Türkiye’de Eğitimde Eşitsizlikleri Azaltmak İçin Uygulanan Politikalar

Yıl 2020, Cilt: 39 Sayı: 2, 294 - 312, 31.12.2020

Mahmut Özer , Cem Gençoğlu , Eren Suna

Öz

Tüm dünyada eğitimin kitleselleşmesinden sonra öne çıkan en önemli sorun alanını eğitimde eşitsizlikler oluşturmaktadır. Özellikle TIMSS ve PISA gibi uluslararası öğrenci başarı araştırma izleme çalışmalarında bu sorun detaylı olarak ele alınmaktadır. Türkiye’de de bu sorun okullar arası başarı farklarında kendisini göstermektedir. Sorunun farkında olan Milli Eğitim Bakanlığı uzun zamandan beri eğitimde eşitliği artırabilmek için çok sayıda proje geliştirmiş ve hükümetler bu projeleri önemli miktarda bütçe ile desteklemiştir. Bu çalışmada MEB’in eğitimde eşitsizlikleri azaltmak için uyguladığı politikalar bir bütünlük içerisinde ele alınmakta, kapsamı ve hedefi değerlendirilmekte ve son yıllarda her bir projede atılan adımlar ve sağlanan destekler sunulmaktadır. Çalışmada bu projelerin sadece eğitimde öğrencilerin temel beceri eksikliklerini telafi edici eğitim destekleri sağlamadığı, ayrıca sosyal ve ekonomik çok sayıda destekleyici politikaların yıllardan beri başarılı bir şekilde uygulandığı gösterilmektedir. Bu politikalar birlikte değerlendirildiğinde sorunun ortaya çıktığı okullarda telafi edici önlemlerin ötesinde okul dışı sosyoekonomik destek boyutunu da kapsadığına vurguda bulunulmaktadır. Çalışmada, yeni kurulan ulusal izleme ve değerlendirme biriminin söz konusu projelerin verimliliklerini sürekli izlemesi ve iyileştirme için öneri geliştirmesinin önemine değinilmektedir. Ayrıca, eşitsizlikleri azaltmada önemli etkisi görülen ebeveyn eğitim seviyesini artırmak için kapsamlı yeni bir proje geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

eğitimde eşitsizlik, sosyoekonomik seviye farkı, okullar arası başarı farkı, eğitim politikası

