Engelli Yönetimi ile Tükenmişlik Arasındaki İlişkiye Yönelik Sağlık Yöneticilerinde Yapılan Bir Araştırma

Yıl 2019, 18. UİK Özel Sayısı, 684 - 702, 31.08.2019

Suzan Urgan

https://doi.org/10.26466/opus.585061

Öz

Bireyin kendi ihtiyaçlarını yerine getirirken bedensel, ruhsal, zihinsel ve sosyal kısıtlanma ile karşılaşması onun engelliliğiyle ifade edilmektedir. Engelli personel organizasyon içinde diğer sağlıklı personellerle beraber bir faaliyet yürütmektedir. Engelli personel kadar engelli yakını olan personel de organizasyon içinde yer almakta ve yönetimleri özellik isteyen bir unsura dönüşmektedir. Sağlık yöneticileri bulundukları sağlık işletmelerinde oldukça karmaşık bir yönetim süreci yürütmektedir. Bu yönetim yoğun strese yol açmakta, ruhsal ve fiziksel enerji yoksunluğuyla ifade edilen tükenmişliği de meydana getirdiği öngörülmektedir. Bu çalışmanın amacı, engelli ve engelli yakınına sahip personelin yönetimi esnasında yöneticilerde tükenmişlik görülüp görülmediğinin ortaya çıkarılmasına yöneliktir. Bunun için engelli ve engelli yakına sahip personel bulunduran kamu hastanelerinin poliklinik sorumluları ve yardımcılarına yarı yapılandırılmış görüşme tekniği uygulanmıştır. Örneklem grubu ildeki tüm kamu hastanelerinin poliklinik sorumlu ve sorumlu yardımcılarından oluşan 7 kişidir. İçerik analizi ile verilerin analiz edilmesiyle yöneticilerin bir bölümünde tükenmişlik belirtilerinden duyarsızlaşma, enerjinin tükenmesi ve yorgunluk bulgularına rastlanmıştır. Bununla beraber yöneticilerin büyük oranda tükenmişlik hissetmedikleri, engelli veya engelli yakına sahip personele empati yaparak işlerini kolaylaştırmaya çalıştıkları ortaya çıkarılmıştır. Elde edilen bulgular, engelli ve engelli yakına sahip personel yönetiminin, örgütsel davranış ile yönetim ve organizasyon alanında değerlendirilmesi gereken ayrı bir kavram olduğunu ortaya çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Engelli Yönetimi, Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma, Tükenmişlik, Sağlık Yönetimi

A Research on Health Administrators Regarding The Relation Between Management of The Disabled and Burnout

Öz

While fulfilling own needs, an individual's facing physical, spiritual, mental and social restraints is stated with his/her disability. Disabled staff carry out activities together with other personnel in the organization. As much as disabled staff, there are also personnel having kinship with disabled people in the organization, and their management turns into factor requiring specialty. Health administrators conduct a quite complex management process in their health enterprises. Beside causing an intense stress, it is envisaged that this management forms burnout expressed with the deficiency of spiritual and physical energy. This study tries to reveal the burnout status of the managers of the disabled staff and the personnel having kinship with disabled people in the management process. For this, semi-structured interview technique has been applied to polyclinic curators and assistants of public hospitals, which have a large number of disabled staff and personnel having kinship with disabled people. The sample group consisted of 7 people in charge of polyclinics in all public hospitals in the province. As a result of analyzing the data with content analysis, signs of depersonalization, depletion of energy and fatigue have been found in some managers. In addition, managers do not feel much burnout and try to facilitate the work of disabled staff and personnel having kinship with disabled people, by empathizing. The findings obtained ascertain that the management of disabled staff and personnel having kinship with disabled people is a specific subject needed to be evaluated in the context of organizational behavior, and management and organization.

Anahtar Kelimeler

Disability Management, Emotional Exhaustion, Desensitization, Burnout, Health Management

