SPORDA PSİKOLOJİK İHTİYAÇLAR DURUMU ÖLÇEĞİ (SPİDÖ): TÜRKÇE UYARLAMASI, GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 75 - 88, 15.04.2022

Şaban Ünver , Metin Yılmaz , Tülin Atan , Soner Çankaya , Yüksel Savucu

https://doi.org/10.17155/omuspd.1075274

Öz

İnsan motivasyonunun anlaşılması doğuştan gelen psikolojik ihtiyaçların dikkate alınması gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Bhavsar ve ark. (2020) tarafından geliştirilen “Sporda Psikolojik İhtiyaçlar Durumu Ölçeği’ni (SPİDÖ) Türkçe’ye uyarlamak ve sporcularda geçerliliğini ve güvenirliğini test etmektir. Araştırmanın evrenini farklı spor branşlarında 14-26 yaş aralığındaki aktif sporcular, örneklemini ise tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilmiş ve araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul etmiş 169 sporcu oluşturmaktadır. Türkçe’ye uyarlanan Sporda Psikolojik İhtiyaçlar Durumu Ölçeği 7’li likert tipinde, 23 madde ve 6 alt boyuttan (Özerklik memnuniyeti, Özerklik memnuniyetsizliği”, Yeterlilik memnuniyeti, “Yeterlilik memnuniyetsizliği”, “Aidiyet memnuniyeti, Aidiyet memnuniyetsizliği) oluşmaktadır. Ölçeğin yapı geçerliği için Doğrulayıcı Faktör Analizi ve güvenirliğini sınamak için Cronbach alfa iç tutarlık ve CR katsayısı kullanılmıştır. Doğrulayıcı Faktör Analizi sonuçlarına göre ölçekte yer alan maddelerin faktör yükleri 0,43-0,86 arasında değişmektedir. Elde edilen analiz sonuçlarına göre modelin iyi uyum indeks değerlerine sahip olduğu görülmüştür.
Ki-kare uyum testi χ²/Sd=1,976, Yaklaşık Hataların Ortalama Karekökü=0,079, Normlaştırılmış Uyum İndeksi=0,90, Normlaştırılmamış Uyum İndeksi=0,95, Karşılaştırmalı Uyum İndeksi=0,95, Uyum İyiliği İndeksi=0,92, Düzeltilmiş Uyum İyiliği İndeksi=0,86 olarak saptanmıştır. Ölçeğin alt boyutlarına ait Cronbach alfa iç tutarlık ve CR katsayıları (0,64-0,84) kabul edilebilir değerlerdedir. Elde edilen bulgular “Sporda Psikolojik İhtiyaçlar Durumu Ölçeğinin” Türkçe uyarlamasının sporda psikolojik ihtiyaçların değerlendirilmesi için geçerlik ve güvenirlik koşullarını sağladığını ortaya koymaktadır. Sonuç olarak Sporda Psikolojik İhtiyaçlar Durumu Ölçeğinin güvenilir ve geçerli bir ölçüm aracı olduğu söylenebilir. Türk sporcularının psikolojik ihtiyaçlarını merak eden ve ölçmek isteyen araştırmacılara veya antrenörlere ölçeği kullanmaları tavsiye edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik ihtiyaçlar, yeterlilik, aidiyet, performans

THE PSYCHOLOGICAL NEED STATES IN SPORT-SCALE (PNSS-S): TURKISH ADAPTATION, STUDY OF VALIDITY AND RELIABILITY

Öz

Understanding human motivation requires the consideration of innate psychological needs. This study aims to adapt the “Psychological Need States Scale in Sport (PNSS-S)” into Turkish and test the scale’s validity and reliability in athletes. In the determination of the study sample, convenience sampling method was adopted. The universe of the study consists of active athletes between the ages of 14-26 in different sports branches, and the sample consists of 169 athletes who were selected by random sampling method and who accepted to participate in the research voluntarily. The Turkish version of the Psychological Needs in Sports Scale consists of 7 Likert type 23 items and 6 sub-dimensions (Autonomy satisfaction, Autonomy frustration, Competence satisfaction, Competence frustration, Relatedness satisfaction, Relatedness frustration). For the construct validity of the scale, confirmatory factor analysis was conducted and Cronbach alpha internal
consistency and CR coefficients were used to test the reliability. According to the results of the confirmatory factor analysis, the factor loads of the items of the scale ranged from 0.43 to 0.86. According to the analysis results obtained, it was seen that the model had good fit index values. The chi-square fit test yielded χ²/Sd=1.976, while the root mean square error of approximation value was 0.079. Furthermore, the normalized fit index was 0.90 while the non-normalized fit index was 0.95. The comparative fit index was 0.95 while the goodness of fit index was 0.92 in addition
to the corrected fit index of 0.86. The scale’s Cronbach alpha internal consistency and CR coefficients (0.64-0.84) are acceptable values. The results obtained in the study revealed that the Turkish adaptation of the “Psychological Need States Scale in Sport” met the validity and reliability conditions to evaluate psychological needs in sports. In conclusion, it can be stated that the Psychological Need States Scale in Sport is a reliable and valid measurement tool. It can be suggested for researchers or coaches who would like to investigate and analyze the psychological needs of Turkish athletes to use the scale. 

