The Effect of Terms of Trade on Balance of Trade: Applicatıon of Harberger- Laursen-Metzler Hypothesis for Turkey

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 2, 0 - , 21.10.2014

İsmail Küçükaksoy İsmail Çiftçi

https://doi.org/10.17541/oeybd.96546

Cited By: 2

Öz

Harberger-Laursen-Metzler Hypothesis is known as in terms of trade shocks affect the balance of trade in the same direction. This paper aims to investigate validity of Harberger-Laursen-Metzler (HLM) Hypothesis for Turkey using monthly data in period from 2003:01 to 2014:04. Also a similar effect to the hypothesis the point in question in the literature is known as S Curve. The method used to determine relationships between variables are Johansen cointegration test, Granger causality test and VAR model. The findings obtained in this study are listed as follows: a) According to the method of Johansen cointegration there is long run relationship between variables; b) According to Granger causality results the balance of trade cause terms of trade; c) According to the results of the VAR model, response to a shock in terms of trade, initially worsened the balance of trade, after nine months improvements are seen, this situation prove validity of the HLM hypothesis and the S Curve hypothesis.

Anahtar Kelimeler

Terms of trade, Harberger-Laursen-Metzler Hypothesis, S-Curve, Zivot-Andrews approach, VAR (Vector Autoregressive) model

Dış Ticaret Hadlerinin Dış Ticaret Dengesine Etkisi: Harberger- Laursen-Metzler Hipotezinin Türkiye Uygulaması

Öz

Harberger-Laursen-Metzler (HLM) Hipotezi dış ticaret hadlerindeki şokların dış ticaret dengesini aynı yönde etkilemesi olarak bilinmektedir. Bu çalışma 2003:01 ve 2014:04 arasındaki yıllar için aylık veriler kullanılarak Türkiye için HLM Hipotezin geçerliliğini test etmeyi amaçlamaktadır. Aynı zamanda söz konusu hipoteze benzer bir etki de literatürde “S Eğrisi” olarak bilinmektedir. Değişkenler arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde kullanılan yöntemler Johansen koentegrasyon testi, Granger nedensellik testi ve VAR modelidir. Elde edilen bulgular şöyle sıralanabilir: a) Johansen koentegrasyon yöntemine göre değişkenler arasında uzun dönemli bir koentegre ilişki söz konusudur; b) Granger nedensellik testi sonuçlarına göre dış ticaret dengesi dış ticaret hadlerinin nedenidir; c)VAR modeli sonuçlarına göre, dış ticaret hadlerinde meydana gelen bir şoka karşılık dış ticaret dengesi başlangıçta kötüleşirken dokuz dönem (ay) sonra iyileşmeler görülmekte olup, bu durum Türkiye için HLM Hipotezinin ve S Eğrisi Hipotezinin geçerliliğini ispatlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dış ticaret hadleri, Harberger-Laursen-Metzler Hipotezi, S-Eğrisi, Zivot-Andrews yaklaşımı, VAR (Vektör Otoregresif) Modeli