Kaynakça

• Akdoğan, A. A., İşbir, E. G., Beydoğan, B., Yelsalı Parmaksız, P. M., Sabuktay, A. ve Vural, H. S. (2010). Özürlülüğe dayalı ayrımcılığın ölçülmesi araştırması. Ankara: Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı.
• Arı, G. S. ve Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 131-148.
• Başol, O. ve Sağlam, Y. (2018). Engelli ve yaşlı bakım personelinin tükenmişlik seviyeleri ile çalışma yaşam kalitesi algısı ilişkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(2), 71-97.
• Baş, M. (2016). Engelli turizmi. Ankara: Nobel.
• Burcu, E. (2007). Türkiye’de özürlü birey olma: Temel sosyolojik özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Burcu, E. (2015). Engellilik sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık
• Çam, O. M. ve Ergin, E. (2017). Hemşirelikte tükenmişlik. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 501-507.
• Dalkılıç, O. S. (2014). Çalışma hayatında tükenmişlik sendromu. Ankara: Nobel.
• Erdoğan, P. ve İraz, R. (2019). Örgütsel vatandaşlık, örgütsel sinizme ve tükenmişliğe pozitif psikolojik sermaye etkisi. Konya: Eğitim.
• Erdugan, F. E. (2010). Türkiye’de özürlü yoksulluğu ve mücadele politikalarının değerlendirilmesi: Ankara-Keçiören Örneği. Ankara: T.C, Başbakanlık, Özürlüler İdaresi Başkanlığı, Yayın No: 50.
• Eriş, H., Havlioğlu, S., Küçüközkan, Y., ve Özmen, S. (2017), Suriyeli mülteci kamplarının bulunduğu ilçelerde çalışan hemşire ve ebelerin tükenmişlik seviyesi: Şanlıurfa örneği. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 3(3), 326-339.
• Girgin, G. ve Baysal, A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 172-187.
• Gündüz, Ş. (2017). İş yerinde yaşanan sendromlar. İstanbul: Beta.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Kökten, E. ve Erdoğan, B. (2014). Engelli gençler, sosyal dışlanma ve internet. İstanbul: Gelişim Üniversitesi Yayınları.
• Krippendorff, K. (2004). Content analysis an introduction to its methodology. California: Sage Publications, Thousand Oaks.
• Kurubacak, G. (2017). Nitel araştırmalar ve fenemonoloji. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi Bilimsel Etkinlikler Semineri. 28.01.2018 tarihinde www.acikbilim.anadolu.edu.tr/seminerler adresinden ulaşıldı.
• Maslach, C., Jackson, S. E. ve Leiter, M.P. (1996). MBI: The Maslach burnout inventory: Manual. CA: Consulting Psychologists Press, Palo Alto.
• Leıter, M. P. ve Maslach, C. (1988). The impact of interpersonal environment on burnout and organizational commitment. Journal of Organizational Behavior, 9, 297-308.
• Özgüven, İ. E. (2016). Endüstri Psikolojisi. Ankara: Nobel.
• Potter, W. J. ve Levine-Donnerstein, D. (1999). Rethinking validity and reliability in content analysis. Journal of Applied Communication Research, 27(3), 258-284.
• Riggio, R. E. (2014). Endüstri ve örgüt psikolojisine giriş. (L. W. Porter Ed.). (B. Özkara Çev. Ed.), Ankara: Nobel.
• Sağlık-Sen Sendikası (2012). Türkiye’de sağlık çalışanları tükenmişlik araştırması sonuçları. Sağlık ve sosyal hizmet çalışanları sendikası raporu. 19.04.2019 tarihinde http://www.saglikcalisanisagligi.org/tezler2/tukenmislikarastirmasi adresinden erişildi.
• Sandıkçı, E. (2017), Sağlık çalışanlarında tükenmişliği önleyici bireysel müdahaleler. Sağlık Çalışanlarının Sağlığı 6. Ulusal Kongresi, 21-22 Ekim 2017, Ankara.
• Schaufeli, W. B., Leiter, M. P. ve Maslach, C. (2009). Burnout: 35 years of research and practice. Career Development International, 14(3), 204-220.
• Solmuş, T. (2004). İş yaşamında duygular ve kişilerarası ilişkiler. İstanbul: Beta
• Şahin, F. ve Şahin, D. (2012). Engelli bireylerle çalışan özel eğitim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi, 1(2), 275-294.
• Thomas, C. (2011). Sakatlık çalışmaları, sosyal bilimlerden bakmak. (D. Bezmez, S. Yardımcı ve Y. Şentürk Der.), (F. B. Aydar Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Urgan, S., Sevim, Ş. ve Giderler, C. (2018). Sosyal sermayede sadakat unsurunun kuyumcular ve oto tamircileri bağlamında incelenmesi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, Özel Sayı, 123-127.
• Usta, H. (1992). Bedensel özürlü olmanın sebepleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi
• Yelpaze, İ. ve Türküm, A. S. (2018). Adaptation and validation of Turkey version of multidimensional attitudes toward persons with disabilities. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 167-187. DOI: 10.26466/opus.377906
• Yıldırım, A.İ. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nicel araştırma yöntemleri. (Güncelleştirilmiş Genişletilmiş 5. Baskı), Ankara: Seçkin.