Ebü’l-Berekât en-Nesefî’nin İlahî İsim ve Sıfatlara Yaklaşımı

Yıl 2017, Sayı: 42, 135 - 161, 19.09.2017

Recep Önal

Öz

Allah’ın isim ve sıfatları, ilâhiyyât bahsinde
incelenen konuların başında gelir. Konunun önemine binaen bazı âlimler Kelâm
ilmini “İlmü’t-Tevhîd ve’s-Sıfât/ Tevhid ve Sıfat İlmi” diye
isimlendirmişlerdir. Bu çalışmada Mâtürîdiyye geleneğin önemli simalarından
Ebü’l-Berekât en-Nesefî (ö. 710/1310)’nin ilahî isim ve sıfatlara bakışı tespit
edilip, genel hatlarıyla yansıtılmaya çalışılacaktır. Ancak bir makalede tüm
detaylarıyla bu konunun ele alınması mümkün olmadığı için konu işlenirken daha
ziyade tartışmalı ve ihtilaflı olan meseleler üzerinde durulacaktır. Ayrıca
mezhepler arasında Nesefî’nin konumunu belirlemek için kelâm literatüründe
ilahî isim ve sıfatlar anlayışlarına da yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

İsim, Sıfat, Mâtürîdiyye, Müteşâbih, Ehl-i Sünnet, Nesefî

The Approach of Abu Al-Barakat an-Nasafi to the Divine Names and Attributes of Allah

Öz

The names and attributes of Allah is one of the major topics studied in theology. Because of the importance of this issue, the scholars defined the science of Kalam as “‘Ilm al-tawhid wa al-sifat”. This study focuses on determining the point of view of Abu Al-Barakat An-Nasafî about the divine names and attributes of Allah due to the fact that he is one of the distinguished figures in Maturidiyyah tradition. There is no possibility to evaluate the aforementioned issue in detail within a paper. Therefore, this study tries to stress contradictive and conflictual matters about the issue. Besides, in order to see Nasafî’s position among understandings of Islamic sects, their perspectives on the divine names and attributes will be featured.