Kaynakça

• Akkay, R. C. (2012). Reel Kur Değişmelerinin Dış Ticaret Dengesine Olan Etkisinin Değerlendirmede Güncel Bir Yaklaşım: S Eğrisi Hipotezi, İktisat Fakültesi Mecmuası, 62/1, 173-190.
• Backus, D. K. and Kehoe, P. J. and Kydland, F. E. (1994, March) Dynamics of Trade Balance and the Terms of Trade: The J-Curve? The American Economic Review,84/1, 84-103.
• Bahmani-Oskooee, M. and Ratha, A. (2009). S-Curve Dynamics of Trade: Evidence from US-Canada Commodity Trade. Economic issues,14/1, [ http://www.economicissues.org.uk/Files/109Bahmani-Oskooee.pdf ], Erişim tarihi: 02014.
• Bektaş, V. (2007). Cari İşlemler Dengesi Ve Cari Açıkların Sürdürülebilirliği: Türkiye Uygulaması, ÇU Sosyal bilimler enstitüsü yüksek lisans tezi, Adana.
• Broda, C. ve Tille, C. (2003, 11 November). Coping with Terms-of-Trade Shocks in Developing Countries. Federal Reserve Bank of New York Current Issues in Economics and Finance, 11/9, [ http://www.newyorkfed.org/research/current_issues/ci9-11.pdf ], Erişim tarihi: 10.03.2014.
• Brown, R. L. and Durbin, J. and Evans, J. M. (1975, 4th December). Techniques for Testing the Constancy of Regression Relationships over Time. Journal of the Royal Statistical Society, 37/2, 149-1 [ ftp://ftp.uic.edu/pub/depts/econ/hhstokes/e535/Brown_Durbin_evans_1975.pdf ], Erişim tarihi: 04.07.2014.
• Cashin, P. ve McDermott, C. J. (1998, 1 December). Terms of Trade Shocks and Current Account. IMF Working Paper, WP/98/177, [ http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/wp98177.pdf ], Erişim tarihi: 12.03.2014.
• Duncan, R. (2003). The Harberger-Laursen-Metzler Effect Revisited: An Indirect-Utility-Function Approach. Central Bank of Chile Working Papers. 250, [ http://www.bcentral.cl/eng/studies/working-papers/pdf/dtbc250.pdf ], Erişim tarihi: 10.03.2014.
• Ekinci, R. ve Tüzün, O. Ve Kahyaoğlu, H. (2012). Dış Ticaret Hadleri Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Türkiye Ekonomi Kurumu III. Uluslararası İktisat Kongresinde Sunulan Bildiri, İzmir, 1-3 Kasım.
• Gökalp, M. F. (2000). Liberalizasyon Sürecinde Türkiye’de Dış Ticaret Hadleri Trendi ve Dış Ticaret Hadlerindeki Değişmelerin Gelir Etkisi. D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 15/1, 49-65.
• Gujarati, D. N. & Porter, D. C. Çeviren. Şenesen, Ü. ve Şenesen, G. G. (2012). Temel ekonometri (5.basım). İstanbul: Literatür yayıncılık.
• Güriş, S. ve Çağlayan, E. (2005). Ekonometri (2. Basım). İstanbul: Der Yayınları.
• Harberger, A. (1950). Currency Depreciation, Income and the Balance of Trade, The Journal of Political Economy, 58, 47-60.
• Kent, C. ve Cashin, P. (2003, July). The Response of the Current Account to Terms of the Trade Shocks: Persistence Matters, IMF Working Paper, WP/03/143, [ http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2003/wp03143.pdf ], Erişim tarihi: 02014.
• Krugman, P. R. & Obstfeld, M. (2003). International economics theory and policy (6th ed.). Boston: Pearson Education Inc.
• Küçükaksoy, İ. (2010). Deregülasyon, Dış Ticaret Hadleri ve Refah İlişkileri. e-Journal of New World Sciences Academy, 5/2, 133-157.
• Laursen, S. ve Metzler, L.A. (1950). Flexible Exchance Rate and The Theory of Employment. The Review of Economics and Statistics, 32/4, 281-299.
• Mendoza, E. G. (1995). The Terms of Trade, the Real Exchange Rate, and Economic Fluctuations, International Economic Review, 36, 101-137.
