Üslûpbilime Kültürel Bir Yaklaşıma Doğru

Yıl 2014, Cilt: 33 Sayı: 1, 41 - 54, 15.10.2014

Adem Çalışkan

Öz

Bu tebliğ, burada edebî-dilbilim incelemesinde en ileri nokta olarak ele alınan üslûpbilime farklı yaklaşımları tartışıyor ve bağlamsallaştırılmış bir üslûpbilimin edebiyat öğretimine olası yararlarını sunuyor. Üslûpbilimin çok can sıkıcı ve kaypak bir kavram olduğu varsayımından başlayarak, tümellerden ve mikro-dilbilimsel gözlemlerden bağlam çalışması ve onun insanın davranış, konuşma ve iletişim davranış tarzındaki etkisine nasıl taşındığını belirtiyor. Bu tebliğin temel amacı, üslûpbilimin çok rahat bir biçimde dil ve edebiyat arasına yerleştirilebileceğini, kültürel uygulama olarak metnin anlaşılmasına katkısını ve böylece kültürel, edebî ve dilbilimsel araştırmalar arasında bir köprü olarak çalışabileceğini tartışmaktır. Bu argümanı desteklemek için, üslûpbilimin görüldüğü farklı ışıklardan bazısı tartışılıyor. Tebliğ, bağlamsallaştırılmış bir pedagojik üslûpbilimi tanımlamaya yardım eden bir teorik model teklif ederek sona eriyor.

Anahtar Kelimeler

Üslûpbilim, Kültürel Araştırmalar, Edebî Farkındalık, Pedagoji.