Policies for Alleviating Educational Inequalities in Turkey

Öz

Anahtar Kelimeler

inequality in education, socioeconomic status, achievement gap, education policy

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2019). 2018 yılı idare faaliyet raporu. Ankara.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020a). 2020 yılı performans programı. Ankara.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020b). 2019 yılı idare faaliyet raporu. Ankara.
• Ainscow, M. (2004). Special needs in the classroom: a teacher education guide. Paris: UNESCO.
• Ansari, A. (2018). The persistence of preschool effects from early childhood through adolescence. Journal of Educational Psychology, 110(7), 952–973.
• Arslanargun, E., Bozkurt, S., & Sarıoğlu, S. (2016). Sosyoekonomik değişkenlerin öğrencilerin akademik başarısı üzerine etkileri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 214-234.
• Avrupa Komisyonu. (2019). Access to quality education for children with special educational needs. Paris: Avrupa Komisyonu. Retrieved from https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/b2215e85-1ec6-11e9-8d04-01aa75ed71a1/language-en
• Barnett, W. (1995). Long-term effects of early childhood programs on cognitive and school outcomes. The Future of Children, 5(3), 25-50.
• Bartlett, L. (2015). Access and quality of education for international migrant children. Paris: UNESCO.
• Bass, L. R. (2014). Boarding schools and capital benefits: Implications for urban school reform. The Journal of Educational Research, 107(1), 16-35.
• Batzer, L. A. (1997). The effect of remedial education programs on academic achievement and persistence at the two-year community college. Unpublished Doctoral Thesis, Western Michigan University, USA.
• Behnke, Y. (2018). Textbook effects and efficacy. In E. Fuchs, A. Bock. (Eds.), The Palgrave handbook of textbook studies (pp. 383–392). New York, NY: Palgrave Macmillan.
• Bourdieu, P. (1973). Cultural reproduction and social reproduction. In R. K. Brown (Ed.) Knowledge, educational and cultural change, (pp. 71–112). London: Tavistock.
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. G. Richardson (Ed.). Handbook of theory and research for the sociology education (pp. 258-241). New York: GreenwoodPress.
• Bourdieu, P., & Passeron, J. C. (2000). Reproduction in education, society and culture. London: Sage Publication.
• Bozgeyikli, H. (2019). Mesleki ve teknik eğitimin geleceği. İLKE Geleceğin Türkiye’si Analiz Raporu No.2.
• Bölükbaşı, S., & Gür, B. S. (2020). Tracking and inequality: The results from Turkey. International Journal of Educational Development, 78, 102262.
• Brunello, G. (2004). Stratified or comprehensive? Some economic considerations on the design of secondary education. CESifo DICE Rep 4, 7–10.
• Calcagno, J. C., & Long, B. T. (2008). The impact of postsecondary remediation using a regression discontinuity approach: Addressing endogenous sorting and noncompliance. NCPR Working Paper. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED501553.pdf
• Canbal, M. S., Kerkez, B., Suna, H. E., Numanoğlu, K. V., & Özer, M. (2020). Mesleki ve teknik ortaöğretimde paradigma değişimi için yeni bir adım: Eğitim Programlarının Güncellenmesi. Eğitim ve İnsan Bilimleri: Teori ve Uygulama. 11(21), 1-25.
• Carter, P. L. (2018). The multidimensional problems of educational inequality require multidimensional solutions. Educational Studies, 54(1), 1-16.
• Center on Education Policy (CEP) (2007). Answering the question that matters most: Has student achievement increased since no child left behind. Washington, DC: CEP.
• Cingöz, Z. K., & Gür, B. S. (2020). Ekonomik, sosyal ve kültürel statünün akademik başarıya etkisi: PISA 2015 ve TEOG 2017 sonuçlarının karşılaştırılması. İnsan ve Toplum, doi:10.12658/M0563.
• Coleman, J. S., Campbell, E. Q., Hobson, C. J., McPartland, J., Mood, A. M., Weinfeld, F. D., & York, R. L. (1966). Equality of educational opportunity. US Office of Education. Retrieved from http://eric.ed.gov/?id=ED012275.
• Cortazar, A. (2015). Long-term effects of public early childhood education on academic achievement in Chile. Early Childhood Research Quarterly, 32, 13-22.
• Coşkun, M. K., & Ünal, B. (2006). Kültürel sermaye, eğitim ve eşitsizliğin yeniden üretimi. Sosyoloji Araştırmalar Dergisi, 9(1), 24-44.
• Dama, N., & Toklucu Sundaram, D. (2018). Yoksulluk döngüsünden çıkış: şartlı eğitim yardımı. Ankara: SETA Yayınları.
• De Paola, M., & Brunello, G. (2016). Education as a tool for the economic integration of migrants. IZA DP No. 9836. Retrieved from http://ftp.iza.org/dp9836.pdf