• Misztal, P. (2009). The Harberger-Laursen-Metzler Effect. Theory and Practice in Poland. The Romanian Economic Journal, 38, 129-146.
• Obstfeld, M. (1981, June). Aggregate Spending and the Terns of Trade: Is There a Laursen-Metzler Effect? The National Bureau of Economic Research, WP 686, [ http://www.nber.org/papers/w0686.pdf?new_window=1 ], Erişim tarihi: 05.03.2014.
• Oktar, S. ve Dalyancı, L. (2012). Dış Ticaret Hadlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, 32/2, 1-18.
• Perron, P. (1989, November). The Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis, Econometrica,57/6, 1361-1401. [ http://links.jstor.org/sici?sici=00129682%28198911%2957%3A6%3C1361%3ATGCTOP%3E2.0.CO%3B2-W ], Erişim tarihi: 20.06.2014.
• Paulino, A. U. S. (2007, April). Terms of Trade Shocks and the Current Account in Small Island States. United Nations University The World Institute for Development Economics Research, [ http://www.wider.unu.edu/publications/working-papers/research-papers/2007/en_GB/rp2007-20/ ], Erişim tarihi:12.03.2014.
• Reinsdorf, M. B. (2009, October). Terms of Trade Effects: Theory and Measurement. Bureau of Economic Analysis US Department of Commerce, WP2009-01, [ http://www.bea.gov/papers/pdf/measuring_the_effects_of_terms_of_trade_reinsdorf.pdf ], Erişim tarihi: 12.03.2014.
• Sen, P. ve Turnovsky, S. J. (1988, June). Deterioration of The Terms of Trade and Capital Accumulation: A ReExamination of The LaursenMetzler Effect. Journal of International Economics, WP/2616, [ http://www.nber.org/papers/w2616.pdf?new_window=1 ], Erişim tarihi: 15.03.2014
• Senhadji, A. S. (1998). Dynamics Of The Trade Balance And The Terms Of Trade İn Ldcs: The S-Curve. Journal of International Economics,46, 105-131.
• Sevüktekin, M. ve Nargeleçekenler, M. (2007). Ekonometrik zaman serileri analizi (2. baskı). Ankara: Nobel Basımevi.
• Seyidoğlu, H. (2009). Uluslararası iktisat (17. baskı). İstanbul: Gizem Can Yayınları.
• Seyidoğlu, H. (2013). Uluslararası iktisat (19. baskı). İstanbul: Gizem Can Yayınları.
• Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and reality, Econometrica,48/1, 1-48.
• Tarı, R. (2012). Ekonometri (8. Basım). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Todaro, M. P. & Smith, S. C. (2012). Economic development (11th Ed.). Boston: Pearson Education Inc.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası-TCMB (2014). Elektronik veri dağıtım sistemi. [http://evds.tcmb.gov.tr/], Erişim tarihi: 25.04.2014.
• Türkiye İstatistik Kurumu-TÜİK (2008). Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri Sorularla Resmi İstatistikler Dizisi-2. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
• Vegh, C. A. (2013). Open economy macroeconomics in developing countries. Cambridge: MIT Press.
• Yamak, R. ve Korkmaz, A. (2005). Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonomtri ve İstatistik Dergisi, 2, 16-38.
• Yamak, R. ve Korkmaz, A. (2006). Harberger-Laursen-Metzler Etkisi: Literatür ve Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20/1, 57-69.
• Yavuz, N. Ç. (2005). Türkiye’de Kamu Harcamalarının Özel Sektör Yatırım Harcamalarını Dışlama Etkisinin Testi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 10/1, 269-284.
• Zivot, E. and Andrews, D. W. K. (1992, July). Further Evidence on the Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis, Journal of business & economic statistics,10/3, 251-270. [ http://links.jstor.org/sici?sici=07350015%28199207%2910%3A3%3C251%3AFEOTGC%3E2.0.CO%3B2-7 ], Erişim tarihi: 20.06.2014.
