Çocukluk Döneminde Sosyal Faaliyetlerin Seçiminde Ebeveynlerin Karar Verme Süreci

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 23 - 47, 31.12.2024

Osman Ocakçı , İzzet Bat , Rümeysa Moral , Murat Kabadaş , Deniz Gençtoprak

https://doi.org/10.58433/opdd.1563902

Öz

Bu araştırmanın amacı dört-on yaş aralığında çocuğu olan ebeveynlerin çocuklarını ders dışı faaliyetlere yöneltme sürecinin incelenmesidir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi ve araştırmanın deseni olarak fenomonoloji kullanılmıştır. Çalışma grubunu Ordu ili Altınordu ilçesinde okul öncesi ve ilkokulda çocuğu bulunan 48 ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırma verilerine altı gün boyunca beş farklı okulda ebeveynlere açık uçlu sorular sorularak ulaşılmıştır. Ebeveynlerin verdikleri cevaplar betimsel ve içerik analiziyle çözümlenmiştir. Yapılan görüşmelerde ebeveynler ders dışı faaliyetleri sosyal, kültürel, sportif, sanatsal ve akademik faaliyet olarak görmekte, bu faaliyetlerin çocuğun sosyal, duygusal, bilişsel ve bedensel gelişimini destekleyeceğini ifade etmektedirler. Bunun yanında ebeveynlerin çocuklarını ders dışı faaliyetlere yöneltme sürecinde farklı kriterlerinin olduğu, ders dışı faaliyetlere yöneltme sürecinde maddi, ulaşım, güvenlik vb. sorunlar yaşadıklarını belirtmişlerdir. Sonuç olarak ebeveynler, çocuklarını ders dışı faaliyetlere yönlendirirken çocukların katılım hakkını gözetmelidir. Bu süreçte, okul ve diğer kurumların ders dışı faaliyetleri desteklemesi önemlidir. Ayrıca, ebeveynler ve öğrencilere yönelik rehber niteliğinde tanıtıcı içerikler hazırlanarak, ebeveynlerin bu faaliyetleri tanıması ve sağlıklı karar verme süreçlerinde etkili olmaları sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Ders dışı faaliyetler, ebeveynler, karar verme, katılım hakkı, çocuk hakları

Etik Beyan

Araştırmanın yürütülmesi için Ordu Üniversitesi’nden etik kurul izni (Tarih ve Sayı: 06.07.2023-2023-163) alınmıştır.

An Examination of the Process of Directing Parents’ Children to Extracurricular Activities

Öz

The aim of this study was to examine the process by which parents with children between the ages of four and ten directing their children to extracurricular activities. In this study, qualitative research method and phenomenology were used as the research design. The study group consisted of 48 parents with preschool and primary school children in Altınordu district of Ordu province. The research data were obtained by asking open-ended questions to parents in five different schools for six days. The answers given by the parents were analyzed by descriptive and content analysis. In the interviews, parents see extracurricular activities as social, cultural, sportive, artistic and academic activities and state that these activities will support the social, emotional, cognitive and physical development of the child. In addition, they stated that parents have different criteria in the process of directing their children to extracurricular activities and that they experience problems such as financial, transportation, security, etc. in the process of directing their children to extracurricular activities. As a result, parents should consider the children’s right to participate when directing their children to extracurricular activities. In this process, it is important for schools and other institutions to support extracurricular activities. In addition, introductory content that is a guide for parents and students should be prepared so that parents can get to know these activities and be effective in making healthy decisions.

Anahtar Kelimeler

Extracurricular activities, parents, decision-making, right to participation, children’s rights

