The Relationship Between Favoritism in School Management and Organizational Justice The Sample of Afyonkarahisar

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 25, 3467 - 3496, 31.05.2020

Ayşe Cesur Evrim Erol

https://doi.org/10.26466/opus.633508

Cited By: 9

Öz

In this study, it was aimed to determine the relationship between the teachers’ perceptions of favoritism in school management and organizational justice. The study was designed in the survey model. The sample of the study determined by simple random sampling method is consisted of 413 teachers in the city center of Afyonkarahisar. The study data were collected through Organizational Justice Scale (Taşdan and Yılmaz, 2008) and Scale on Favoritism in School Management (Erdem and Meriç, 2012). In the study, t-test for comparisons, one-way variance analysis, Pearson Product Moment Correlation Coefficient and descriptive statistics were used. According to the findings obtained in the study; teachers have a high level of organizational justice perception and a low level of favoritism perception in school management. In the study, according to the demographic characteristics of teachers, it was stated that there were no significant differences in their perceptions of organizational justice except for gender variable (school type, branch, age and seniority) while there were significant differences in their perceptions of favoritism in school management. Whereas the teachers’ perceptions of organizational justice show statistically significant differences according to the gender variance, they don’t show statistically significant differences according to the school type, branch, age, and seniority variances. In the study, it was found out that there were low-level, in the negative direction, significant relationships between the whole dimensions determining the teachers’ perceptions of favoritism in school management and their perceptions of organizational justice. 

Anahtar Kelimeler

Favoritism, Organizational justice, School management, Teacher

Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Örgütsel Adalet Arasındaki İlişki: Afyonkarahisar İli Örneği

Öz

Bu çalışmada, öğretmenlerin okul yönetiminde kayırmacılık algıları ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma tarama modelinde desenlenmiştir. Çalışmanın örneklemi basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile belirlenmiş, 413 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler, Örgütsel Adalet Ölçeği (Taşdan ve Yılmaz, 2008) ve Okul Yönetiminde Kayırmacılık Ölçeği (Erdem ve Meriç, 2012) kullanılarak anket yoluyla toplanmıştır. Çalışmada, t-testi, tek yönlü ANOVA testi, Pearson çarpım moment korelasyon katsayısı ve betimsel istatistikler kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, öğretmenler düşük düzeyde okul yönetiminde kayırmacılık algısına, yüksek düzeyde örgütsel adalet algısına sahiptir. Çalışmada, öğretmenlerin demografik özelliklerine göre örgütsel adalet algılarında cinsiyet değişkeni dışında (okul kademesi, branş ve yaş ve kıdem) farklılaşma bulunmazken, okul yönetiminde kayırmacılık algılarında farklılaşmalar saptanmıştır. Öğretmenlerin okul yönetiminde kayırmacılık algıları, cinsiyet yaş ve kıdem değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterirken; okul kademesi ve branş değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir. Çalışmada, öğretmenlerin okul yönetiminde kayırmacılık algılarını belirleyen tüm boyutlar (planlama, örgütleme, koordinasyon ve değerlendirme) ile örgütsel adalet algıları arasında düşük düzeyde, negatif yönlü anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kayırmacılık, örgütsel adalet, okul yönetimi, öğretmen

