The Evaluatıon Of The Actıvıtıes In The Fourth Grade Turkısh Textbooks Based On Lıteracy Strategıes

Yıl 2024, Cilt: 43 Sayı: 2, 819 - 870, 30.12.2024

Yasemin Erdem , Hakan Dedeoğlu

https://doi.org/10.7822/omuefd.1379989

Öz

Based on the fact that knowledge, skills and behaviors are tried to be gained through the curriculum, it is tried to be reflected in the Turkish textbooks based on the linguistic, mental and social developments of the students in the dimensions of listening/watching, speaking, reading and writing. Therefore, Turkish textbooks should be well prepared for this purpose and provide students with strategies that support literacy development through activities included in their content. From this point of view, the main purpose of this research is to reveal the general situation of the activities in the fourth grade Turkish textbooks in terms of literacy strategies. For this reason, the activities in the Turkish textbooks prepared and approved by the Ministry of National Education in the 2022-2023 academic year were examined by Antonacci and C'ollaghan (2020) in the context of the strategies that support the development of literacy in the dimensions of reading and writing. In the research, the document analysis method, one of the qualitative research methods, was used. As a result of the research, 840 activities in Turkish textbooks were evaluated within the scope of the purpose of the research, and 439 of these activities could be associated with strategies in the dimensions of reading and writing. In particular, the reflections of the strategies in the reading dimension were determined in 338 activities and in the writing dimension in 101 activities. It was determined that the literacy strategies, which were reflected in the activities, were repeated in the activities and that different literacy strategies were not sufficiently included. From this point of view, it has been concluded that Turkish textbooks are not sufficient in terms of literacy strategies that support literacy development.

Anahtar Kelimeler

literacy strategies, reading, writing, textbooks, activity.

Dördüncü Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin Okuryazarlık Stratejileri Temelinde Değerlendirilmesi

Öz

Bilgi, beceri ve davranışların öğretim programları ile kazandırılmaya çalışılmasından hareketle dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma boyutlarında öğrencilerin dilsel, zihinsel ve sosyal gelişimleri esas alınarak Türkçe ders kitaplarında yansıtılmaya çalışılmaktadır. Dolayısıyla Türkçe ders kitaplarının bu amaç doğrultusunda iyi bir şekilde hazırlanması ve okuryazarlık gelişimini destekleyen stratejileri içeriğinde bulunan etkinlikler yoluyla öğrencilere sağlaması gerekmektedir. Buradan hareketle dördüncü sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan etkinliklerin okuryazarlık stratejileri bakımından genel durumunu ortaya koymak bu araştırmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu nedenle 2022-2023 eğitim öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan ve uygun görülmüş olan Türkçe ders kitaplarında bulunan etkinlikler Antonacci ve C’ollaghan (2020) tarafından okuma ve yazma boyutlarında belirtilen okuryazarlık gelişimini destekleyen stratejiler bağlamında incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda Türkçe ders kitaplarında 840 etkinlik araştırmanın amacı çerçevesinde değerlendirilmiş olup bu etkinliklerin 439’u okuma ve yazma boyutlarındaki stratejilerle ilişkilendirilebilmiştir. Özellikle okuma boyutunda stratejilerin yansımaları 338 etkinlikte, yazma boyutunda ise 101 etkinlikte tespit edilmiştir. Etkinliklere yansımaları görülen okuryazarlık stratejilerinin etkinliklerde tekrar ettiği, farklı okuryazarlık stratejilerine yeterince yer verilmediği saptanmıştır. Buradan hareketle Türkçe ders kitaplarının okuryazarlık gelişimini destekleyen okuryazarlık stratejileri bakımından yeterli nitelikte olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okuryazarlık Stratejileri, Okuma, Yazma, Ders Kitapları, Etkinlik.

