Dawr And Jam‐I Kamil in Durra Al‐Taj By Qutbuddin Shirazi

Yıl 2014, Sayı: 37, 75 - 96, 01.12.2015

Ahmet Çakır

https://doi.org/10.17120/omuifd.43129

Cited By: 2

Öz

Qutbuddin Shirazi discusses some topics of music in one section of his work
Durra al‐Taj, following the sytle of Safiyuddin Urmawi before him. In this paper,
we try to analyze the scales named dawr and jam‐i kamil in the book
above mentioned. What is interesting in his work can be put as follows: He is
the first person who used so called “h” distance which is the same with A2
(artık ikili); he seemed to have synthesized new modes (maqams) though
they handed down to us with different names; moreover he attempted to
generate different maqams by adding symmetrical notes and four notes
scales above to basic eight notes scales. From this perspective, Shirazi can be
accepted as a man of music who made new contributions to the music of his
age

Anahtar Kelimeler

-

Kutbüddîn Şîrâzî’nin Dürretü’t-Tâc’ında Devir ve Cem‘İ-Kâmiller

Öz

Safiyyüddîn Urmevî’den sonra Dürretü’t-Tâc adlı eserinin bir bölümünü müzik teorisine ayıran Kutbüddîn Mahmud Şîrâzî olmuştur. Bu makalemizde Şîrâzî’nin adı geçen eserinde yer alan devir ve cem‘i-kâmil adlı dizileri incelenmiştir. Onun, günümüzde kullanılan artık ikili (A2) aralığının karşılığı olan “h” aralığını ilk kullanan kişi olması; günümüze farklı isimlerle gelen yeni makamların tertibini ortaya koyması; bir sekizli dizilerin tiz taraflarında hem simetrik genişleme yaparak hem de yine tiz tarafta bir sekizli diziye farklı bir dörtlü ilave ederek yeni makamlar oluşturma çabası dikkat çekici unsurlar olmuştur. Bu anlamda, Şîrâzî bu yaklaşım ve buluşlarıyla müziğin gelişimine katkılar sağlayan bir isim olarak anılabilir

Anahtar Kelimeler

h aralığı, devirler, cem‘i‐zü’l‐küll, cem‘i‐kâmil, simetrik genişleme

Kaynakça

• Arel, H. Sadeddin, Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri (nşr. Onur Akdoğu), Kültür  Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988.
• Hacı Büke, Alişah b.,  Mukaddimetü’l‐Usûl, İstanbul Ün. Eski Eserler Kütüphanesi,  Farsça Yazmalar, No: 1097.
• el‐Lâzikî,  Muhammed b. Abdülhamid, er‐Risâletü’l‐Fethiyye, (şerh ve thk. el‐Hac  Haşim Muhammed er‐Receb), Kuveyt 1987.
• el‐ Merâğî,  Abdülkadir b. Ğaybî Hafız, Şerh‐i Edvâr (thk. Takî Bîniş), Tahran 1991.
• el‐ Merâğî,  Abdülkadir b. Ğaybî Hafız, Câmi‘u’l‐Elhân (thk. Takî Bîniş), Tahran  1987.
• el‐ Merâğî,  Abdülkadir b. Ğaybî Hafız, Makâsidü’l‐Elhân (thk. Takî Bîniş), Tahran  1977.
• Özkan, İsmail Hakkı, Türk Mûsikîsi Nazariyâtı ve Usûlleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul  1984.
• Şerbetli, Azmi, “Kutbüddîn‐i Şîrâzî”, DİA, Diyanet Vakfı Yayınları, C. 26, Ankara  2002, ss. 487‐489.
• Şîrâzî, Kutbüddîn, Dürretü’t‐Tâc li Ğurreti’d‐Dibâc, Köprülü Kütüphanesi Yazmaları, No: 867.
• el‐Urmevî, Safiyyüddin Abdü’l‐Mü’min b. Yusuf b. Fahir, er‐Risaletü’ş‐Şerefiyye fî  Nisbeti’t‐Te’lifiyye  (şerh  ve  thk.  el‐Bahis  el‐Hac  Haşim  Muhammed  erReceb), Dâru’r‐Reşîd, Bağdat 1982.
• Uygun,  Mehmet  Nuri,  Safiyyüddin  Abdulmu’min  Urmevî  ve  “Kitâbu’l‐Edvâr”ı  (Marmara Ün. Sos. Bil. Ens. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 1996.