Kaynakça

• Abdalla, F. H., Maghrabi, S. ve Raggad, G. B. (1998). Assessing the perceptions of human resources managers towards nepotism: A cross‐cultural study. International Journal of Manpower, 19(8), 554- 570.
• Akanbi, P. A. ve Ofoegbu, O. E. (2013). Impact of perceived organizational justice on organizational commitment of a food and beverage firm in Nigeria. International Journal Of Humanities And Social Science, 14, 207-218.
• Aktan, C. C. (2001). Siyasal patoloji ve siyasal hastalıkların anatomisi (Tanı ve tedavi). Ankara: Hak-İş Yayınları.
• Andvig, J., Fjeldstad, O. H., Amundsen, I., Sissener, T. ve Soreide, T. (2001). Corruption a review of contemporary research. Norway: Michelsen Institute.
• Araslı, H. ve Tümer, M. (2008). Nepotism, favoritism and cronyism: A study of their effects on job stress and job satisfaction in the banking industry of North Cyprus. Social Behavior and Personality, 36(9), 1237-1250.
• Argon, T. (2016). Öğretmen görüşlerine göre ilkokullarda yöneticilerin kayırmacılık davranışları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 233-250.
• Aryee, S., Budhwar, P. S. ve Chen, Z. X. (2002). Trust as a Mediator of the Relationship Between Organizational Justice and Work Outcomes: Test of a Social Exchange Model. Journal of Organizational Behavior, 23(3), 267-285.
• Aydın, İ. (2002). Yönetsel mesleki ve örgütsel etik (3. Baskı). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Aydın, Y. (2015). Örgütsel sessizliğin okul yönetiminde kayırmacılık ve öğretmenlerin öz yeterlik algısı ile ilişkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aydoğan, İ. (2009). Favoritism in the Turkish educational system: Nepotism, cronyism and patronage. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 4(1), 19-35.
• Aytaç, Ö. (2010). Yönetim ve örgüt açısından kayırmacılık. İstanbul: Beta Yayınları.
• Beugre, C. D. (2003). Understanding organizational justice and ıts impact on managing employees: An African perspective. The International Journal of Human Resource Management, 13(7), 1091-1104.
• Bies, R. J. (2001). International justice: The sacred and the profane. In J. Greenberg ve R. Cropanzano (Ed.). Advances in organization justice içinde (s. 89–118). Palo Alto, CA: Stanford University Press.
• Bobocel, D. R. ve Hafer, C. L. (2007). Justice motive theory and the study of justice in work organizations: A conceptual integration. European Psychologist, 12, 283-289.
• Brockner, J., Higgins, E. T. ve Low, M. B. (2004), Regulatory focus theory and the entrepreneurial process. Journal of Business Venturing, 19(2), 203-220.
• Bursalıoğlu, Z. (2012). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Yayınları.
• Büte, M. (2011). Nepotizm ve iş tatmini ilişkisinde iş stresinin aracı rolü var mıdır. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 175-184.
• Chegini, M. G. (2009). The relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior. American Journal of Economics and Business Administration, 1(2), 173–176.
• Coco, G. ve Lagravinese, R. (2014). Cronyism and education performance. Economic modeling, 38, 443-450.
• Cohen-Charash, Y. ve Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: A meta-analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86, 278-321.
• Cohen, R. L. (1987). Distributive justice: Theory and research. Social Justice Research, 1(1), 19-40.
• Cremers, D. (2004). Procedural and distributive justice effects moderated by organizational identification. Journal of Managerial Psychology, 20(1), 4–13.
• Cropanzano, R. Bowen, D. E. ve Gilliland, S. W. (2007). The management of organizational justice. Academy of Management Perspectives, 21(4), 34-48.
• Çırak, S. (2013), İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet algısı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çöp, S. (2008). Türkiye’de ve Polonya’da turizm sektörü çalışanlarının örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık algılarına ilişkin bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Daft, R. L. (2010). Organization Theory and Design (10th edition.), St. Paul: West Publishing Co, USA.
• Demirbilek, N. (2018). Okul müdürlerinin kayırmacı davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile müdüre güvene etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Dündar, T. (2011). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erdem, M. ve Meriç, E. (2012). Okul yönetiminde kayırmacılığa ilişkin ölçek geliştirme çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 141-154.
• Erdem, R. (2010). Kayırmacılık/ayrımcılık. R. Erdem (Ed.), Yönetim ve örgüt açısından kayırmacılık içinde (s. 10-45). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432.