Kaynakça

• Akyol, H. ve Kodan, H. (2016). Okuma güçlüğü olan bir öğrencinin okuma güçlüğünün giderilmesine yönelik bir uygulama: Akıcı okuma stratejilerinin kullanımı. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty,35(2),7-21.
• Akyol, H. (2010). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Pegem.
• Akyol, M., ve Baştuğ, M. (2015). Yapılandırılmış akıcı okuma yönteminin üçüncü sınıf öğrencilerinin akıcı okuma ile okuduğunu anlama becerilerine etkisi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi17(1), 125-141.,
• Antonacci, P. A. ve O’Callaghan C. M. (2020). Okuryazarlık gelişiminin desteklenmesi: Anaokulundan ortaokula öğrenciler için araştırmaya dayalı 50 strateji. H. Dedeoğlu (Ed.)Vizetek.
• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26.
• Aykaç, B. (2023). 2019 Türkçe dersi öğretim programı ortaokul kazanımlarının anahtar yetkinlikler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal BilimlerAkademi Dergisi, (11), 69-87.
• Baydık, B. (2011). Okuma güçlüğü olan öğrencilerin üstbilişsel okuma stratejilerini kullanımı ve öğretmenlerinin okuduğunu anlama öğretim uygulamalarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(162), 301-319.
• Belet, Ş. D. (2011). Eleştirel okuma becerisinin geliştirilmesinde hikâye anlatma yönteminin kullanımı: Öğretim deneyi uygulaması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Dal, S. (2015). İlköğretim 5. Sınıf Türkçe dersinde eleştirel okuryazarlık uygulamaları: Bir eylem araştırması [Yayınlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2021). Ders kitabı incelemesi (5. Baskı). Pegem Yayıncılık.
• Doğan, B. (2002). Strateji öğretiminin işbirlikli ve geleneksel sınıflarda okuduğunu anlama becerileri, güdü ve hatırda tutma üzerindeki etkileri [Yayınlanmamış doktora tezi].Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Doğan, A. (2019). Diyalojik okumanın beş-altı yaş çocukların erken okuryazarlık becerilerine etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Duman, N. ve Tekinarslan, İ. Ç. (2007). Hikâye haritası yönteminin hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8 (01) , 33-59.
• Duran, E. ve Bitir, T. (2017). Bağlam temelli kelime öğretiminin kelime kazanımına katkısı. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi , (11) , 70-94.
• Durukan, E., ve Maden, S. (2010). Türkçe öğretmenlerinin iletişim becerileri üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(1), 59-74.
• Güneş, F. (1997). Okuma–yazma öğretimi ve beyin teknolojisi.. Ocak Yayınları.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma..Nobel Yayıncılık.
• Karagöz, B. (2018). Eğitici çizgi romanların ışığında okuduğunu anlama stratejilerinin kullanımı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,20(3), 637-661.
• Karadüz, A. (2010). Dil becerileri ve eleştirel düşünme. Turkish Studies, 5(3), 1566-1593.
• Khosravi, M., Ghoorchaei, B., & Arabmofrad, A. (2017). The relationship between writing strategies, self-efficacy and writing ability: A case of Iranian EFL students. International Journal of English Language & Translation Studies, 5(3), 96-102
• Kocaman-Karoğlu, A. (2015). Öğretim sürecinde hikâye anlatmanın teknolojiyle değişen doğası: dijital hikâye anlatımı. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 5(2), 89-106.
• Kurudayıoğlu, M. ve Tüzel, S. (2010). 21. Yüzyıl okuryazarlık türleri, değişen metin algısı ve Türkçe eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (28), 283-298.
• Leki, I. (2002). Academic writing: Exploring processes and strategies.:Cambridge University Press.
• May, S. (2007). Sustaining effective literacy practices over time in secondary schools: School organisational and change issues. Language and Education, 21(5), 387-405.
• MEB (2019), İlkokul Türkçe 4.sınıf ders kitabı.Koza Yay.
• MEB (2019), İlkokul Türkçe 4.sınıf ders kitabı.Özgün Yay.
• MEB (2019), İlkokul Türkçe 4.sınıf ders kitabı.Devlet Kitapları.
• Öner, N. (1995). Dil üzerine. Divan Kitap.
• Özdemir, E. (1993). Okuma sanatı. İnkılap Kitabevi.
• Sammons, P., Hillman, J. & Mortimore, P. (1995). Key Characteristics of Effective Schools: A revie w of school effectiveness research. London Institute of Education.
• Samuels, J. (2006). Looking backward: Reflections on a career in reading. Journal of Literacy Research, 38(3), 327-344.
• Sarılan, D. ve Şahin Taşkın, Ç. (2022). Sınıf öğretmenlerinin okuryazarlık öğretimine ilişkin özyeterlik algılarının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(3), 696-717.
• Sever, S. (2002). Öğretim dili olarak Türkçenin sorunları ve öğretme-öğrenme sürecindeki etkili yaklaşımlar. Türkçenin dünü, bugünü ve yarını [Sözlü Bildiri] Uluslararası Bilgi Şöleni, Ankara.
• Soysal, T., ve Tavşanlı, Ö. F. (2023). Derinleştirerek Yazma ve Etkileşimli Yazma Stratejilerinin İlkokul Üçüncü Sınıf Öğrencilerinin Yazma Başarısına Etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 1418-1437.
• Sönmez, Y., ve Ulusoy, M., (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerine yazarı sorgulama stratejisi öğretimi [Sözlü Bildiri] . XVII. Uluslararası Katılımlı Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, Ankara.y
• Topping, K., & Ferguson, N. (2005). Effective literacy teaching behaviours. Journal of Research in Reading, 28(2), 125-143.
• Topuzkanamış, E. (2015). Yazma stratejileri öğretiminin Türkçe öğretmenliği birinci sınıf öğrencilerinin yazma kaygısına etkisi. Journal of Language and Literature Education, 13, 97-110.
• Yazar, İ. (2019). Türkçe öğretiminde ve temel dil becerilerinin kazanımında dijital teknoloji uygulamalarının yeri ve önemi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 612-623.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H.(2012). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, M. (2008). Hikâye haritası yönteminin okuduğunu anlamaya etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,10(2),212-225.
• Yılmaz, M., ve Top, M. (2015). İşbirlikli tartışma sorgulama (its) stratejisinin ilkokul 4. Sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama başarılarına etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 78-97.
• Young, C., & Rasinski, T. (2009). Implementing readers theatre as an approach to classroom fluency instruction. The Reading Teacher, 63(1), 4-13.
• Yüceer, D. (2020). Diyalojik öğretim ve ana dili eğitimi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24(3), 701-712.