Türkiye’deki Büyükşehirlerin Konut Su Tarife Yapısının Farklı Ülkeler ile Karşılaştırılmalı Olarak İncelenmesi

Yıl 2024, , 189 - 214, 01.07.2024

Ezgi Polat , Vedat Ekergil , Sedi Kavak

https://doi.org/10.17541/optimum.1422142

Öz

Su tarifeleri, geniş su yönetimi çerçevesinin bir parçasını oluşturmaktadır. Su tarifeleri, kullanıcılar için ödenebilirliği, kamu hizmetleri için finansal sürdürülebilirliği etkilemekte ve kullanıcıların tüketim davranışlarını belirlemektedir. Bu çalışmada, öncelikle Türkiye’deki 30 büyükşehir belediyesinin su tarifeleri kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Söz konusu tarifeler ile su hizmetleri arasındaki tüketim-gelir ilişkisi karşılaştırılarak büyükşehirler arasındaki farklılıklar ortaya konulmuştur. Daha sonra, Türkiye gibi hızla büyüyen şehir merkezlerine sahip olan Güney Afrika, Vietnam, Singapur, Avustralya, Danimarka, Fransa’nın su tarifelerinin; hangi ekonomik, politik ve sosyal faktörlere göre düzenlendiği belirlenmiş ve bu faktörlerin su hizmetlerine etkisi incelenmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular, büyükşehirlerin su tarifelerine dayanarak oluşturulan hipotezler çerçevesinde ele alınmıştır. Ek olarak büyükşehirlerin konut su tarifeleri hem kendi aralarında hem de bazı ülke büyükşehirleri ile karşılaştırmalı olarak detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Sonuç olarak Türkiye’deki büyükşehirlerin atık su bedelini dünyadaki büyükşehir örneklerine göre doğru bir şekilde yansıtamadığı belirlenmiştir. Ayrıca Türkiye’deki büyükşehirlerin tarife yaklaşımının Asya, Afrika ve Kuzey Amerika kıtasındaki büyükşehirler ile benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Büyükşehir Belediyesine Bağlı Su ve Kanalizasyon İdareleri, Su, Konut Su Tarifeleri, Su Tarife Gelirleri, Sürdürülebilir Su

Examining The Residential Water Tariff Structure Of Metropolitan Cities İn Türkiye Comparatively With Different Countries

Öz

Water tariffs form part of the broader water management framework. Water tariffs affect affordability for users and financial sustainability for public services and influence users' consumption behaviour. In this study, the water tariffs of 30 metropolitan cities in Türkiye were examined comprehensively. The differences between metropolitan cities have been revealed by comparing the cost-income relationship between the tariffs in question and water services. Then, the water tariffs of South Africa, Vietnam, Singapore, Australia, Denmark, and France, which have rapidly growing city centres like Türkiye, determined which economic, political, and social factors are regulated and the effects of these factors on water services were examined. The findings obtained in the study were discussed within the framework of hypotheses created based on the water tariffs of metropolitan cities. Residential water tariffs of metropolitan cities were analysed in detail, both among themselves and in comparison, with some country metropolitan cities. As a result, it has been determined that metropolitan cities in Türkiye cannot accurately reflect the wastewater cost in their water tariffs, compared to metropolitan examples in the world. It has been determined that the tariff approach of metropolitan cities in Türkiye is similar to metropolitan cities in Asia, Africa and North America.