• Greenberg, J. (1996). The quest for justice on the job: Essays and experiments. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Greenberg, J. ve Colquitt, J. A. (2005). Handbook of organizational justice. New Jersey: LEA
• Güven, H. S. (1976). İdare siyaset ilişkileri ve personel yönetimi. Amme İdaresi Dergisi, 9(1), 50-70.
• Hoy, W. K. ve Tarter, C. J. (2004). Organizational justice in schools: No justice without trust. Journal of Educational Management, 18(4), 250-259.
• İlhan, S. ve Aytaç, Ö. (2010). Türkiye'de kayırmacı eğilimlerin oluşmasında toplumsal ve kültürel yapının rolü. R. Erdem (Ed.), Yönetim ve örgüt açısından kayırmacılık içinde (s. 61-83). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Jones, D. A. (2004). Counterproductive work behavior toward supervisors and organizations: Injustice, revenge, and context. Best paper pro- ceedings of the 64th annual meeting of the academy of management içinde (s. 85-117) Birmingham, AL: Academy of Management.
• Karacaoğlu, K. ve Yörük, D. (2012). Çalışanların nepotizm ve örgütsel adalet algılamaları: Orta Anadolu bölgesinde bir aile işletmesi uygulaması. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(3), 43-64.
• Khatri, N., Wen, C. Y., Fuei, L. W. ve Geok, T. A. (2008). Cronyism: Antecedents and consequences. http://www.ntu.edu.sg/nbs/sabre/working_ papers/10-99.pdf. Erişim Tarihi: 18 Ağustos 2018.
• Konovsky, M. A. (2000). Understanding procedural justice and its impact on business organizations. Journal of Management, 26(3), 489-511.
• Kwon, I. (2006), Endogenous favoritism in organizations. University of Michigan Topics in Theoretical Economics, 6(1), 1-24.
• Loi, R., Yang, J. ve Diefendorf, J. M. (2009). Four-factor justice and daily job satisfaction: A multi-level investigation. Journal of Applied Psychology, 94, 770-781.
• Meriç, E. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yönetiminde kayırmacılık. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Meriç, E. ve Erdem, M. (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yönetiminde kayırmacılık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(3), 467-498.
• Özcan, K. (2014). Çevresel baskı gruplarının okul yönetimine etkileri: Adıyaman ili örneği. E-International Journal of Educational Research, 5(1), 88-113.
• Özgan, H. (2011). Örgütsel davranış bağlamında öğretmenlerin örgütsel adalet, güven, bağlılık, yönetici değerlendirme ve çatışma yönetimi stratejileri algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 229-247.
• Özkanan, A. ve Erdem, R. (2014). Yönetimde kayırmacı uygulamalar: kavramsal bir çerçeve. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 179-206.
• Özler, D. E. ve Büyükarslan, A. (2011). The overall outlook of favoritism in organizations: A literature review. International Journal of Business and Management Studies, 3(1), 275-285.
• Özsemerci, K. (2002). Türk kamu yönetiminde yolsuzluklar, nedenleri, zararları ve çözüm önerileri. Ankara: Sayıştay Yayınları.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi. Kocaeli Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Polat, S. ve Kazak, E. (2014). Okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 71-92.
• Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307-331.
• Pounder, D. G. ve Blase, J. J. (1988). Principal favoritism: explanations, effects and implications for practice. University of Arkansas University Libraries, 19(1), 3-7.
• Rutter, M. ve Maughen, B. (2002). School effectiveness findings 1979-2002. Journal of School Psychology, 40(6), 451-475.
• Saylı, H. ve Kızıldağ, D. (2007). Yönetsel etik ve yönetsel etiğin oluşmasında insan kaynakları yönetiminin rolünü belirlemeye yönelik bir analiz. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 231-251.
• Şişman, M. ve Turan, S. (2004). Bazı örgütsel değişkenler açısından çalışanların iş doyumu ve sosyal-duygusal yalnızlık düzeyleri (MEB şube müdür adayları üzerinde bir araştırma), Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 117-128.
• Şişman, M., Güleş, H. ve Dönmez, A. (2010). Demokratik bir okul kültürü için yeterlilikler çerçevesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 167-182.
• Taşdan, M. ve Yılmaz, K. (2008). Organizational citizenship and organizational justice scales’ adaptation to Turkish. Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(150), 87-96.
• Tol, J. E. V. (1991). Eros gone awry: Liability under title vii for workplace sexual favoritism. Industrial Relations Law Journal, 13(1), 153-182.
• Yıldırım, M. (2013). Kamu yönetiminin kadim paradoksu: Nepotizm ve meritokrasi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 353-380.