Anahtar Kelimeler

Divine Name, Divine Attribute, Mutashabih, Ahl Al-Sunnah, Maturidiyyah, Nasafî

Kaynakça

• Abdülhamid, İrfan (1997). İslam’da İtikadî Mezhepler ve Akaid Esasları. çev. M. Saim Yeprem. İstanbul Marifet Yay.
• Adıgüzel, Hanifi (2007). Din Dili Bağlamında Haberî Sıfatlar. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Üniversitesi.
• Altuntaş, Mehmet (2015). “Tevrat ve Kur’an’a göre Yahudilerin dünyaya bakışı”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi III: 89-110.
• Arslan, Hulusi ve Mustafa Bozkurt (2015). Sistematik Kelâm. Ankara: TDV Yay.
• Aydın, Ömer (1999). “Haberî Sıfatları Anlama Yolları”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi I: 133-58.
• el-Bağdâdî, Abdülkâhir (1928). Usûlü’d-dîn. Beyrut.
• el-Bağdâdî, Abdülkâhir )2007). el-Fark Beyne’l-Fırak. Nşr. M. M. Abdülhamid. Kahire.
• el-Bâkıllânî, Ebu Bekir (1993). Kitabu’t-Temhid. nşr. İ. Ahmed Haydar. Beyrut.
• Bulut, Zübeyir (2015). Haberî Sıfatlar: Anlama Yöntemleri ve Yorumlar. Ankara: Fecr Yay.
• el-Cüveynî, İmâmu’l-Haremeyn (1995). Kitâbu’l-İrşâd. Nşr. Zekeriyâ Umeyrât. Beyrut.
• Çantay, Hasan Basri (1993). Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm. İstanbul: Risale Yay.
• Çelebi, İlyas (2002). İslam İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdülcebbâr. İstanbul: Rağbet Yay.
• Çelebi, İlyas (2009). “Sıfat”. İslam Ansiklopedisi. c. 37, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 100-106.
• Çelik, İbrahim (1987). “Kur’an’da Haberî Sıfatlar ve Mukâtil b. Süleyman’a İsnâd Edilen Teşbîh Fikri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi II, 151-159.
• Düzgün, Şaban Ali (2015). “Allah’a İman”. İslam İnanç Esasları. Ed. Ş. Ali Düzgün. Ankara: Grafiker Yay. 63-122.
• Ebu Hanîfe, Nu’mân b. Sâbit (2002). “Fıkhu’l-Ekber”. İmam-ı A’zam’ın Beş Eseri. Çev. Mustafa Öz. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay.
• Esed, Muhammed (1999). Kur’an Mesajı. Çev. Cahit Koytak ve Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yay.
• el-Eş‘arî, Ebü’l-Hasan (1994). el‐İbâne an Usûli’d‐Diyâne. Nşr. A. Sabbağ. Beyrut.
• el-Eş‘arî, Ebü’l-Hasan (2006). Makâlâtü’l-İslamiyyîn ve İhtilafü’l-Musallin. Nşr. Nevvah el-Cerrâh. Beyrut.
• Fahreddîn er-Râzî, Muhammed b. Ömer b. Ali el-Bekrî (1986). Esâsu’t-Takdîs. Tahk. A. Hicâzî Sekkâ. Kahire: Mektebetü Külliyâti'l-Ezheriyye.
• Fahreddîn er-Râzî, Muhammed b. Ömer b. Ali el-Bekrî (2002). Kelâm’a Giriş. Çev. Hüseyin Atay. Ankara: TC. Kültür Bakanlığı Yay.
• el-Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Ahmed et-Tûsî (1971). İtikadda Orta Yol. Çev. Kemal Işık. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay.
• Gölcük, Şerafeddin ve Süleyman Toprak (2001). Kelâm. Konya: Tekin Yay.
• İbn Hanbel, Ebu Abdillah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî Ahmed (ts.). el-Müsned. Beyrut: Dâru Sâdır.
• İzmirli, İsmail Hakkı (1981). Yeni İlm-i Kelâm. Haz. Sabri Hizmetli. Ankara: Umran Yay.
• Kâdî Abdülcebbâr, Ahmed b. Halil el-Hamedânî (1986). Kitâbu Fadli’l-İ’tizâl ve Tabakâti’l-Mu‘tezile. Nşr. Fuad Seyyid. Tunus.
• Kâdî Abdülcebbâr, Ahmed b. Halil el-Hamedânî (2001). Şerhu’l-Usûlü’l-Hamse. Nşr. Hüseyin b. Ebu Haşim. Beyrut.
• Kılavuz, Ahmet Saim (2004). Ana Hatlarıyla İslâm Akâidi ve Kelâm’a Giriş. İstanbul: Ensar Yay.
• el-Mâtürîdî, Ebu Mansur Muhammed b. Mahmud (2002). Kitâbü’t-Tevhîd. Çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İSAM Yay.
• en-Nesefî, Ebü’l-Berekât Ahmet b. Mahmûd (2000). el-Umde: İslam İnancının Ana Umdeleri. Çev. Temel Yeşilyurt. Malatya: Kubbealtı Yay.
• en-Nesefî, Ebü’l-Berekât Ahmet b. Mahmûd (2006). Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vil. Nşr. M. Muhammed eş-Şe’âr. Beyrut: Dâru’n-Nefâis.
• en-Nesefî, Ebü’l-Berekât Ahmet b. Mahmûd (2012). Şerhu’l-Umde fî Akîdeti Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat: el-İ’timâd fi’l-İtikâd. tahk. A. Muhammed Abdullah İsmail. Kahire.
• en-Nesefî, Ebü’l-Berekât Ahmet b. Mahmûd (2014). Şerhu’l-Cevâhiri’l-Mudiyye. Nşr. Ömer Bölükbaşı. Rize.
• Özler, Mevlüt (2015). “İlahî İsim ve Sıfatlar”. Kelâm El Kitabı. Ed. Ş. Ali Düzgün. Ankara: Grafiker Yay. 229-72.
• es-Sâbûnî, Nureddin (2005). Maturidiyye Akâidi. Çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
• eş-Şehristânî, Muhammed b. Abdülkerim (ts.). el-Milel ve’n-Nihal. Nşr. M. F. Muhammed. Beyrut.
• Şimşek, Ümit (2015). Kur’an’ın ve Kâinatın Dilinden İman Esasları. Ankara: Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
• et-Teftâzânî, Sadeddin Mesud bin Ömer bin Abdullah el-(1991). Kelâm İlmi ve İslam Akâidi. Haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yay.
• Topaloğlu, Bekir ve İlyas Çelebi (2010). Kelâm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İSAM Yay.
• Topaloğlu, Bekir (1995). “Esmâ-i Hüsnâ”. İslam Ansiklopedisi. C. 11. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 404-418.
• Topaloğlu, Bekir (2008). Allah İnancı. İstanbul: İSAM Yay.
• Uludağ, Süleyman (1996). İslam’da İnanç Konuları ve İtikâdî Mezhepler. İstanbul: Marifet Yay.
• Yektir, Yusuf (2007). Ebü’l-Mûin en-Nesefî’nin Haberî Sıfatlar Anlayışı. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• Yeprem, M. Saim (2000). Mâtürîdî’nin Akîde Risâlesi ve Şerhi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay.
• Yeşilyurt, Temel (2000). Ebü’l-Berekât en-Nesefî ve İslam Düşüncesindeki Yeri. Malatya: Kubbealtı Yay.
• Yılmaz, Mustafa Selim (2013). Kumran Yazmalarının Ahit Geleneği Çerçevesinde Değerlendirilmesi. İstanbul: Ayışığı Kitapları.
• Yurdagür, Metin (1984). “Haberî Sıfatları Anlamada Metod”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi I: 249-64.