Anahtar Kelimeler

Psychological needs, competence, relatedness, performance

Kaynakça

• Adie, J.W., Duda, J.L., Ntoumanis, N. (2008). Autonomy support, basic need satisfaction and the optimal functioning of adult male and female sport participants: A test of basic needs theory. motivation and emotion, 32(3), 189-199.
• Alpar, R. (2006). Spor bilimlerinde uygulamalı istatistik. 3. Baskı. İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Andersen, S. (2000). Fundamental human needs: Making social cognition relevant, psychological inquiry, 11 (4), pp. 269-276.
• Bartholomew, K.J., Ntoumanis, N. Ryan, R.M., Thøgersen-Ntoumani, C. (2011). Psychological need thwarting in the sport context: Assessing the darker side of athletic experience. Journal of Sport & Exercise Psychology, 33, 75–102. https://doi.org/ 10.1123/jsep.33.1.75.
• Beaton, D. E., Bombardier, C., Guillemin, F., Ferraz, M. (2000). Guidelines for the process of cross-cultural adaptation of self-report measures. Spine, 25(24), 3186-3191.
• Bhavsar, N., Bartholomew, K.J., Quested, E., Gucciardi, D.F., Thøgersen-Ntoumani, C., Reeve, J., Ntoumanis, N. (2020). Measuring psychological need states in sport: theoretical considerations and a new measure. Psychology of Sport and Exercise, 47, 101617.
• Brislin, R. W. (1986). The wording and translation of research instruments. In W. J. Lonner, J. W. Berry (Eds.). Field Methods in Educational Research (p.137-164). Newbury Park, CA: Sage.
• Cheon, S.H., Reeve, J., Lee, Y., Ntoumanis, N., Gillet, N., Kim, B.R., ve ark., (2019). Expanding autonomy psychological need states from two (satisfaction, frustration) to three (dissatisfaction): A classroom-based intervention study. Journal of Educational Psychology, 11, 685–702. https://doi.org/10.1037/edu0000306.
• Costa, S., Ntoumanis, N., Bartholomew, K. (2015). Predicting the brighter and darker sides of interpersonal relationships: Does psychological need thwarting matter? Motivation and emotion, 39, 11–24. https://doi.org/10.1007/s11031-014-9427-0
• Çalık, M., Fatih, B.A.L. (2020). Ergenlerde duygusal özerklik, arkadaşa bağlanma ve temel psikolojik ihtiyaçlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Metinleri, (2), 1-12.
• Deci, E. L., Ryan, R. M. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological inquiry, 11(4), 227-268.
• Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error, Journal of Marketing Research, 48, 39-50.
• Glasser, W. (1999). Kişisel özgürlüğün psikolojisi. çeviren: Müge İzmirli. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Gürer, B., Kılınç, Z. (2019). Doğa sporları yapanların temel psikolojik ihtiyaçlarının zihinsel dayanıklılığa etkisi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2), 222-233.
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J. & Anderson, R.E. (2014). Multivariate Data Analysis, Pearson New International Edition, 7th ed., Essex: Pearson.
• Hambleton, R.K., Patsula, L. (1999). Increasing the validity of adapted tests: myths to be avoided an guidlines for improving test adaptation practies 1, 2. (online).
• Hamurcu, H., Sargın, N. (2011). Lise öğrencilerinin boyun eğme davranışları ile psikolojik ihtiyaçları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(31), 171-187.
• Hanley, T., PeterJenkins, S.P., Robson, M., Williams, G. (2012). The counselling infrastructure. Adolescent Counselling Psychology: Theory, Research and Practice, 111.
• Hu, L.T., Bentler, P.M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural equation modeling: a multidisciplinary journal, 6(1), 1-55.
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı, uygulamalar, kuramlar. Ankara: Nobel Yayınları.
• Martínez-Alvarado, J.R., García, F.G., Feltz, D. (2016). Athletes’ motivational needs regarding burnout and engagement. Revista de psicologia del deporte, 25(1), 65-71.
• Miçooğulları, B.O., Ekmekçi, R., Dağaşan, Y. (2020). Üniversite sporcu öğrencilerinde kendine güven hedef belirleme ve kararlılık. Journal of Physical Education & Sports Science/Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2).
• Ntoumanis N, Standage, M. (2009). Prosocial and antisocial behaviour in sport: A selfdetermination theory perspective. Journal of Applied Sport Psychology, 21, 365–380. https://doi.org/10.1080/10413200903036040.
• Rapport, Z. (2007). Using choice theory to assess the needs of persons who have a disability and sexual/intimacy/romantic ıssues. International Journal of Reality Therapy, 27 (1), 22-25.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci: SPSS ve LISREL uygulamaları. Anı yayıncılık.
• Şeker, H., Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme (2. Basım) Ankara: Nobel Yayınları.
• Tiryaki, K., Pehlivan, M., Hande, B. A. (2020). Korona virüs (covid-19) tedbirleri kapsamında evde kalan spor bilimleri fakültesi öğrencilerin temel psikolojik ihtiyaçlarının belirlenmesi (Düzce Üniversitesi Örneği). Spor Eğitim Dergisi, 4(3), 43-53.