• Dinçer, M. A., & Uysal-Kolaşin, G. (2009). Türkiye’de öğrenci başarısında eşitsizliğin belirleyicileri: Türkiye’de eğitimde eşitliğin geliştirilebilmesi için veriye dayalı savunu projesi araştırma raporu. İstanbul: Sabancı Üniversitesi, Eğitim Reformu Girişimi.
• Dunn, C., Kenney, E., Fleischhacker, S. E., & Bleich, S. N. (2020, 30 April). Feeding low-income children during the Covid-19 pandemic. N Engl J Med, 382:e40, doi:/10.1056/NEJMp2005638
• Esenyel, C. (2009). Türkiye’de ve dünyada şartlı nakit transfer uygulamaları. Yayımlanmamış uzmanlık tezi, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Gençoğlu, C. (2019). Milli bir destekleme ve yetiştirme sistemi modeli: İlkokullarda Yetiştirme Programı (İYEP). Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 853-881.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2019). Göç istatistikleri. Retrieved from https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• Güllüpınar, F., & İnce, C. (2014). Şanlıurfa’da eğitimsel eşitsizliklerin yeniden üretimi: Kültürel yapı, sosyal sermaye ve yapısal faktörlerin sosyolojik analizi. Eğitim Bilim ve Toplum Dergisi, 12(46), 84-121.
• Hanushek, E. A., & Woessmann, L. (2006). Does educational tracking affect performance and inequality? Differences-in-differences evidence across countries. Economic J, 116, 63–76.
• Janta, B., & Harte, E. (2016). Education of migrant children Education policy responses for the inclusion of migrant children in Europe. European Commission.
• Kavale, K. A., & Mostert, M. P. (2004). Social skills interventıons for individuals with learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 27, 31-43.
• Koretz, D. (2005). Alignment, high stakes, and the inflation of test scores. Los Angeles: National Center for Research on Evaluation, Standards, and Student Testing.
• Kotoula, K., Botzoris, G., Morfoulaki, M., & Aifandopoulou, G. (2017). The existing school transportation framework in Greece – Barriers and problems comparing to other European countries. Transportation Research Procedia, 24, 385–392.
• Magnuson, K. A., Meyers, M. K., Ruhm, C. J., & Waldfogel, J. (2004). Inequality in preschool education and school readiness. American Educational Research Journal, 41(1), 115–157.
• Marks, G. N. (2006). Are between-and within-school differences in student performance largely due to socioeconomic background? Evidence from 30 countries. Educ Res, 48(1), 21–40.
• MEB. (2018). 2023 eğitim vizyonu. Ankara: MEB.
• MEB. (2019a). Millî Eğitim Bakanlığı 2019-2023 stratejik planı. Ankara: MEB.
• MEB. (2019b). 2020 yılı bütçe sunuşu. Retrieved from (http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/18094404_2020_BUTCE_SUNUYU_17.12.2019.pdf.
• MEB. (2019c). İlkokullarda yetiştirme programı. Retrived from http://tegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_05/21135108_iyep_2019.pdf
• MEB. (2020a). İlkokullarda yetiştirme programı. Retrieved from http://iyep.meb.gov.tr/iyep/detay/IYEP-Hakkinda/3
• MEB. (2020b). 2019 yılı idare faaliyet raporu. Ankara: MEB.
• MEB. (2020c). Millî eğitim istatistikleri: Örgün eğitim 2019/'20. Ankara: MEB.
• Meier, V., & Schütz, G. (2007). The economics of tracking and non-tracking. ifo Working Papers No.50. Retrieved from https://www.cesifo.org/DocDL/IfoWorkingPaper-50.pdf.
• OECD. (2017). Education policy implementation: A literature review and proposed framework. OECD Education Working Paper No. 162. Paris: OECD.
• OECD. (2019). Country note: Turkey. Paris: OECD.
• Oral, I., & Mcgivney, E. J. (2014). Türkiye’de eğitim sisteminde eşitlik ve akademik başarı: Araştırma raporu ve analiz. İstanbul: ERG.
• Özer, M. (2018). The 2023 Education Vision and new goals in vocational and technical education. Journal of Higher Education and Science, 8(3), 425–435.
• Özer, M. (2019a). Reconsidering the fundamental problems of vocational education and training in Turkey and proposed solutions for restructuring. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39(2), 1–19.
• Özer, M. (2019b). Background of problems in vocational education and training and its road map to solution in Turkey’s Education Vision 2023. Journal of Higher Education and Science, 9(1), 1–11.
• Özer, M., & Suna, H. E. (2019). Future of vocational and technical education in Turkey: Solid steps taken after Education Vision 2023. Journal of Education and Humanities, 10(20), 165–192.
• Özer, M., & Suna, H. E. (2020a). The linkage between vocational education and labor market in Turkey: Employability and skill mismatch. Kastamonu Education Journal, 28(2), 558–569.
• Özer, M., & Perc, M. (2020). Dreams and realities of school tracking and vocational education. Palgrave Communications, 6, 34.