Kaynakça

• Arıkan, S. (2007). İlköğretim okullarında çocukları olan ana babaların eğitim gereksinimlerinin saptanması ve okulların bu gereksinimleri karşılamadaki mevcut durumu [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. İstanbul. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Avcı, N. & Akar Gençer, A. (2017). Ebeveynlerin gözünden çocuğun kendi yaşamına katılma hakkı. Journal of International Social Research, 10(53), 546–555. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20175334143
• Avcı, G., & Gümüş, N., (2020). 2023 Eğitim vizyonu ve okul dışı eğitim. Ankara II. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Ankara
• Aydın, B. (2015). Gelişimin doğası. İçinde B. Yeşilyaprak (Ed.), Eğitim psikolojisi: Gelişim, öğrenme, öğretim (s. 29-55). Pegem Akademi.
• Aydın, S. (2014). Olgu bilim araştırması. İçinde M. Metin (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (ss. 300–301). Pegem Akademi.
• Balcıoğlu, İ. (2013). Ortaöğretimde görev yapan sosyal etkinlik algıları (Gaziantep/Şahinbey ilçesi örneği) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. Gaziantep, Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368–388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Barış, D. A., Acay, S., Avcı, Ş., & Yılmaz, N. (2006). Çalgı eğitiminde fiziksel yapının önemi. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
• Bayburtlu, Y. S. (2020). Okul dışı öğrenme ortamlarının Türkçe dersi ünitelendirilmiş yıllık planlarına yansımaları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3835–3852. https://doi.org/10.15869/itobiad.741245
• Bennett, P. R., Lutz, A. C., & Jayaram, L. (2012). Beyond the schoolyard: The role of parenting logics, financial resources, and social institutions in the social class gap in structured activity participation. Sociology of Education, 85(2), 131–157. https://doi.org/10.1177/0038040711431585
• Birleşmiş Milletler Genel Kurulu. (1989). Çocuk haklarına dair sözleşme. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/22184.pdf
• Çimen, G. (2003). Çalgı çalmaya bağlı fiziksel rahatsızlıklar. Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik Sempozyumu (ss. 175–180), 30-31 Ekim, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Davies, R., & Hamilton, P. (2020). Assessing learning in the early years’ outdoor classroom: Examining challenges in practice. In Outdoor Learning Research (pp. 161–173). Routledge.
• Demir, M., & Karabacak, A. (2017). Ergenlerin duygusal özerkliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 427–442. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/34503/424700
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 2. baskı). Anı Yayıncılık.
• Erbay, E. (2013). Çocukların katılım hakkı üzerine bir Türkiye değerlendirmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(1), 38–54. https://dergipark.org.tr/tr/pub/itobiad/issue/8757/109257
• Frones, I. (2009). Childhood: Leisure, culture, and peers. In J. Qvortrup, W. A. Corsaro, & M. S. Honig (Eds.), The Palgrave handbook of childhood studies (pp. 273–286). Palgrave Macmillan.
• Güçlü, S. (2012). Aileye ilişkin kuramsal yaklaşımlar. İçinde N. Adak (Ed.), Değişen toplumda değişen aile: Sosyolojik tartışmalar (ss. 65–92). Siyasal Kitapevi.
• Gürbüztürk, O., & Çakmak, G. (2017). İlkokulda serbest etkinlikler dersinde etkinlik seçimini etkileyen faktörlere ilişkin öğretmen görüşleri. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 3(2), 177–190. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jilses/issue/33265/349392
• İnce, S., & Akcanca, N. (2021). Okul öncesi eğitimde okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik ebeveyn görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 172–197. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/61832/886446
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1993). İnsan, aile, kültür. Remzi Kitabevi.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2012). Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikoloji (Kolektif, Çev.). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç., & Ataca, B. (2005). Value of children and family change: A three-decade portrait from Turkey. Applied Psychology: An International Review, 54(3), 317–337. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2005.00213.x
• Köse, E. (2007). İlköğretim öğrencilerinin ders dışı etkinliklerini tercih etme nedenleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 46–61. https://dergipark.org.tr/tr/pub/befdergi/issue/23174/247543
• Köse, E. (2013). Eğitim kurumlarında gerçekleştirilen ders dışı etkinliklerin sınıflandırılmasına yönelik bir öneri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(2), 336–353. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teke/issue/12846/155671
• Lawhorn, B. (2008). Extracurricular activities. Occupational Outlook Quarterly, 9, 16–21. https://www.bls.gov/careeroutlook/2008/winter/art02.pdf
• Lee-Hammond, L., & Waller, T. (2014). Uluslararası perspektifler. SAGE Yayınları.
• Mahoney, J. L., & Stattin, H. (2000). Leisure activities and adolescent antisocial behavior: The role of structure and social context. Journal of Adolescence, 23(2), 113–127. https://doi.org/10.1006/jado.2000.0302
• Mayer, B., Trommsdorff, G., Kağıtçıbaşı, C., & Mishra, R. C. (2012). Family models of independence/interdependence and their intergenerational similarity in Germany, Turkey, and India. Family Science, 3(1), 64–74. https://doi.org/10.1080/19424620.2011.671503
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2017, Haziran 8). MEB Eğitim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği. Resmî Gazete (Sayı: 30090). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/06/20170608-5.htm
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2020, Ağustos 14). Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmeliği. Resmî Gazete, (Sayı; 31213). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/08/20200814-2.htm
• Musaağaoğlu, C. (2004). Ergenlik sürecinde özerkliğin gelişimi ile algılanan anne-baba tutumları arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ankara. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Ocak, İ., & Korkmaz, Ç. (2018). Fen bilimleri ve okul öncesi öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamları hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Field Education, 4(1), 18–38. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijofe/issue/37692/399111
• Selçuk, Z. (2000). Gelişim ve öğrenme (7. baskı). Nobel Yayınları.
• Süt, N. B. (2011). Hayata çocuğun penceresinden bakmak. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi Çocuk Bildirileri Kitabı (s. 161). Çocuk Vakfı Yayınları.
• Tezcan, M. (2012). Çocuk sosyolojisi. Anı Yayıncılık.
• Tunca, T. (2012). Türkiye’de değişen aile ve çocuğa yüklenen anlamlar. In N. Adak (Ed.), Değişen toplumda değişen aileler: Sosyolojik tartışmalar (ss. 163–176). Siyasal Kitabevi.
• Üzümcü, H. E. (2017). Ebeveynlerin çocuklarının boş zamanlarını organize etme tutumları üzerine sosyolojik bir inceleme: İstanbul’da bir saha çalışması [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi], Eskişehir. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yeşilbursa, C. C. (2006). Sosyal bilgiler dersinde tarihi yerleri kullanarak tarih konularının öğretimi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi). Ankara, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi
• Yeşilyaprak, B. (2016). Eğitimde rehberlik hizmetleri (Gelişimsel yaklaşım). Nobel Yayınevi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (s. 446). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A., & Güven, Ö. (2019). Parents’ attitude and opinions towards extracurricular sport activity. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48(2), 1163–1201. https://dergipark.org.tr/en/pub/cuefd/issue/49528/584270
• Zayimoğlu-Öztürk, F. (2014). Sosyal bilgiler dersinde arkeolojik kazı çalışması ve müze gezisi. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi, 4(1), 12–26. https://ated.info.tr/index.php/ated/article/view/66