• Zortuk, D. Ve Durman, M. (2008). Testing The Relationship Between Trade Balance And Terms Of Trade: The Case Of Turkey. Problems and Perspectives in Management, 6, 39-43. EKLER: Ek 1: Gecikme Uzunluğunun Belirlenmesi Lag LR FPE AIC SC HQ NA 23663 748 793 766 1 8853 4170 785 921 840 2 86820* 402.964* 674* 901* 766* 3 1303 4934 703 022 832 4 1722 4036 706 115 872 5 7382 4716 692 193 895 6 4138 40844 689 281 930 7 0867 40412 680 363 957 8 4832 4278 722 495 036
• *Bilgi kriterlerine göre optimum gecikme uzunluğunu belirtir, Lag: Gecikme uzunluğu, LR: Logaritmik en çok benzerlik test istatistiği, FPE: Son hata tahmini, AIC: Akaike bilgi kriteri, SC: Schwarz bilgi kriteri, HQ: HannanQuinn bilgi kriterini ifade eder. Kaynak: Eviews 8 programı kullanılarak oluşturulmuştur. Ek 2: Veri Seti Dönem DTD DTH Dönem DTD DTH Dönem DTD DTH Oca.03 -14,5804 102,5066 Şub.05 -66,2162 103,9905 Mar.07 -109,886 100,8758 Şub.03 -25,9602 102,2396 Mar.05 -91,7496 104,2038 Nis.07 -120,875 100,8544 Mar.03 -42,3542 101,6599 Nis.05 -89,4737 102,1418 May.07 -149,609 100,8303 Nis.03 -32,0413 100,6782 May.05 -105,477 103,7647 Haz.07 -138,3 101,5279 May.03 -31,0455 102,7352 Haz.05 -107,397 104,9227 Tem.07 -174,502 101,3695 Haz.03 Tem.05 -111,38 Ağu.07 Tem.03 103,6536 Ağu.05 Eyl.07 Ağu.03 Eyl.05 Eki.07 Eyl.03 -43,4566 103,1854 Eki.05 100,91 Kas.07 99,97969 Eki.03 -29,3385 Kas.05 Ara.07 100,4637 Kas.03 Ara.05 Oca.08 -163,442 99,40424 Ara.03 Oca.06 Şub.08 -122,048 99,56987 Oca.04 Şub.06 Mar.08 -146,124 99,83224 Şub.04 Mar.06 Nis.08 -179,694 97,75938 Mar.04 Nis.06 -146,444 May.08 -191,607 97,71124 Nis.04 May.06 Haz.08 -224,253 96,45464 May.04 -62,1977 Haz.06 Tem.08 -226,671 96,69623 Haz.04 107,3377 Tem.06 -130,654 97,6799 Ağu.08 -226,316 96,98871 Tem.04 -72,5818 Ağu.06 Eyl.08 -122,44 97,82176 Ağu.04 -76,138 102,2064 Eyl.06 -116,643 95,29759 Eki.08 -143,812 92,32311 Eyl.04 -64,8293 101,5456 Eki.06 -111,842 95,23822 Kas.08 -45,3414 93,08349 Eki.04 -43,4211 100,1631 Kas.06 -98,7198 97,05029 Ara.08 -93,7767 97,14609 Kas.04 -70,2347 101,9276 Ara.06 -102,347 97,16371 Oca.09 -13,4068 98,98827 Ara.04 -101,351 102,7769 Oca.07 -113,265 101,495 Şub.09 12,33997 96,54953 Oca.05 -57,6102 103,4325 Şub.07 -95,3414 101,4309 Mar.09 -43,5633 95,85076 Nis.09 -52,1337 102,9166 Ara.10 -258,037 96,00362 Ağu.12 -158,926 95,16046 May.09 -86,6999 104,4623 Oca.11 -214,794 96,29768 Eyl.12 -192,39 94,24239 Haz.09 -103,307 103,6062 Şub.11 -220,306 95,87694 Eki.12 -136,593 94,329 Tem.09 -98,4708 103,6045 Mar.11 -295,27 95,39048 Kas.12 -187,482 93,89052 Ağu.09 -137,589 102,8058 Nis.11 -279,09 94,53543 Ara.12 -191,287 94,43347 Eyl.09 -98,3997 103,1691 May.11 -316,927 94,60409 Oca.13 -208,713 95,97482 Eki.09 Haz.11 -326,671 Şub.13 Kas.09 100,618 Tem.11 Mar.13 Ara.09 Ağu.11 Nis.13
• Oca.10 -100 100 Eyl.11 92,26043 May.13 95,8635 Şub.10 -84,175 Eki.11 Haz.13 96,7495 Mar.10 Kas.11 Tem.13 96,92762 -296,728 Nis.10 Ara.11 Ağu.13 96,30462 -203,734 May.10 Oca.12 Eyl.13 95,68044 -214,545 Haz.10 Şub.12 Eki.13 94,38155 -207,681 Tem.10 Mar.12 -216,11 Kas.13 95,76952 -189,723 Ağu.10 Nis.12 Ara.13 95,16857 -285,135 Eyl.10 -200,64 May.12 Oca.14 97,46269 -186,309 Eki.10 96,2777 Haz.12 -203,77 93,58829 Şub.14 95,69065 -125,853 Kas.10 -231,65 Tem.12 Mar.14 94,6245 -120,519 Nis.14 95,5046 -192,5320 Kaynak: TCMB Elektronik Veri Dağıtım Sistemi ve kendi hesaplamalarımız (baz dönemine endeksleme hesaplamaları) kullanılarak oluşturulmuştur.