• Özer, M. (2020a). What PISA tells us about performance of education systems?. Bartın University Journal of Faculty of Education, 9(2), 217-228.
• Özer, M. (2020b). Mesleki eğitimde paradigma değişimi: Türkiye’nin mesleki eğitim ile imtihanı. İstanbul: Maltepe Üniversitesi Kitapları.
• Özer, M. (2020c). Mesleki eğitimde okuldan işe geçişi etkileyen yeni parametreler: Küresel dönüşümde yeni eğilimler. İnsan ve Toplum, 10(3), 1-27.
• Özer, M. (2020d). Türkiye’de mesleki eğitimde paradigma değişimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(2), 357-384.
• Özer, M (2020e). Vocational education and training as “a friend in need” during coronavirus pandemic in Turkey. Bartın University Journal of Faculty of Education, 9(2), 1-7.
• Özer, M. (2020f). Educational policy actions by the Ministry of National Education in the times of COVID-19 pandemic in Turkey. Kastamonu Educational Journal, 28(3), 1124-1129.
• Özer, M. (2020g). The contribution of strengthened capacity of vocational education and training systems in Turkey to the fight against Covid-19. Journal of Higher Education, 10(2), 134-140.
• Özer, M (2020h). A new step towards narrowing the achievement gap in Turkey: “1,000 Schools in Vocational Education and Training” Project. Bartın University Journal of Faculty of Education, doi:
• Özer, M., & Suna, H. E. (2020b). COVID-19 pandemic and education, In M. Şeker, A. Özer, C. Korkut (Eds.), Reflections on the pandemic in the future of the worlds (pp. 157-178). Ankara: TÜBA.
• Özkan, N. (2010). The role of families in the achievement of students at secondary education. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 262-271.
• Reichelt, M., Collischon, M., & Eberl, A. (2019) School tracking and its role in social reproduction: Reinforcing educational inheritance and the direct effects of social origin. Br J Sociol, 70(4), 1–26.
• Roemer, J. E. (1998). Equality of opportunity. Cambridge: Harvard University Press.
• Sahlberg, P. (2011). PISA in Finland: An education miracle or an obstacle to change? C.E.P.S Journal, 1(3):119-140.
• Schwartz, A. C. (2012). Remedial education programs to accelerate learning for all. GPE Working Paper Series on Learning, No. 11.
• Stern, L., & Roseman, J. E. (2004). Can middle-school science textbooks help students learn ımportant ıdeas? Findings from project 2061’s curriculum evaluation study: Life science. Journal of Research in Science Teaching, 41(6), 538–568.
• Suna, H. E., Tanberkan, H., & Özer, M. (2020). Changes in literacy students in Turkey by years and school types: Performance of students in PISA applications. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 11(1), 76-97.
• Suna, H. E., Tanberkan, H., Gür, B. S., & Özer, M. (2020a). Socioeconomic status and school type as predictors of academic achievement. Journal of Economy Culture and Society, 61(1), 41-64.
• Suna, H. E., Gür, B. S., Gelbal, S., & Özer, M. (2020b). Fen lisesi öğrencilerinin sosyoekonomik arkaplanı ve yükseköğretime geçişteki tercihleri. Yükseköğretim Dergisi, doi:10.2399/yod.20.734921.
• UNESCO. (2005a). Guidelines for inclusion: ensuring access to education for all. Paris: UNESCO.
• UNESCO. (2005b). Providing education to girls from remote and rural areas: Advocacy brief. Paris: UNESCO.
• UNESCO. (2016a). Global education monitoring report: Policy brief. Paris: UNESCO.
• UNESCO. (2016b). Every child should have a textbook. Paris: UNESCO.
• UNESCO, International Bureau of Education, International Institute for Education Planning (2015). Monitoring and evaluation: how will we know what we have done?. Paris: UNESCO.
• UNSCN. (2017). Schools as a system to improve nutrition a new statement for school-based food and nutrition interventions. Retrieved from https://www.unscn.org/uploads/web/news/document/School-Paper-EN-WEB-8oct.pdf.
• U.S. Department of Education (USDE) (2002). No child left behind: A desktop reference. Washington, D.C.: Office of Elementary and Secondary Education.
• Waldfogel, J. (2015). The role of preschool in reducing inequality. IZA World of Labor, 219 doi: 10.15185/izawol.219.
• Woessmann, L. (2009). International evidence on school tracking: A review. CESifo DICE Rep 1:26–34.
• World Food Program (WFP). (2020). Global monitoring of school meals during Covid-19 school closures. Retrieved from https://cdn.wfp.org/2020/school-feeding-map/index.html
• Yolak, B. B., Kiziltepe, Z., & Seggie, F. N. (2019). The contribution of remedial courses on the academic and social lives of secondary school students. Journal of Education, 199(1), 24–34. https://doi.org/10.1177/0022057419836434
• Zimmer, R. (2003). A new twist in the educational tracking debate. Econ Educ Rev., 22(3), 307–315.