Anahtar Kelimeler

water, residentia water tariffs, water tariffs reveneus

Kaynakça

• Alıcı, O. V. (2017). Su Ve Kanalizasyon İdarelerinin Bütçe Gerçekleşmeleri Üzerinden İl Mülki Sınırı Kapsamında Hizmet Sunumunun Değerlendirilmesi: MESKİ Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi.10(52) 904-914.
• Ayrancım Derneği ve Gazetesi (2023). Sıfır Gün. [Çevrim-içi: https://ayrancim.org.tr/?tag=sifir-gunu], Erişim tarihi: 10.09.2023.
• Banerjee, S. G., Foster, V., Ying, Y., Skilling, H. & Wodon, Q. T. (2010). Cost recovery, equity, and efficiency in water tariffs: evidence from African utilities. The World Bank, Policy Research Working Paper Series: 1-369.
• Belediye Gelirleri Kanunu (2464 Sayılı). [https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2464&MevzuatTur=1& MevzuatTertip=5], Erişim tarihi: 20.12.2023).
• Belediye Kanunu (5393 Sayılı). [https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5393&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5], Erişim Tarihi: 20.12.2023
• Bulut, M. ve Birben, Ü. (2019). AB su çerçeve direktifinin Türkiye’de su kaynakları yönetimine etkisi. Türkiye Ormancılık Dergisi, 221-233.
• Büyükşehir Belediyesi Kanunu (5216 Sayılı) [https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5216-20080702.pdf ], Erişim Tarihi: 23/7/2004.
• Çevre Kanunu (2872 Sayılı) [https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2872&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5] Erişim Tarihi:11/8/1983
• Türkiye’deki Büyükşehir Belediyelerine bağlı Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlükleri Faaliyet Raporları (2022).
• Su ve Kanalizasyon İdareleri (2023). Büyükşehirler Su ve Kanalizasyon Genel Müdürlükleri Su ve Atıksu Tarifesi
• Boland, J. J. V & Whittington, D. (2000). Water tariff design in developing countries: disadvantages of increasing block tariffs (IBTS) and advantages of uniform price with rebate (UPR) designs, 3, 1-37.
• Department of Water and Sanitation (2018). Water outlook report. (HS Report No: 24). Cape Town, South Africa.
• Hoque, S.F. ve Wichelns, D. (2013) State-of-the-art review: Designing urban water tariffs to recover costs and promote wise use. International Journal of Water Resources Development, 29(3), 472-491.
• İstanbul Su Ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanun (2560 Sayılı). [https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2560.pdf], Erişim Tarihi:201.12.2023.
• Lee C. (2005). Water Tariff and Development: The Case of Malaysia. University of Malaya, Kuala Lumpur. 1-24.
• Macchiaroli M, Dolores L., & De Mare G. (2023). Design the water tariff structure: application and assessment of a model to balance sustainability, cost recovery and wise use. Water, 15(7), 1309.
• Mayol, A. (2017). Social and Nonlinear Tariffs on Drinking Water: cui bono? Empirical Evidence from a Natural Experiment in France. Revue d'économie politique, 127(6), 1161-1185.
• Moolman, S. & Capes, M. (2021). The price of water and electricity in South Africa: A tale of two tragedies,. [Available online at: https://www.iol.co.za/news/opinion/the-price-of-water-and electricity-in-south-africa-a-tale-of-two-tragedies-6f98fc9a-7c67-4aeb-936c-1d9947428aa0], Retrieved on January 22, 2021.
• Mustafa M., Begham F. & Wan-Sobri W. (2011). Water Governance in Peninsular Malaysia: Strategies for Reform. University of Malaya, Kuala Lumpur.
• On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi Ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (6360 sayılı). [https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6360.pdf], Erişim Tarihi:201.12.2023.
• Ouweneel, B. Winter, K. & Carden, K. (2020). How different Cape Town residential suburbs helped avert Day Zero. H2Open Journal, 3(1), 118–134.
• Özgün, H.,Çiçekalan, B. Ve Öztürk,Z. (2018). Türkiye’de mevcut su ve atıksu yönetim sektörü için tarife ödeme gücü oranlarının karşılaştırılmalı değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22 (2), 806-815.
• Pinto F. & Marques R. (2017). New era/new solutions: the role of alternative tariff structures in water supply projects. Water Research, (126), 216–231.
• Pinto F. & Marques R. (2015). Tariff recommendations: a panacea for the Portuguese water sector? Utilities Policy, (34), 36-44.
• Pinto, F. S., Tchadie, A. M., Neto, S & Khan, S. (2018). Contributing to water security through water tariffs: some guidelines for implementation mechanisms. Journal of Water, Sanitation And Hygiene For Development, 8(4), 730–739.
• Saygı, M. ve Alıcı, O., V. (2022). Su ve Kanalizasyon İdarelerinin Ücret Tarifeleri Hakkında Değerlendirme. Türk İdare Dergisi, (495) 227-254.
• Semiz, Y. (2014). Anayasa Mahkemesi’nin Çevre Hakkı Perspektifi Hacettepe HFD, 4(2) 9–46.
• Su Tahsisleri Hakkında Yönetmelik (2019). [https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=34021&MevzuatTur =7&MevzuatTertip=5], Erişim Tarihi:10.12.2019.
• T.C. Anayasası (1982). [https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/anayasa/]. Erişim Tarihi: 21.12.2023.
• T.C. Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı (2020). Evsel katı atık tarifelerinin belirlenmesine yönelik kılavuz, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, 1-71.
• TCMB, (2023). Enflasyon Hesaplayıcı. [Çevrim-içi: https://herkesicin.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ekonomi/hie/ icerik/enflasyon+hesaplayici], Erişim tarihi: 10.08.2023.
• T.C. Sağlık Bakanlığı İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik (2012). [https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2013/03/20130307-7.htm], Erişim Tarihi: 07.03.2013.
• The International Water Association, (IWA) (2023). International Statistics for Water Services [Çevrim-içi: https://iwa-network.org/statistics-about-us/], Erişim tarihi: 15.08.2023.
• The Water Security Solutions Centre, (2019). What does the world pay for water? [Çevrim-içi: https://globalwatersecurity.org/content-hub/2019-02-11/what-does-the-world-pay-for-water], Erişim tarihi: 14.10.2023.
• Tuna, M., Armut S. ve Tanrıvermiş, H. (2022). Türkiye’de içme-kullanma ve sulama suyunun fiyatlandırılması ve tarifeye esas fiyatlandırma çalışmalarının geliştirilmesi gerekliliği. Akdeniz İİBF Dergisi, 22 (2), 58-73.
• TÜİK, (2020). Su ve Atık Su İstatistikleri. [Çevrim-içi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Su-ve-Atiksu-Istatistikleri-2020-37197], Erişim tarihi: 16.12.2021.
• TÜİK, (2023). Adrese Dayalı Kayıt Sistemi. [Çevrim-içi: https://data.tuik.gov.tr/ Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2022-49685], Erişim tarihi: 06.02.2023.
• Trujillo, N., V. Hong, & S. Whitley (2015). Mapping current incentives and investment in Vietnam’s water and sanitation sector: ınforming private climate finance. Working Paper, Overseas Development Institute, London.
• Uğurlu, A. (08.12.2021) “Su kanunu taslağı ve gerçekler” Birgün Gazetesi: Yeşil Birgün Köşe Yazısı. [https://www.birgun.net/haber/su-kanunu-taslagi-ve-gercekler-368518], Erişim tarihi: 04.02.2024.
• Uslu, A. (2015). Dünyada ve Türkiye’de su fiyatlandırması. Uzmanlık Tezi. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• WAREG (2023). Tariffs in the water and wastewater sector. [Çevrim-içi: https://www.wareg.org/articles/tariffs-in-the-water-and-wastewater-sector/], Erişim tarihi: 04.09.2023
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=831&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=3 , Erişim tarihi: 04.09.2023.