Kaynakça

• BALLY, C. (1951), Traité de stylistique française [Fransız Üslûpbilimi Üzerine İnceleme], 2 vols., 3rd. ed., Geneva & Paris.
• BENSON, G. Et al. (eds.) (1996), Poems on the Underground [Yeraltı Dünyası Üzerine ġiirler], London: Cassell Publishers.
• BEX, T.; BURKE, M.; STOCKWELL, P. (2000), Contextualized Stylistics. In Honour of Peter Verdonk [Bağlamsallaştırılmış Üslûpbilim. Peter Verdonk‘un Onuruna], Amsterdam: Rodopi.
• BIRCH, D. (1989), Language, Literature and Critical Practice [Dil, Edebiyat ve Eleştirel Uygulama], London: Routledge. ---------, (1995), ―Strategy and Contingency‖ (Srateji ve Acil Durum), P. Verdonk and J.J. Weber (eds), Twentieth-Century Fiction. From Text to Context [Yirminci Yüzyıl Kurmacası. Metinden Bağlama], London: Routledge, pp. 220-234.
• BURTON, D. (1982), ―Through Glass Darkly: Through Dark Glasses‖ (Kara Mercek Sayesinde: Kara Gözlük Sayesinde), R.A. Carter (ed.), Language and Literature. An Introductory Reader in Stylistics [Dil ve Edebiyat. Üslûpbilimde Okura Giriş], London: George Allen & Unwin.
• CARTER, R.A. (1997), Investigating English Discourse. Language, Literacy and Literature [İngiliz Söylemini, Dilini, Okur Yazarlığını ve Edebiyatını Araştırma], London & New York: Routledge. ---------, LONG, M.N. (1987), The Web of Words. Exploring Literature through Language [Kelimelerin Ağı. Edebiyatı Dil Sayesinde Araştırma], Cambridge: Cambridge University Press. ---------, McRAE, J. (1996), Language, Literature and the Learner [Dil, Edebiyat ve Öğrenci], London & New York: Longman. ---------, SIMPSON, P. (eds.) (1989), Language, Discourse and Literature. An Introductory Reader in Discourse Stylistics [Dil, Söylem ve Edebiyat. Söylem Üslûpbiliminde Okur Tanıtımı], London: Unwin Hyman. ---------, WALKER, R. (1989), ―Literature and the Learner, Introduction‖ (Edebiyat ve Öğrenci, Giriş), R. A. Carter, R. Walker & C. J. Brumfit (eds.), Literature and Learner. Methodological Approaches. ELT Documents 13 [Edebiyat ve Öğrenci. Yöntembilimsel Yaklaşımlar. ELT Belgeleri 13], Hong Kong: MEP and The British Council.
• COMPAGNON, A. (1998), Le Démon de la Théorie [Teori Arasında ġeytan], Paris: Seuil.
• COOK, G. (1992), The Language of Advertising [Reklâm Dili], New York & London: Routledge. CRYSTAL, D. (1989), The Cambridge Encyclopedia of Language [Cambridge Dil Ansiklopedisi], Cambridge: The Cambridge University Press.
• DURANT, A; FABB, N. (1990), Literary Studies in Action [Eylem İçinde Edebiyat Araştırmaları], London: Routledge.
• EAGLETON, T. (1988), Literary Theory. An Introduction [Edebiyat Teorisi: Giriş], Oxford: Basil Blackwell Ltd.
• FAIRCLOUGH, N. (ed.) (1992), Critical Language Awareness [Eleştirel Dil Farkındalığı], London: Longman.
• FIRTH, J.R. (1958), Papers in Linguistics 1934-1951 [Dilbilim Üzerine Tebliğler 1934-1951], London: Oxford University Press.
• FISH, S. E. (1973), ―What İs Stylistics and Why Are They Saying Such Terrible Things About It?‖ (Üslûpbilim Nedir ve Neden Onun Hakkında Berbat ġeyler Söylüyorlar), S. Chatman (ed.), Approaches to the Poetics [Poetikaya Yaklaşımlar], New York: Columbia University Press.
• FOWLER, R. (1979), ―Linguistics Theory and the Study of Literature‖ (Dilbilimsel Teori ve Edebiyat İncelemesi), Essays on Style and Language, London: Routledge & Kegan Paul.
• FREEMAN, D. (1981), Essays in Modern Stylistics [Modern Üslûpbilim Üzerine Denemeler], London: Methuen & Co. Ltd.
• GRAFF, G. (1990), ―Other Voices, Other Rooms: Organizing and Teaching the Humanities Conflict‖ (Diğer Sesler, Diğer Odalar: Beşeriyet Çatışmasını Organize Etmek ve Öğretmek), New Literary History, 21, pp. 817-839.
• HALLIDAY, M.A.K. (1967), ―The Linguistics Study of Literary Texts‖ (Edebî Metinlerin Üslûpbilimsel İncelenmesi), S. Chatman & S.R. Levin, Essays on the Language of Literature [Edebiyat Dili Üzerine Denemeler], New York: Houghton Mifflin Co. ---------, (1990), Language as Social Semiotics. The Social Interpretation of Language and Meaning [Toplumsal Göstergebilim Olarak Dil. Dil ve Anlamın Toplumsal Yorumu], London: Edward Arnold.
