Elitist Reforms Not Revolutioned in Iran

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 18, 2760 - 2775, 30.06.2019

Girayalp Karakuş

https://doi.org/10.26466/opus.557254

Öz

In this
study, we tried to act according to historical chronology while using primary
and secondary sources. The main purpose of the study is to reveal the
historical origins of the wave responses to Rıza Pehlevi who made elitist
reforms and how the historical block in Iran was distributed over time. Traditionally
the reforms of the Pahlavi period in Iran were evaluated as the re-construction
of the state. In our paper, in general, the focus is on the top down policies
of the elites and this class’ efforts of turning Iran into a modern and
politically independent state. Basically, traditional society members and
groups from lower classes tried to oppose the high policies of Tehran regime.
Within this frame, the evaluation about these groups and other groups including
bazaars in provinces and gilds were not made much. The reforms of Shah Reza for
changing these groups neither passively accepted nor faced a radical
opposition. Instead, the new order in Iran led to multidimensional reactions in
the Iranian society. Especially while the gradual stability at the beginning of
1920s was being welcomed by the public, the authoritarian modernist policy
forcibly imposed by Shah Reza during the period of 1927-1929 led to reactions
especially among the lower classes of the society. Shah Reza, following the
consolidation of his new order, he launched a huge secularization and
centralization program and while making these reforms he based his power on the
Army. Yet these reforms faced a great reaction while being forcibly applied.
Policies like impose of compulsory military service, dress code, secularization
of education, revision of the judiciary, compulsory settlement of nomads led to
the reaction of some interest groups. These reforms of Shah Reza were realized
during his favorite staff namely Ali Akbar Daver, Faruk Mirza and especially
Abdulhussein Teymurtash.        

Anahtar Kelimeler

Iranian, Modernization, Reza, Shah, Pahlavi

Elitist Reformlar, İran’da Devrime Yetmedi

Öz

Bu çalışmada birinci ve
ikincil kaynaklar kullanılırken tarihsel kronolojiye uygun hareket etmeye
çalıştık. Çalışmadaki asıl maksadımız elitist reformları yapan Rıza Pehlevi’ye
karşı dalga dalga gelen tepkilerin tarihsel kökenlerini ve İran’daki tarihsel
blokun zamanla nasıl dağıldığını ortaya koymaktır. Çalışmada geleneksel
olarak İran’ın Pehlevi dönemindeki reformları devletin yeniden inşası olarak
değerlendirilmiştir. Çalışmamızda genel olarak, İranlı elitlerin tepeden inme
politikalarına ve bu sınıfın, İran’ı modern ve siyasi açıdan bağımsız bir
ülkeye dönüştürmek konusundaki uğraşlarına ilişkin meselelere yoğunlaşılmıştır.
Temel olarak, Tahran rejiminin yüksek politikalarına geleneksel toplum ve alt
sınıflardan gelen gruplar reformlara karşı koymaya çalışmıştır. Bu çerçevede,
bu gruplar ile eyaletlerdeki çarşılar, loncalar dâhil diğer grupların tarihsel
ve sosyolojik değerlendirmeleri pek de incelenmemiştir. Rıza Şah'ın bu grupları
dönüştürmek için yaptığı reformlar ne pasif şekilde kabul edilmiş ne de körü
körüne muhalefetle karşılaşmıştır. Bilakis İran'daki yeni düzen İran
toplumundaki farklı kesimlerde ve sınıflarda çok boyutlu tepkilere yol
açmıştır. Özellikle 1920'lerin başlarındaki görece istikrar halk tarafından
memnuniyetle karşılanırken, 1927-1929'da Rıza Şah tarafından dayatılan otoriter
modernleşme politikası özellikle toplumun alt kesiminde tepkilere yol açmıştır.
Rıza Şah yeni kurduğu düzeni sağlamlaştırdıktan sonra 1927 yılında bir
sekülerleşme ve merkezileşme programı başlatmış ve bu reformları yaparken
orduya sırtını dayamıştır. Ancak bu reformlar topluma zorla dayatılmak istendiğinde
büyük tepkilere yol açmıştır. Zorunlu askerliğin dayatılması, kılık kıyafet
kanunu, eğitimde sekülerleşme, yargının yeniden düzenlenmesi, göçebelerin
zorunlu iskânı gibi politikalar toplumdaki bazı çıkar gruplarının tepkisine yol
açmıştır. Rıza Şah’ın bu reformları gözde kurmayları Ali Ekber Daver, Faruk
Mirza ve özellikle de Abdülhüseyin Teymurtaş'ın hüküm sürdüğü dönemde
gerçekleşmiştir.

Anahtar Kelimeler

İran, Modernizasyon, Rıza, Şah, Pehlevi

Kaynakça

• Beyat, K. (1991)The cultural academy and changes of place names in Iran. Nashreh-e Danesh, 2(4), 4-12.
• Houchang, E. C., (1993),"Staging the Emperor's new clothes: Dress codes and nation-building under Reza Shah. Iran Studies, 3(4), 209.
• İpekeşen, S. S., (2013). Batı dışı modernleşme Afganistan ve İran örneği, Akademik Bakış Dergisi, 4(3), 1-15.
• Mo'in, M., (2005), Best, Ferheng, 1(2), 528.
• Celal, M. (2006) Türk modernleşmesi ve İran:1890-1936, Yayınlanmamış Doktora Tezi, AİİTE, Hacettepe Üniversitesi, Ankara
• Arshiv, İdarah-i Kull-i, (1959) Asnad ve Muzih-i Daftar-i Ra'is-i Jumhur, Tahran, Pıranşehr.
• Atabaki, T. (2010), Devlet ve maduniyet Türkiye ve İran'da modernleşme, Toplum ve Devlet, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bayat, K. (1946), Shurish-i Asha'ir-i Fars, Tahran: Aryan Yayınevi
• Cronin, S. (2006), Tribal politics in Iran: Rural conflict and the new state 1921-1941, Routledge: Curzon.
• Filmer, H. (1936) The pageant of Persia, Londra.
• Haghdar, A. (2017) İran Türklerinin kimlik rönesansı, Ankara: Son Çağ Yayınları.
• İran Cumhurbaşkanlığı Bürosu. (1999), Birinci Pehlevi döneminde ulusal danışma meclisi seçimleriyle ilgili belgeler, Arşiv no:37-44, İran Cumhurbaşkanlığı Bürosu, Tahran.
• İsma'ili, A. R. (1375). Ganjinah-i asnad, Tehran: Ariya Datis