www.iambiente.pt (Erişim tarihi: 01.10.2019)
• İnce K., Akgöz R., Erpul G., 2019. Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Nedeniyle Oluşan Toprak Kayıplarının Model Tabanlı Mekânsal ve Zamansal Değişiminin Belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Basım aşamasında.
• İnce, K., Çelik, S., Erpul, G. 2019. Determination and Mapping of Wind Erosion Soil Susceptibility Variables at the National Scale in Turkey, Ege Univ. Ziraat Fak. Derg., 56 (1):109-120, DOI:10.20289/zfdergi.455581
• İnce, K., Şahin, S., Erpul, G., 2018. Yenilenmiş Rüzgâr Erozyonu Eşitliği İklim Faktörünün Ulusal Ölçekte Belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 7 (2), 12-20. DOI: 10.21657/topraksu.460715 (ISSN: 2146-7072 (print) e-ISSN: 2148-5534).
• Karaca, A., Öztürk, H. S., Bayramin, L, Erpul, G., Suiçmez, B.K. 2008. Küresel ısınma ve ülkemiz tarımına etkileri. Türktarım, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Dergisi, 179. S. 24-29.
• Kömüşçü, A. Ü., Dorum, A., ve Ceylan, A., 2003. Yağış Şiddeti ve Tekerrür Sürelerine Göre Sel ve Taşkın Riski Analizi. JJJ. Atmosfer Bilimi Sempozyumu, s. 28-36.Painho, M. and Caetano, M., 2005. Cartografia de ocupação do solo: Portugal continental, 1985-2000; Corine Land Cover 2000; Instituto do Ambiente, Amadora.Royal Netherlands Meteorological Institute; http://www.knmi.nl (Erişim tarihi: 01.10.2019)
• Silva, J., Ribeiro, C., Guedes, R., 2007. Roughness Length Classification of Corıne Land Cover Classes. Megajule. Pt. S.10.
• Troen, I. and Petersen, E.L., 1989. European Wind Atlas; Commission of the European Communities; Riso National Laboratory, Roskilde.
• URL_1, https://www.turkiye.gov.tr/ orman-ve-su-isleri-su-erozyonunun-izlenmesi-ve-degerlendirilmesi (Erişim tarihi: 01.10.2019)
• Woodruff N.P. and Siddoway F.H., 1965. A wind erosion equation. Soil Science Society of America Journal. Proc. Vol 29; pp 602-608.
• Youssef F., Visser S., Karssenberg D., Bruggeman A., Erpul G., 2012. Calibration of RWEQ in a patchy landscape; a first step towards a regional scale wind erosion model. Aeolian Research 3: 467–476. DOI: 10.1016/j.aeolia.2011.03.009
• Painho, M. and Caetano, M., 2005. Cartografia de ocupação do solo: Portugal continental, 1985-2000; Corine Land Cover 2000; Instituto do Ambiente, Amadora.