• HARRIS, R. (2000), ―Will Stylistics Ever Grow Up?‖ (Üslûpbilim Hiç Gelişmeyecek mi?), 1 Temmuz‘da Londra, Goldsmiths College‘de the XX International Poetics and Linguistics Association Conference‘da sunulan tebliğ.
• HOEY, M. (1983), On the Surface of Discourse [Söylemin Dış Görünüşü Üzerine], London: George Allen & Unwin.
• JAKOBSON, R. (1960), ―Closing Statement: Linguistics and Poetics‖ (Kapalı İfade: Dilbilim ve ġiirbilim), T. Sebeok (ed.), Style in Language [Dilde Üslûp], Cambridge, Mass: MIT Press.
• JAMES, C.; GARRET, P. (eds.) (1991), Language Awareness in the Classroom [Sınıfta Dil Farkındalığı], Essex: Longman.
• LEECH, G. (1990), Principles of Pragmatics [Edimbilimin İlkeleri], London: Longman.
• MACKAY, R. (1996), ―Mything the Point: A Critique of Objective Stylistics‖ (Konuyu Efsaneleştirmek: Nesnel Üslûpbilimin Bir Kritiği), Language and Communication, 16 (1), pp. 81---------, (1999), ―There Goes the Other Foot – A Reply to Short el al.‖ (Diğer Ayak Gidiyor – Short‘a Cevap vs.), Language and Literature, 8 (1), pp. 59-66.
• MONTGOMERY, M. Et al. (1992), Ways of Reading. Adwanced Reading Skills for Students of English Literature [Okuma Tarzları: İngiliz Edebiyatı Öğrencileri İçin İleri Okuma Becerileri], London & NT: Routledge.
• NUNAN, D. (1993), Introducing Discourse Analysis [Söylem Çözümlemesini Tanıtma], London: Penguin Books Ltd.
• PEER, W. Van (1991), ―But What Is Literature? Toward a Descriptive Definition of Literature‖ (Fakat Edebiyat Nedir? Edebiyatın Betimleyici Bir Tanımına Doğru), R.D. Sell (ed.), Literary Pragmatics [Edebî Edimbilim], London: Routledge.
• PRATT, M.L. (1989) ―Conventions of Representation. Where Discourse Meet‖ (Temsil Gelenekleri. Söylemin Buluştuğu Yer), W. Van Peer (ed.), The Taming of the Text [Metnin Evcilleşmesi], London & New York: Routledge.
• SCHMIDT, S.J. (1982), Foundation for the Emprical Study of Literature. The Components of a Basic Theory [Deneysel Edebiyat İncelemesi Vakfı. Temel Teorinin Bileşenleri], Hamburg: Buske. ---------, (1983), ―Interpretation: Sacred Cow or Necessity?‖ (Yorumlama: İnek Kutsanmış mı veya Gerekli mi?), Poetics, 12, pp. 239-258.
• SHORT, M. (1996), Exploring the Language of Poems, Plays and Prose [ġiirlerin, Oyunların ve Nesrin Dilini Araştırma], Essex: Addison Wesley Longman Ltd.
• SIMPSON, P. (1992), Language, Ideology and Point of View [Dil, İdeoloji ve Bakış Açısı], London: Routledge.
• SINCLAIR, J. (1963), Ground Movement and Control at Collieries [Kömür Ocağında Zemin Hareketi ve Kontrolü], Winconsin: I. Pitman, Madison University.
• THORNE, J. P.. (1970), ―Generative Grammar and Stylistic Analysis‖ (Üretimsel Dilbilgisi ve Üslûpsal Çözümleme), J. Lyons (ed.), New Horizons in Linguistics [Dilbilimde Yeni Ufuklar], Harmondsworth: Penguin.
• TOOLAN, M. (1990), The Stylistics of Fiction. A Linguistic-Literary Approach [Kurmaca Üslûpbilimi. Bir Dilbilimsel Edebî Yaklaşım], London & New York: Routledge. ---------, (1996), ―Stylistics and its Discontent; or, Getting off the Fish ‗Hook‘‖ (Üslûpbilim ve Onun Hoşnutsuzluğu; veya Balık ―Oltası‖ İniyor), J.J. Weber (ed.), The Stylistics Reader, London: Edward Arnold.
• ULLMANN, S. (1966), Language and Style [Dil ve Üslûp], Oxford: Basil Blackwell.
• VAN DIJK, T., (1977), Text and Context: Explorations in the Semantics and Pragmatics of Discourse [Metin ve Bağlam: Söylemin Anlambilimi ve Edimbilimi], London: Longman.
• VERDONK, P. (1986), ―Poetic Artifice and Literary Stylistics‖ (Poetik Hüner ve Edebî Üslûpbilim), T. D‘haen (ed.), Linguistics and the Study of Literature [Dilbilim ve Edebiyat Araştırması], Amsterdam: Rodopi.
• WALES, K. (ed.) (1994), Feminist Linguistics in Literary Criticism [Edebiyat Eleştirisinde Feminist Dilbilim], London: D.S. Brewer.
• WEBER, J.J. (ed) (1996), The Stylistics Reader. From Roman Jakobson to the Present [Üslûpbilim Okuru. Roman Jakobson‘dan Günümüze], London: Edward Arnold.
• WIDDOWSON, H.G. (1992), Practical Stylistics [Uygulamalı Üslûpbilim], Oxford: Oxford University Press.
• ZYNGIER, S. (1994), ―Introducing Literary Awareness‖ (Edebî Farkındalığı Tanıtma), Language Awareness, 3, pp. 95-108.