Türkiye’de 1960 ve 1980 Kurucu Meclisleri: Demokratik Nitelikleri Bağlamında Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 28, 1524 - 1540, 31.08.2020

Yıldız Atmaca , Eray Göç

https://doi.org/10.26466/opus.688038

Cited By: 1

Öz

Devletin temel organları olarak bilinen yasama, yürütme ve yargının görev alanlarını belirleyen, temel hak ve özgürlükleri güvence altına alarak toplumsal hayatı düzenleyen anayasalar, hukuki düzenlemelerin mimarı olarak kabul edilmektedir. Birbirinden farklı insanların bir araya gelerek oluşturduğu toplumun bekası ancak demokratik bir anayasal düzenlenmenin sağlanması ile mümkün olmaktadır. Anayasaları demokratik düzene koyan birimlerin adı ise anayasa hukukunda “kurucu meclis” olarak ifade edilmektedir. Kurucu meclis, yeni anayasa hazırlamakla görevlendirilmiş bir kuruldur. Bu kurulu, sınırlandıracak bir güç yoktur. Anayasa üzerinde istediği değişikliği yapabilmektedir.Kurucu meclis, daha çok askeri darbeler sonrasında oluşturulmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de uygulanan iki önemli kurucu meclisten (1960-1980) ve bu meclislerin demokratik niteliklerinden, 1961 ve 1982 Anayasalarının temel özelliklerinden de faydalanılarak karşılaştırmalı olarak bahsedilmektedir. Çalışmanın temel sorunsalı ise 1960 ve 1980 kurucu meclislerinin gerçek anlamda demokratik düşünceye hizmet eden ve kurucu meclis olgusunun niteliklerini temelinde barındıran birimler olup olmadığı yönündeki sorulara cevap aramaktır. Çalışmada, gerekli literatür taraması yapılmış ve sonrasında içerik analizi yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kurucu Meclis, Anayasa, Demokrasi, Askeri Darbe, Türkiye

Constituent Assemblies 1960 and 1980 in Turkey: A Comparative Evaluation in the Context of Democratic Qualities

Öz

The constitutions, which determine the duties of the legislative, executive and judiciary, which are known as the basic organs of the state, and which secure fundamental rights and freedoms, are accepted as the architects of the legal regulations. The survival of the society, which is formed by different people, is only possible with a democratic constitutional arrangement. The names of the units that put the constitutions in a democratic order are expressed as “constituent assembly” in constitutional law.
The constituent assembly is a committee tasked with preparing new constitution.There is no power to limit this board. It is able to make any change on the Constitution. The constituent assembly is formed mostly after military coups.
In this study, two important constituent assembly implemented in Turkey (1960-1980) of the democratic nature of this Parliament and benefiting from the basic features of the 1961 and 1982 Constitutions is mentioned in comparison. The main problematic of the study is to find answers to the question of whether the constituent assemblies of 1960 and 1980 are the units that serve the real democratic thought and which are based on the qualities of the constituent assembly. In tthe study, the necessary literature search was made and then the content analysis method was used.

Anahtar Kelimeler

Constituent Assembly, Democracy, Constitution, Military Coup, Turkey

Kaynakça

• Başbakanlık Kararnamesi (1960). Resmi Gazete , No:10682.
• Cristi, R. (1997). Carl Schmitt on sovereignty and constituent power. Canadian Journal Of Law & Jurisprudence, 10(1), 189-201.
• Çekiç, M. (2016). 1982 Anayasası’nın hükümet sistemi açısından değerlendirilmesi. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 7, 441-478
• Dow, Sheila. C. (2004). Structured pluralism. Journal of Economic Methodology, 11(3), ,275-290.
• Dursun, D. (2001). Anayasa değişikliği değil, Yeni Bir Anayasa. Yeni Şafak
• Esen, B. N. (1970), Anayasa hukuku genel esaslar. Ankara:Ayyıldız
• Gençkaya, Ö. F. (1998). Türk Siyasal Sisteminde Kurucu Meclis. Ed. Suna Kili 27 Mayıs 1960 Devrimi, Kurucu Meclis ve 1961 Anayasası, içinde İstanbul:Boyut Yayıncılık,
• Gözler, K. (2000). Türk Anayasa Hukuku. Bursa:Ekin Kitabevi.
• Gülener, S. (2011). Karşılaştırmalı bir perspektiften anayasalar ve temsil ettikleri değerler. Liberal Düşünce, 16, 61-75
• Özbudun, E. (1993). Demokrasiye geçiş sürecinde anayasa yapımı.Ankara.
• Özbudun, E. (2003). Türk Anayasa Hukuku. Ankara:Yetkin Yayınları.
• Parla, T. (1984). Anayasalar ve kurucu meclisler üzerine bazı karşılaştırmalı notlar. İktisat Fakültesi Mecmuası, 38(3-4), 207-221
• Şahin, A. (2017). Kurucu meclis kavramı ve Türkiye. 1st International Congress on Vocational and Technical Sciences, Nisan 8-12, Batumi- Georgia.
• T. C. 1961 Anayasası (1961). Resmi Gazete, Sayı:10816.
• T.C Cumhurbaşkanlığı (t.y). Mevzuat bilgi sistemi. www.mevzuat.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Tanör, B.(1994). İki Anayasa:1961 ve 1982. İstanbul:Beta Yayınları.
• Teziç, E. (2005), Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul
• Tunç, H., ve Bilir, F.,(2005), Anayasa Hukuku uygulamaları. Ankara:Nobel Yayın,
• Yardımcı Kaynaklar (t.y). 1982 Anayasası için kurucu meclis nasıl oluştu? Özellikleri nelerdir? 23.04.2018 tarihinde http://www.yardimcikaynaklar.com/1982-anayasasi-kurucu- meclis/ adresinden erişilmiştir.
• Yazıcı, S. (1997), Türkiye’de askeri müdahalelerin anayasal etkileri, Ankara:Yetkin Yayınları.